بخشی از مقاله
چکیده
امروزه تصفیه فاضلاب در شهرهایی که فاقد این سیستم می باشند یک مسأله زیست محیطی است که اگر به آن بی توجه شود و تصمیماتی براي اصلاح آن اتخاذ نگردد عواقب جبران ناپذیري در پی خواهد داشت. در این مطالعه با استفاده از نرم افزار GIS لایه هاي اطلاعاتی مورد نیاز براي تعیین مکان تصفیه خانه فاضلاب شهر فلاورجان تهیه شده اند و سپس با کمک روش تصمیم گیري چند معیاره - - MCDM گزینه برتر تعیین شده است. با کاربرد روش تصمیم گیري چند معیاره - MCDM - می توان انتظار داشت مکان منتخب کلیه معیارهاي مورد نظر نسبت به امتیاز تخصیص داده شده را دارا باشد.پس از تعریف معیارها و ضوابط به امتیازدهی آنها با توجه به میزان تأثیر آنها در جانمایی تصفیه خانه فاضلاب به روش تحلیل سلسله مراتبی پرداخته شده است. لایه هاي اطلاعاتی کاربردي شامل زمین شناسی، پوشش گیاهی، کاربري اراضی، بافت خاك، توپوگرافی - شیب - ، فاصله از شهر و فاصله از جاده می باشند. پس از تلفیق لایه هاي اطلاعاتی مذکور به روش تحلیل سلسله مراتبی مکان مناسب براي تصفیه خانه فاضلاب تعیین شده است.
کلمات کلیدي: جانمایی، تصفیه خانه، فاضلاب، تصمیم گیري چندمعیاره،.GIS
1مقدمه
در همه جوامع بشري زایدات به اشکال مختلفی تولید می گردند که در صورت عدم دفع مناسب مشکلات اجتماعی، بهداشتی متعددي به دنبال خواهد داشت. این زایدات به صورت سه فاز مختلف مایع،جامد یا گاز می باشند که در هر شکل باعث آلودگی محیط زیست خواهند شد. قسمت قابل توجه این زایدات که در این مبحث مورد نظر است شکل مایع یا فاضلاب تولیدي از فعالیت هاي گوناگون انسان می باشد. نکته قابل توجه دیگر در این راستا افزایش جمعیت و رشد صنایع گوناگون و در نتیجه افزایش میزان زایدات تولید شده می باشد. لذا با پیدایش شهرها و روي آوردن مردم به زندگی شهري اهمیت پاکسازي، نگهداري مناسب از محیط بیشتر از پیش نمایان می گردد - مهندسین مشاور طرح و تحقیقات،. - 1383
طرح جمع آوري و تصفیه فاضلاب یک فعالیت عمرانی- زیست محیطی است که هدف اصلی آن دفع صحیح و بهداشتی فاضلاب هاي تولیدي توسط جوامع شهري، صنعتی و.... می باشد. در زمان هاي گذشته بشر ساده ترین راه دفع فاضلاب یعنی تخلیه درون منابع آبی را انتخاب نموده که در نتیجه این فعالیت حجم وسیعی از آلودگی ایجاد شده است. امروزه احداث تصفیه خانه فاضلاب باعث مرتفع شدن بخشی از این مشکلات شده است. لیکن فعالیت زیست محیطی جمع آوري و تصفیه فاضلاب نیز در صورتی که بدون در نظر گرفتن کلیه پارامترهاي زیست محیطی صورت پذیرد ممکن است منجر به بروز مشکلات زیست محیطی در منطقه گردد - مهندسین مشاور طرح و تحقیقات،. - 1383 به طور مثال محل و فرآیند تصفیه فاضلاب باید به گونه اي انتخاب شود که مضاف بر کاهش و از بین بردن آلودگی منابع آبی از انتشار بوع نامطبوع، تأثیر نامناسب بر حیات وحش گیاهی و جانوري، ایجاد بیماري هاي عفونی و. غیره جلوگیري شود.
