بخشی از مقاله
چکیده
اگر بپذیریم که فضا ذات معماری است و یکی از نیروهای شکل دهنده فضا تکنولوژی است، شناخت ساز و کار تکنولوژی بر فضا ضروری است. این پژوهش سعی در شناخت تعامل میان تکنولوژی و فضا دارد و پرسش اصلی این است که چگونه فضا در تمام مراحل خلق و ایجاد خود از ایده و طرح گرفته تا ادراک، استفاده و کنترل ، تحت تاثیر تحولات تکنولوژیک دگرگون می گردد. به عبارت دیگر این که چگونه تحولات تکنولوژیک، با در اختیار گذاشتن وسعت ها و امکانات نوین، معماران را موظف به خلق فضاهایی میکند که خود منشاء نگرش نوینی می شوندکه از چارچوب فلسفه ای که ساخت قبلی را پدید آورده بیرون میزند.
مقدمه
در طول تاریخ، معماری تجلی گاه گرایش های عمیق موجود در جامعه بوده است .همان گونه که تحقیقات دانشمندان و تحلیلگران نشان داده شده است و آنچنان که از آثار معماران برمی آید، همواره بین آنچه جامعه گفته و آنچه معماران در پی آن بوده اند ، پیوندی محکم ونیمه خودآگاه وجود داشته و معماری با تأثیرپذیری از تغییرات اساسی جوامع بشری،دگرگونی های زیادی را در گذر زمان به خود دیده است. مسئله اصلی در تاثیر گذاری تکنولوژی بر معماری مسئله زمان است.
زیرا تکنولوژی همیشه با معماری همراه بوده و هست اساسا معماری خود نوعی از تکنولوژی می باشد. پس باید این نکته را در نظر گرفت که زمان با تکنولوژی است و عنصر جدایی ناپذیر از آن. ولی چگونه می توان نقش زمان را در این تاثیر گذاری توجیه کرد آیا زمان مکمل تاثیر تکنولوژی بر معماری است یا زمان به خودی خود می تواند تاثیر گذار باشد و انسان از بدو پیدایش تا کنون در طبیعت به کندوکاو مشغول است، در طبیعتی که همواره برای او شناخته و پر رمزوراز بوده است.
زمانی او به تدریج از دل طبیعت واژه های تکنولوژی را بیرون کشید و آنها را برای ترکیب در ذهن خود پروراند. معماری خود زاییده تکنولوژیست به ای معنی که علم و تکنولوژی با یکدیگر گره خورده و تکنولوژی در معماری است و معماری همیشه با تکنولوژی روز همراه بوده است و به نظر میرسد که شاید در بعضی موارد این جامعه است که از تکنولوژی روز عقب می افتد بنابراین نمیتوان گفت که معماری چیزی جدا از تکنولوژیست.
روش تحقیق
هدف از این پژوهش آگاهی هر چه بیشتر افراد پژوهنده و جامعه هدف پیش روی آنها نسبت به پیشرفت های تکنولوژیکی در ساختمان ها است که این مجموعه پژوهش از نوع اقدام پژوهیست و با جستجو در میان کتاب ها و سایت های مرجع مرتبط با موضوع و جمع آوری نظرات اساتید فن و صاحبان نظر به روش دلفی آماده ارائه گردیده و امید بر آن است که مفید واقع گردد.
تکنولوژی یا فناوری:
فناوری در فرهنگ لغت معین به معنی تکنولوژی، علم به صنایع و حرفه ها و در فرهنگ لغت عمید تکنولوژی چنین تعریف شده است - اسم مصدر فرانسوی - technologie: بهره گیری از یافته های علمی برای بهبود عملکرد در زمینه های صنعتی، کشاورزی، آموزشی، اقتصادی و مانند آنها. در واژه شناسی، تکنولوژی ریشه ی یونانی دارد و از دو واژه الگو: Techne و الگو: Logic تشکیل شده است. الگو : Techne معنای هنر، مهارت و آن چیزی است که آفریده ی دست انسان است و در مقابل الگو : Arche به معنای آفریده ی خدا است. الگو: techne یا الگو: Logic در یونان قدیم به معنی دانش و خرد بکار رفته است.
به این ترتیب میتوان گفت که تکنولوژی به معنای آمیزه ی هنر و مهارت با دانش است. میتوان گفت که انسان خردمند در تعامل با طبیعت به قوانین عام آن دست مییابد و با بازآفرینی این قوانین توسط علم و دانش در محیط و شرایط دلخواه کاربردهای مورد نظر خود را ایجاد مینماید . در دایرهالمعارف علوم و تکنولوژی، تکنولوژی علم و عمل نظام یافته ای است کهمعمولاً به فرآیندهای صنعتی اطلاق میگردد. سازمان ملل متحد، تکنولوژی را به عنوان مجموعه اطلاعات، مهارت ها، روش ها و ابزار لازم برای ساختن محصولات مورد نیاز و کاربرد آنها و یا تأمین خدمات مفید و مورد نیاز پذیرفته است. تکنولوژی عبارت است از دانش و مهارت های لازم برای تولید کالا و خدمات که حاصل قدرت فکری و شناخت انسان و ترکیب قوانین موجود در طبیعت می باشد.
تکنولوژی و معماری
فرم عبارت از هندسه و شکل اثر می باشد و عملکرد، شامل کاربری ها و بهره گیری ها در فضای معماری است. تکنولوژی شامل فرآیند ساخت، تفکر پیرامون نحوه ساخت و مصال ، تکنیک ها و سیستم های ساختمانی می باشد. فرهنگ و محتوا نیز در و نمایه غیرفیزیکی شامل مفاهیم و معانی مطرح شده در اجزا و کل اثر می باشد که از فرهنگ، تاریخ، اعتقادات و مبانی فلسفی جامعه و معمار نشأ ت می گیرد.بنابراین یکی از اصلی ترین عناصر برپاکننده هر اثر معماری، تکنولوژی است.
