بخشی از مقاله
ارزیابی اثرات زیست محیطی گزینه های منتخب احداث تصفیه خانه فاضلاب شهر فلاورجان
چکیده
یکی از مشکلات زیست محیطی که امروزه بیش از قبل توجه مسئولین را به خود جلب کرده است فاضلاب شهری و نحوه دفع آن می باشد. در صورت ایجاد سیستم صحیح جمع آوری و تصفیه به منظور جلوگیری از آلودگی منابع آب، خاک و هوا اثرات زیست محیطی اجرای چنین پروژه هایی کاهش می یابد. ارزیابی اثرات زیست محیطی با پیش بینی اثرات ناشی از انجام پروژه ای خاص بشر را از تأثیرات مخرب و مضرات این نوع فعالیت ها آگاه می سازد. روش های متفاوتی برای ارزیابی زیست محیطی بیان شده است. در این مطالعه به منظور ارزیابی گزینه های پیشنهادی از ماتریس لئوپولد استفاده شده است. با تشکیل ماتریس لئوپولد سه گزینه منتخب، یکی از مکان ها با کمترین اثرات زیست محیطی به عنوان گزینه نهائی معرفی شده است.
کلمات کلیدی : تصفیه خانه فاضلاب، ارزیابی اثرات زیست محیطی، ماتریس لئوپولد، فلاورجان.
مقدمه
ارزیابی اثرات زیست محیطی (EIA) عبارت است از فرآیند شناخت، پیش بینی، ارزیابی و کاهش اثرات بیوفیزیکی یا اجتماعی و دیگر اثرات وابسته طرح پیشنهادی توسعه پیش از آنکه فرد تصمیمی اتخاذ یا متعهد به انجام عملی شود. این عمل فرآیند تصمیم گیری در جهت کاهش اثرات ناشی از فعالیت های انسانی بر محیط زیست است که از طریق اعمال تغییراتی در نحوه انجام پروژه یا در صورت نیاز ممانعت از پیشرفت یک پروژه صورت می گیرد.[1] بسیاری از روش ها و تکینیک های برای شناسایی و اندازه گیری و ارزیابی اثرات زیست محیطی به قضاوت کارشناس وابسته هستند. از تخصص کارشناسان خبره در مواردی همانند کمک به شناسایی اثرات بالقوه مهم احتمالی، طراحی مجموعه اطلاعات و کنترل و نظارت برنامه ها، استفاده از قضاوت آنها در تشخیص شدت اهمیت برای یکسری اثرات خاص و پیشنهاد راهکارهایی در جهت کاهش یا ممانعت از آن اثرات استفاده می شود .[3] در مطالعه حاضر سه گزینه پیشنهادی جهت احداث تصفیه خانه شهر فلاورجان که به روش AHP مشخص شده است مورد ارزیابی زیست محیطی قرار گرفته است. مشخصات مکان های فوق در جدول 1 بیان شده است و موقعیت آن ها در شکل 1 نشان داده شده است. در این مطالعه مکان ها با استفاده از ماتریس لئوپولد از دیدگاه زیست محیطی مورد بررسی قرار گرفته و رتبه بندی شده است. ارزیابی اثرات زیست محیطی هر مکان با توجه به اطلاعات جمع آوری شده در مراحل پیشین و بازدید صحرائی انجام شده است.
روش مطالعه
در این مطالعه جهت ارزیابی زیست محیطی گزینه های مورد نظر از ماتریس لئوپولد استفاده شده است. ماتریس لئوپولد یک ابزار ارزشمند برای توضیح اثرات به وسیله ارائه موارد تأثیرگذار و دلایل آنها می باشد. این موارد موثر شامل فعالیت های حاصل از انجام پروژه می باشد که در دو مرحله ساخت و بهره برداری بر روی فاکتورهای فیزیکوشیمیایی، بیولوژیکی و اجتماعی- اقتصادی تأثیر می گذارد.[2] در یک محور ماتریس لئوپولد فاکتورهای زیست محیطی، در محور دیگر (محور عمودی) فعالیت های بالقوه و اثر گذار پروژه بیان شده است. در این ماتریس هر واحد سلولی دو جزء می باشد. شدت و اهمیت اثر در صورت کسر و دامنه تأثیر هر معیار در مخرج کسر قرار می گیرد. در این مطالعه دامنه تغییرات شدت اثر +5 تا -5 می باشد و دامنه اثر هر معیار 1 تا 5 می باشد. شدت اثر فعالیت های یک پروژه به صورت اعداد مثبت و منفی نشان داده می شود. نشانه مثبت بیانگر تأثیر مثبت فعالیت پروژه بر اثرات و نشانه منفی نشانگر تأثیر منفی و مخرب این فعالیت بر معیارهای مورد نظر می باشد.
برخی از فاکتور های مهم زیست محیطی موثر در منطقه مطالعاتی در ذیل بیان شده است :
آلودگی خاک : طرح های توسعه در مراحل ساخت با ریختن روغن، سوخت وسایل نقلیه و بهره برداری با دفع لجن و پساب باعث آلودگی خاک می شوند.
آلودگی هوا : فرآیند های مختلف تصفیه فاضلاب همانند تخلیه تانکرها و برکه ها، تغییرات ایجاد شده در مواد زائد (لجن سپتیک شده) موجب انتشار بوهای نامطلوب در محیط می شود.
صدا : صدا در طول زمان ساخت (حمل ونقل و تردد وسایل نقلیه سنگین) و بهره برداری (ایستگاه پمپاژ) از تصفیه خانه می تواند مسأله ساز باشد که به فاصله تصفیه خانه از مناطق مسکونی بستگی دارد. با در نظر گرفتن فاصله استاندارد از مناطق مسکونی این مشکل ایجاد نمی شود.
هیدرولوژی و هیدروژئولوژی : کیفیت آب های سطحی متأثر از تخلیه پساب و ورود نیترات از زمین های کشاورزی می باشد. آلودگی آب زیرزمینی به دلیل عدم پذیرش کافی خاک، پوشش نامناسب تأسیسات با نفوذ فاضلاب به محدوده این آب ها صورت می گیرد.