بدین منظور قبل از تعیین مکان براي تصفیه خانه فاضلاب باید پارامترهاي موثر در نظر گرفته شود. به منظور تأثیر پارامترهاي مورد نظر در جانمایی از روش تصمیم گیري چند معیاره - - MCDM و تلفیق آن با GIS استفاده می شود. آنالیز تصمیم گیري چند معیاره - - MCDM در ارتباط با مشکلاتی که تصمیم گیرنده با مقدار زیادي از اطلاعات پیچیده روبه رو شده کاربرد دارد. اساس این روش تقسیم مشکلات تصمیم گیري به بخش هاي قابل فهم کوچکتر، آنالیز هر بخش به طور جداگانه و سپس تلفیق همه بخش ها در یک حالت منطقی می باشدMalczewski,1997, Janssen & Rietveld ,1990 - , Daimond & Wright,1988 - ,نشاسته گر،. - 1388در سال 2009 بررسی بهینه سازي محل سیستم هاي تصفیه فاضلاب حوضه آبریز ماهاولی سریلانکا به کمک GIS و تلفیق آن با فاکتورهاي موثر محلی به روش تصمیم گیري چند معیاره - - MCDM و انتخاب معیارها بر پایه فاکتورهاي اقتصادي، زیست محیطی، تکنیکی و توپوگرافی انجام شده است - Ratnapriya & De
تعیین مکان تصفیه خانه فاضلاب غیرمتمرکز در کلان شهر تهران با تلفیق روش تصمیم گیريچندمعیاره - MCDM - و توسط GIS نشاسته گر - - 1388 انجام شده است - نشاسته گر،etal & - 2010 - . - 1388 Ekmekciogla جانمایی محل دفن پسماندهاي جامد شهري به روش تصمیم گیري چند معیاره فازي توسط GIS را انجام داده اند . - Ekmekciogla & etal,2010 - جانمایی لندفیل مواد زائد شهري با روش تصمیم گیري چندمعیاره در محیط GIS در مطالعات - Moeinaddini & etal - 2010 مشاهده شده است - Moeinaddini& etal 2010 - در این مطالعه نیز با استفاده از روش تصمیم گیري چند معیاره - MCDM - براي ارزش گذاري معیارهاي موثر در انتخاب مکان و تلفیق این معیارها به صورت لایه هاي اطلاعاتی در GIS به بررسی مکان مناسب جهت احداث تصفیه خانه فاضلاب براي شهر فلاورجان پرداخته شده است.
2 موقعیت جغرافیایی منطقه مورد مطالعه
لنجان منطقه اي است با مساحتی حدود1093/375 کیلومتر مربع که در محدوده 50 درجه و 27 دقیقه شرقی و 32 درجه و 17 دقیقه شمالی قرار گرفته است. ارتفاع متوسط آن از سطح دریا بین 1550 تا 1700 متر می باشدبه سه شهرستان لنجان - به مرکزیت زرین شهر - ، مبارکه و فلاورجان تقسیم می شود. شهرستان فلاورجان در 15 کیلومتري شهر اصفهان بوده و در طول جغرافیایی 32 درجه و 32 دقیقه شمالی و عرض جغرافیایی 51 درجه30 دقیقه شرقی واقع شده است و ارتفاع آن از سطح دریا 1600 متر می باشد. در سال 1375 شهرستان فلاورجان متشکل از دو بخش مرکزي و گرکن شمالی و 4 شهر به نام هاي فلاورجان، پیربکران، قهدریجان و کلیشاد- سودرجان بوده است. به طور کلی شهرستان فلاورجان بر روي دشت رسوبی زاینده رود واقع شده است. این دشت از حاصلخیزترین جلگه هاي فلات مرکزي ایران محسوب می شود که در دوران چهارم زمین شناسی در نتیجه فعالیت هاي رسوبگذاري رودخانه زاینده رود به وجود آمده است و در یک فرورفتگی طویل و ممتدي که از غرب شهرستان لنجان تا سیرجان ادامه دارد قرار گرفته است در شکل 1 موقعیت شهر فلاورجان نشان داده شده است.
3 روش مطالعه
در این مطالعه براي تعیین مکان مناسب از روش تصمیم گیري چند معیاره و تلفیق آن با GIS استفاده شده است. یکی از روش هاي تصمیم گیري چند معیاره که بیشترین کاربرد را در تحلیل تناسب کاربري زمین دارد سلسله مراتبی تحلیلی می باشد. اولین مرحله در روش سلسله مراتبی تحلیلی تجزیه نمودن مسأله تصمیم گیري به سلسله مراتب است که شامل مهم ترین عناصر مسأله تصمیم گیري می باشد. به این صورت که هدف تصمیم گیري در راس سلسله، معیارهاي اصلی در سطح دوم و اگر زیر معیاري براي معیارهاي اصلی وجود داشته باشد در سطح سوم و به همین تا ترتیب اینکه در سطح آخر گزینه هاي تصمیم گیري بیان می شود در شکل 2 هدف و معیارهاي این سلسله مراتبی نشان داده شده است.
