بخشی از مقاله
چکیده
به منظور جدایش مقادیر آنومال از مقادیر زمینه و برای جداسازی و تشخیص محدودههای آنومالی، روشهای آماری مختلفی ارائه شده است. این روشها از انواع ساده تا پیچیده تغییر میکنند و شامل روشهای غیر ساختاری و روشهای ساختاری میباشند. روش آماره انفصال از جمله روشهای غیر ساختاری مؤثر در جدایش مقادیر آنومال از زمینه محسوب میشود که میتوان به کمک این روش، هم حد آستانهای و هم احتمال تعلق مقادیر بزرگتر از آن را به جامعه زمینه که معادل احتمال غیر واقعی بودن حدآستانهای است، تخمین زد. در این مطالعه به منظور برآورد مناطق امیدبخش محدوده پرکام بر اساس دو عنصر مس و مولیبدن، از روش آماره انفصال استفاده شده است و مقادیر آنومال بر اساس عیار دو عنصر مس و مولیبدن مشخص شدهاند.
واژههای کلیدی:پرکام، آماره انفصال، جدایش آنومالی، مس و مولیبدن.
- 1 مقدمه
سیستم پورفیری پرکام - سارا - با مختصات جغرافیایی 8 54 55 طول شرقی و 30 26 24 عرض شمالی در 50 کیلومتری شمال شهر بابک و در کمربند فلز زایی کرمان قرار دارد. کمربند کرمان که بخش جنوبی ایالت فلز زایی ارومیه - دختر - سهند - بزمان - را تشکیل میدهد غنیترین کمربند مس در ایران به شمار میرود. در این کمربند با طول حدود 450 کیلومتر و پهنای حدود 80 کیلومتر بیش از 200 کانسار و نشانه معدنی شناخته شده است که تعدادی از آنها از جمله ذخیره پرکام از نوع پورفیری است .[1] وجود منابع غنی مس در این منطقه، ضرورت یافتن اطلاعات دقیقی در مورد میانگین و واریانس عناصر مس و مولیبدن در مورد دادههای حاصل از حفریات صورت گرفته و نمونهبرداری سطحی در منطقه، برایجدایش مقادیر آنومالی از زمینه، تخمین ارتباط فضایی آنومالی-ها و تهیه نقشههای آنومالی، اهمیت مییابد.
لذا به منظور جدایش آنومالی از زمینه و برای اینکه برآورد دقیقتری از میانگین جوامع داشته باشیم ابتدا میبایست نوع جوامع آماری مورد مطالعه را مشخص نموده و سپس اقدام به محاسبه میانگین و واریانس و در نهایت جدایش مقادیر آنومال از زمینه نماییم - به عنوان مثال میتوان به مطالعات [2] و [3] که به تعیین نوع توزیع جوامع و محاسبه پارامترهای آماری پرداخته-اند اشاره نمود - . بدین منظور میتوان از نرمافزارهای پیشنهاد شده در مطالعات [4] و - [5] جهت شناسایی نوع توزیع و نرمالسازی استفاده نمود. روشهای آماری مختلفی برای جداسازی و تشخیص محدودههای آنومال از زمینه توسعه یافته و توسط محققین ارائه شده است [6] - ، [7]، [8] و . - [9]
یکی از روشهای غیر ساختاری مبتنی بر تابع توزیع که نظر کارشناسان در آن نقش چندانی ندارد، روش آماره انفصال است. در این روش میتوان هم حد آستانهای و هم احتمال تعلق مقادیر بزرگتر از آن را به جامعه زمینه که معادل احتمال غیر واقعی بودن حدآستانهای است را تخمین زد. آماره انفصال بیشتر برای مواردی که انفصال بین دادهها از روی نمودار فراوانی آنها قابل تشخیص نیست مفید است .[10] اولین قدم در استفاده از این روش یافتن تبدیلی از دادهها است که توزیع آنها را تا حد ممکن به توزیع نرمال نزدیک کند زیرا اساس این روش به فرض نرمال بودن دادهها استوار است. در مطالعه پیش رو در ابتدا پردازش اولیه به منظور نرمالسازی مقادیر مس و مولیبدن بر روی دادهها صورت گرفته و در نهایت به کمک روش آماره انفصال به جدایش مقادیر آنومالی پرداخته شده است.
