بخشی از مقاله
خلاصه
در سوانح و تصادفات، علل و عوامل مختلفی تاثیرگذار هستند، از این جمله، عوامل انسانی مهمترین عواملی هستند که تقریبا با 70 تا 75 درصد در تصادفات دخیل می باشند به همین منظور توجه و بررسی ریشه این علل و عوامل می تواند اثر زیادی در کاهش سوانح و تصادفات شده و کاهش ترافیک را به همراه داشته باشد. این مقاله در روشی توصیفی-تحلیلی به ضرورت مقررات ترافیکی، توصیف ترافیک عوامل موثر در ایجاد ترافیک، عوامل موثر در بهبود کنترل و وضعیت ترافیک - حضور پلیس راهور - و روشهای اجرای قوانین ترافیکی در جاده های کشور که مهمترین آن حضور پلیس راهور می باشد پرداخته است و هدف تبیین نقش پلیس راهور بر کاهش سوانح ترافیکی را دنبال کرده و نشان می دهد که حضور پلیس راهور تاثیر زیادی بر کاهش ترافیک دارد.
.1 مقدمه
امروزه مدیریت و کنترل ترافیک از جمله مسائل اصلی و اساسی تمام شهرها در جهان و همچنین ایران می باشد. به طوریکه در صورت عدم اعمال و اجرای مدیریت و کنترل ترافیک جوامع انسانی که به شدت به آن وابسته شده و از آن تاثیر می پذیرد دچار هرج و مرج می شود. با افزایش تولید و استفاده از خودرو در سطح جهان و همچنین ایران این پدیده اجتماعی و فناوری نیازمند ایجاد قوانین و مقررات خاصی در جهت مدیریت و کنترل ترافیک می باشد.
مهندسی ترافیک ، آموزش و اجرای مقررات سه رکن اصلی و مهم مدیریت و کنترل ترافیک است. اجرای مقررات ترافیکی از عمده ترین اصول مدیریت ترافیک است - رضایی ارجرودی، . - 1382 در سال 1384، نقش پلیس راهنمایی و رانندگی در پیشگیری از سوانح ترافیکی جاده ای به خوبی به تأیید رسیده است. برای مثال، در کانادا میزان استفاده از کلاه ایمنی به دنبال اجرای قوانین اجباری برای موتورسواران به طور سریعی افزایش یافته است و این آمار به دنبال 2 سال آموزش و اجرای منظم توسط پلیس راهنمایی و رانندگی محقق شده است - . - LeBlanc JC , 2002
-1 تعریف ترافیک
ترافیک یک واژه شناخته شده بین المللی است و در قوانین به مجموعه ی عبور و مرور وسایط نقلیه و اشخاص و حیوانات در راهها اطلاق می گردد.ترافیک از سه عامل تشکیل می شود. این عوامل عبارتند از : انسان، راه، وسیله ی نقلیه. چنانچه هر یک از عوامل سه گانه نباشد، اصولاً مساله ای به نام ترافیک وجود نخواهد داشت - عربانی، 1390، . - 33 ترافیک پدیده ای است ناشی از جابجایی انسان، حیوان، کالا و وسیله نقلیه از نقطه ای به نفطه دیگر. در همین رابطه ترافیک مطلوب عبارت است از ترافیکی است که در آن جابجایی سریع، ارزان، ایمن و بدون ایجاد خسارت به محیط زیست باشد. به طور کلی، حمل و نقل و جابجایی به عنوان یکی از اساسی ترین نیازهای بشر، همواره به عنوان شاخصی مطرح و بسیار مهم در برنامه ریزی های کلان هر جامعه، مورد توجه ویژه قرار گرفته است - بهرام سلطانی، 1371، . - 45
-2 عوامل موثر بر ایجاد ترافیک
بررسی ها نشان داده است که بهترین راه کنترل ترافیک و به مفهوم دیگر به حداقل رسانیدن ضرر و زیان ناشی از آن، استفاده از سه گروه عواملی است که شاید بتوان آنها را به صورت مثلث سه اصل که به مثلث اصول سه گانه موسوم است بیان کرد که شامل: مهندسی - Engineering - ، آموزش - Education - و اجرای مقررات - Enforcement - است. البته می توان گفت که امروزه اصل دیگری با عنوان شرایط محیطی و اقلیمی - Environment - به آن افزوده شده است. موفقیت یک پروژه در بحث ترافیک در شرایطی تضمین می شود که بین سه عامل ذکرشده ارتباط مستحکم و منسجمی برقرار باشد. در شهرهایی که از فرهنگ ترافیکی بالایی برخوردارند، روابط موفق بین رئوس این مثلث کاملاً محسوس است. به بیان دیگر، ایجاد خدشه در هر یک از رئوس مثلث، به فروپاشی روابط مثلث و در نتیجه به شکست طرح یا پروژه میانجامد.
در مهندسی ترافیک، راهها و تقاطع ها به منظور سهولت عبور و مرور یا مرمت احداث می گردند. چراغها و تابلوهای راهنمایی نصب می شود و خط کشی های مورد نیاز انجام می گیرد. آموزش مقررات و موازین بین المللی ترافیک به تمامی طبقات جامعه اعم از مردم عادی و مسئولان و مجریان امر ، نقش بسیار اساسی در اصلاح وکنترل ترافیک خواهد داشت. زیرا لازمه زندگی کردن دریک جامعه صنعتی و ماشینی، آشنایی و آگاهی کامل مردم آن جامعه به فرهنگ زندگی درچنین جامعه ای است. بطور کلی آموزش را باید از نخستین عامل تشکیل دهنده ترافیک آغاز کرد. یعنی » انسان .« یک انسان قبل از اینکه راننده باشد یا مسئول و مجری قانون ، خود بعنوان یک عابر پیاده برای جامعه مطرح است.