معماری در گذشته و حال از دوگونه تکنولوژی بهره جسته است، تکنولوژی سنتی و تکنولوژی مدرن، تکنولوژی های سنتی به ندرت تدوین شده اند ولی تکنولوژی های مدرن همیشه مدرن بوده اند. روش ها در تکنولوژی های سنتی می توانند تشریح شوند، اما فرموله نیستند به مانند اصولی که برای نیازهای متعدد و بسیاری به کار گرفته می شدند. اما تئوری های اساسی تکنولوژی های مدرن وابسته به نیاز هایشان هستند .تکنولوژی سنتی به طریقی براساس رویش خوب فرهنگ بومی ترسیم و فکر شده است و تکنولوژی مدرن علامت بینش علمی جدیدی از جامعه است.
تکنولوژی سنتی تنها از طریق تداوم سیستم استادشاگردی که ارتباط با استادکاران را می طلبد تضمین می شود ولی تکنولوژی مدرن از طریق سازمان های صنعتی و انستیتوهای آموزشی توسعه و پیشرفت یافته است. اما علاوه بر تفاوت های مذکور، نحوه به کارگیری و دخالت تکنولوژی های سنتی و مدرن در معماری نیز دگرگون شده و تکنولوژی مدرن زمینه ساز تغییراتی در هویت و محتوای فضاها و عناصر معماری گردیده است. تکنولوژی در فرهنگ لغات، ابزاری تکنیکی برای رسیدن به اهداف عملی است.
تعاریف جدیدتر از تکنولوژی به این امر اشاره می کند که نباید تکنولوژی را محدود کرد و آن را با ابزار و ماشین یکی دانست. در نگاه اول، تکنولوژی ابزارها و ماشین آالات به نظر می آید ولی با تعمق درمتون علمی و فلسفی پیرامون تکنولوژی مشخص می گردد که تکنولوژی دامنه وسیع تری را در بر می گیرد، از جمله شیوه تفکر و نگرش به موضوع، فرآیند و شیوه و روش انجام امری و نتیجه و اثر نهایی می باشد که در معماری، تفکر و مبانی نظری، شیوه و فرآیند طراحی و ساخت، مصالح ، ابزارها و ماشین آالات و سرانجام اثر نهایی را در بر می گیرد.
لذا هم شامل عناصر مادی می گردد و هم فعالیت های انسانی را در برمی گیرد، مجموعه این دو سبب ایجاد و احداث آثار معماری می گردند. همانگونه که در علوم رفتاری و روانشناسی به اثبات رسیده است محیط و عناصر و اجزای آن بر رفتارها، کنش ها و واکنش های آدمی تأ ثیر گذارده و برشی از هویت آدمی را شکل می دهند، لذا تکنولوژی و عناصر آن نیز به عنوان عناصری محیطی بر آدمی تأ ثیر گذاشته و بر شکل گیری هویت او تأ ثیر می گذارند .تکنولوژی در معماری سنتی، در سیری تدریجی و تداومی همراه با معماری، فرهنگ و شرایط اجتماعی و اقتصادی رشد نموده و به صورتی ذوب شده در معماری به کار گرفته می شد و عما ً تفکیکی میان معماری و تکنولوژی نمی توان در آن متصور بود.
اما بعد از انقلاب صنعتی در غرب و پیشرفت سریع علوم و تکنولوژی، و سازگاری جامعه غربی و تکنولوژی مدرن و به تبع آن هماهنگی معماری با تکنولوژی و فرهنگ حاکم بر غرب، معماری غرب در شرایط مناسبی با توجه به شرایط فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی، قرارگرفته است. اما در ایران با توجه به عقب ماندگی های بسیار علمی، اقتصادی و تکنولوژیکی و ...، ایران را به کشوری واردکننده علوم و تکنولوژی جدید از غرب تبدیل نموده است، همجواری فرهنگ و معماری ایرانی با تکنولوژی مدرن آن هم به صورت ابتدایی و ناقص ، ناهنجاری هایی را در عرصه معماری و فرهنگ سبب گردیده است.
علی رغم آن، با توجه به نیازهای امروزی جامعه ایرانی که باید با استفاده از تکنولوژی نوین و پیچیده ای مرتفع گردد بایستی به بستر فکری و فلسفی تکنولوژی مدرن و همچنین تأ ثیراتی که در فضای معماری به وجود می آورد توجه نمود. برای طراحی و احداث هر اثر معماری بهره گیری از تکنولوژی اجتناب ناپذیر است، اما تکنولوژی چیست؟ رابطه آن با انسان چگونه است و چه تأ ثیراتی بر یکدیگر می گذارند؟ و چه رابطه درونی با معماری دارد؟ تعاریف و تبیین های انجام گرفته پیرامون سوالات فوق، بسیار متعدد و مختلف است.
بنابر تصور متعارف، تکنولوژی تنها ابزارهای دست ساخت بشر می باشد و پیشرفت و توسعه آن، ما را به سوی آرمان شهر هدایت می کند اما ظاهراً سر از ویران شهر در آوردیم .برخلاف تصور اولیه و رایج از تکنولوژی به مثابه ابزار، تکنولوژی می تواند ابزار صرف نباشد همانگونه که برخی تکنولوژی را در عرصه هایی مختلف همچون تفکر، فرآیند انجام و سرانجام، اثر و نتیجه گسترش داده اند و برخی دیگر برای آن ماهیتی متصور شده اند که با خود تکنولوژی متفاوت است. رابطه انسان با تکنولوژی در گذشته و حال از مباحث عمده ای است که در این عرصه مطرح می باشد .