2 -زمینشناسی محدوده پرکام
ذخیره پورفیری پرکام واقع در 2 کیلومتری معدن مس پورفیری میدوک در نقشههای زمینشناسی 1:250000 انار و 1:100000 شهر بابک قرار دارد. این محدوده بخشی از زون ارومیه - دختر - سهند - بزمان - است - شکل . - 1 واحدهای سنگی در برگیرنده در محدوده مورد مطالعه عمدتاً شامل کمپلکس رسوبی - آتشفشانی ائوسن میباشد که میزبان تودههای ساب ولکانیک و کانی سازی پورفیری است. در این ناحیه مجموعه سنگهای آتشفشانی، توف و پیروکلاستیک دارای ترکیب آندزیت بازالت و آندزیت هستند که گاه لایهبندی دارند. تودههای نفوذی ساب ولکانیک منطقه شامل دیوریت و میکروکوارتزدیوریت پورفیری میباشد - شکل - 2 که با سیستم دگرسانی و کانی سازی ارتباط نشان میدهند [11] این واحدهای سنگی توسط دایکهایی از نوع دیوریت قطع شدهاند.دگرسانی در محدوده پرکام نسبتاً شدید است و حاوی پتاسیک، فیلیک، آرژیلیک و پروپلیتیک میباشد.
3 -آماره انفصال
همانطور که گفته شد یکی از روشهای غیر ساختاری مبتنی بر تابع توزیع که نظر کارشناسان در آن نقش چندانی ندارد، روش آماره انفصال است. در این روش میتوان هم حد آستانهای و هم احتمال تعلق مقادیر بزرگتر از آن را به جامعه زمینه که معادل احتمال غیر واقعی بودن حدآستانهای است را تخمین زد. آماره انفصال بیشتر برای مواردی که انفصال بین دادهها از روی نمودار فراوانی آنها قابل تشخیص نیست مفید است .[10] اولین قدم در استفاده از این روش یافتن تبدیلی از دادهها است که توزیع آنها را تا حد ممکن به توزیع نرمال نزدیک کند زیرا اساس این روش به فرض نرمال بودن دادهها استوار است.
سپس در مرحله بعد دادهها استاندارد میشوند. منظور از استاندارد کردن دادهها این است که اثرات مقیاس دادهها حذف شود تا بتوان از یک جدول مقادیر بحرانی - به منظور تعیین سطح اعتماد - برای هر دسته داده با هر مقیاسی استفاده کرد. در مرحله بعد باید دادهها به ترتیب صعودی مرتب شوند و تفاضل مقادیر متوالی استاندارد شده محاسبه شود که به آن آماره استاندارد تعدیل نشده گفته میشود. سپس به منظور محاسبه آماره استاندارد تعدیل شده، میبایست مقدار به دست آمده در مرحله قبل، در فراوانی مورد انتظار مرکز نقطه انفصال که با استفاده از تابع نرمال برازش شده به دست میآید، ضرب شود. در این روش حداکثر مقدار آماره انفصال را معادل حد آستانهای در نظر میگیریم.با توجه به مراتب فوق مراحل محاسبه آماره انفصال به ترتیب زیر خلاصه میشود :[10]
- 1 برداشت N نمونه مستقل از یکدیگر.
- 2 برای جلوگیری از بروز خطای سیستماتیک نمونهها را به ترتیب تصادفی مورد آزمایش قرار میدهیم.
- 3 تبدیل توزیع دادهها به توزیع نرمال.
- 4 استاندارد کردن دادههای مرحله قبل به گونهای که میانگین هر متغیر صفر و انحراف معیار آن واحد باشد.
5- مقادیر استاندارد شده - z - را به ترتیب صعودی مرتب می-کنیم و مقدار آماره انفصال را برای هر زوج به طریق زیر محاسبه میکنیم:
در رابطه فوق هر یک از پارامترهای m، F - m - و Gi به وسیله معادلات معرفی شده تعریف میشوند. مقدار Zi و Zi+1 نیز همان مقادیر استاندارد شده است. بزرگترین مقدار به دست آمده از بین N-1 مقدار به روش فوق را آماره انفصال مینامیم و آن را با G* نشان میدهیم.
-1 3 -پردازش دادهها
1- -1 3 آماده سازی دادهها
نمونهبرداری در محدوده سیستم پورفیری پرکام در یک شبکه منظم صورت گرفته است. شبکه نمونهبرداری به صورت مربعی با فاصله 100 متر میباشد. تعداد نمونهها 377 عدد بوده و آنالیز توسط دستگاه پلاسمای جفت شده القایی - ICP - صورت گرفته و میزان 45 عنصر در طی این تجزیه و تحلیل گزارش شده است.در این قسمت ابتدا نتایج حاصل از آنالیزهای شیمیایی را آماده پردازش نموده و سپس اقدام به جدایش مقادیر آنومال مس و مولیبدن به کمک روش آماره انفصال میشود.با استفاده از برنامههای پیشنهادی در مطالعات [4] - و - [5] به تعیین نوع جوامع، نرمالسازی و در نهایت محاسبه پارامترهای اولیه آماری پرداخته شده است. پس از استفاده از برنامههای مذکور مشخص گردید که مس و مولیبدن دارای توزیع لاگ نرمال بوده و مشخصات آماری آنها در جدول 2 آورده شده است - محاسبات در سطح اعتماد 95 درصد انجام شده است - . جدول 1 نیز مشخصات عناصر قبل از لگاریتم گیری را نشان میدهد..