بنابراین هنگامی که عابر پیاده در یک جامعه از فرهنگ و آموزش کافی بهره ور نباشد و نسبت به مقررات و ضوابطی که قانون برای او تعیین کرده آگاهی کامل نداشته باشد و برخورد با سایر عوامل آگاهانه و با تکیه بر فرهنگ و بینش اجتماعی عمل ننماید ، درسطح شهر از فاجعه آفرینانند. آنها در اوقات فراغت از کامیون خود بعنوان سواری بهره می گیرند و با تریلر خود وارد خیابانهای کم عرض شهر می شوند و یک انحراف بی رویه آنها باعث راه بندان شدید می گردد و آجر و سنگ بدون حفاظ حمل می کنند بطوریکه هر لحظه بیم حوادث ناگواری می رود.
اغلب این رانندگان توجهی به علائم راهنمائی و رانندگی و وسائط نقلیه سبک نمی کنند. رانندگان نقلیه شخصی که بصورت غیر مجاز در امر جابجائی بار و مسافر مساله می آفرینند و حتی گاهی در وسط خیابان با مسدود کردن راه عبور با رانندگان تاکسی ها به نزاع بر می خیزند. اشغال قسمتی از خیابان ها - گاهی تا دوسوم عرض خیابان یک طرفه و حتی دوطرفه - توسط فروشندگان دوره گرد مثل میوه فروشیها و مصالح ساختمانی است که باید سریعا در این مورد اقدام جدی به عمل آید. اتومبیل های بدون پلاک، بدون شیشه، چراغ، چراغ راهنما و حتی اطاق نیز توجه بیننده را بخود جلب می نماید. توقف های غیر مجاز دو ردیفه و حتی گاهی سه ردیفه در سطح شهر بمدت چند ساعت.
-3 راه حل های موثر بر بهبود و کاهش ترافیک :
-1-3 آموزش فرهنگ ترافیک یکی از راه حل های موثر بر این معضل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی؛ آموزش فرهنگ ترافیک است. آموزش ترافیک به صورت بنیادی و فرهنگی بهتر است از گروه های سنی پایین و از سطوح کودکستان و دبستان و سپس مدارس راهنمایی و دبیرستان شروع شود تا این فرهنگ از کودکی در خمیر نسل آینده حک شود. علاوه بر انسان که اولین عنصر تشکیلدهنده ترافیک است، با عامل دیگری روبرو هستیم و آن راننده است که باید فرهنگ استفاده از وسیله نقلیه خود و کاربرد آن را به خوبی بداند و بشناسد تا بتواند به صورتی رانندگی کند که خود انتظار دارد. باید توجه داشت که آموزش باید به طور مداوم و مستمر برای این گروه از رانندگان که نقش بسیار حساسی را در ترافیک شهرها به عهده دارند، انجام بشود. جادهها و راه های ما باید با تکیه بر اصول مهندسی ترافیک طراحی و احداث شود؛ و از کیفیت ایمنی و ضریب اطمینان مطلوب برخوردار و به علامات شناخته شده بینالمللی مجهز باشند نه علائم دیگر.
-2-3 مدیریت ترافیک به طور کلی هدف مدیریت ترافیک، استفاده بهینه از شبکه های راه های ارتباطی موجود و افزایش ایمنی راههاست. این هدف باید تا حد ممکن بدون لطمه زدن به محیط زیست تحقق یابد؛ به عبارت دیگر مدیریت ترافیک، استفاده از امکانات موجود و حفظ منافع عمومی مربوط به شبکه راه های ارتباطی است. اقدامات مربوط به اعمال مدیریت ترافیک شهری، به نوع ترافیک بستگی دارد. برای مثال، اقدامات مربوط به اعمال مدیریت برای تسهیلات مربوط به عابران پیاده، دوچرخه سوارها و یا وسایط نقلیه سنگین با یکدیگر متفاوت است.
همیشه اشکالاتی در هماهنگی بین این اقدامات وجود دارد و به ندرت می توان طرحی تهیه کرد که در تمامی جوانب فقط سود داشته باشد. به عنوان مثال افزایش فضای سبز پیاده رو که در تقویت روحیه افراد مسن و معلول بسیار مفید است، ممکن است سبب کاهش سطح لازم برای عبور عابران پیاده شود. اصولاً طرح های مدیریت ترافیکی با توجه به انواع مختلف جادهها و نیازهای گوناگون مردم با یکدیگر متفاوت است؛ و نیز طرح هر موضوع ترافیکی با طرح همین موضوع در جایی دیگر و یا در زمانی دیگر ممکن است یکسان نباشد.
-3-3 نقش پلیس راهور - نقشهای نظارتی - -1-3-3 نظارت بر نحوه اجرای مقررات
نقش نیرو های انتظامی و مخصوصاً راهنمایی و رانندگی برای رعایت و تضمین قوانین رانندگی از اهمیت ویژه ای برخوردار است . پلیس در اغلب کشور های جهان از پیشرفته ترین وسایل مدرن جهت وادار نمودن رانندگان به رعایت قوانین استفاده می نماید. در بسیار از کشور های در حال توسعه منابع بسیار محدودی در اختیار پلیس ترافیک قرار دارد و پلیس مذکور آموزش لازم برای اجرای مسئولیتهای خود را ندارد. نظارت بر نحوه اجرای مقررات شامل موارد زیر می گردد.
