بخشی از مقاله
چکیده
زمانی تصور بر این بود که سازمانها و تولیدکنندگان صرفا در مقابل سهامداران وکارکنان مسئولند و یا اینکه می بایست بهترین محصول مصرفی را با قیمت پایین تر و کیفیت بالاتر به دست مشتری برسانند غافل از اینکه محصول چه آثار و عواقب ثانوی داشته باشد. رقابت شدید، افزایش جمعیت و کمیابی منابع و آلودگی محیط باعث به وجود آمدن رویکرد های نوین به سازمان و مدیریت شد که تعهد و مسئولیت اجتماعی نیز نتیجه آن تحولات بود. در واقع شاید بتوان گفت که مطرح شدن این مسئولیت پاسخی بود به نیازها و چالش های محیطی - دعایی و فتحی، . - 1385در این تحقیق به بررسی حسابداری محیط زیست و سودمندی آن خواهیم پرداخت.
کلمات کلیدی :حسابداری محیط زیست،هزینه های زیست محیطی ،حسابرسی زیست محیطی
1. تاریخچه حسابداری سبز
فاصله زمانی سالهای 1980-1971 را زمان شروع اولیه طرح مبحث حسابداری محیط زیست در قالب حسابداری مسئولیت اجتماعی می دانند. در آن زمان، حسابداری مسئولیت های اجتماعی در جستجوی سطحی از مسئولیت بود که واحدهای تجاری باید نسبت به سهامداران و دیگر گروه های اجتماعی، مورد توجه قرار می دادند و بخشی از این مسئولیت، به کنش متقابل بین واحد تجاری و محیط اجتماعی اطراف آن مربوط می شد.این موضوع موجب ایجادتمایلاتی نسبت به بررسی موضوع حسابداری محیط زیست در دانشگاه های آن زمان شد. در فاصله زمانی سالهای 1990-1981 تاکید ادبیات حسابداری از حسابداری مسئولیت های اجتماعی به سوی حسابداری محیط زیست تغییر جهت داد و رویکرد تحقیقات در این ارتباط، تحلیلی تر و تمرکز مباحث فلسفی به این سو کشیده شد که چه نوع اطلاعات زیست محیطی برای افشای اطلاعات در صورت های مالی شرکت ها، مناسب و ضروری است.
از دهه 1990 به بعد توجه به حسابداری محیط زیست گسترش یافته و علاقه حسابداران در دانشگاه ها و در حرفه را به خود جلب کرده است. غلایق گروه دوم اغلب به جهت مقرراتی است که در طی زمان توسط دولت ها، وضع گردیده است.به عنوان نمونه، تعدادی از کشورها، از جمله کشورهای دانمارک و هلند، شرکت ها را ملزم به ایجاد حسابداری سبز یا گزارش محیط زیست کرده اند.همچنین در انگلستان از شرکت ها در خواست شده تا الزامات ایزو 14000 ایجد شده در سال 2005 را رعایت کنند و به رغم اینکه گزارشگری اجتماعی در آن کشور الزامی نیست، اما افشای وسیع و جامع مسائل مربوط به محیط زیست امری عادی است. در آلمان نیز مانند انگلستان به رغم نبود هرگونه پیش بینی های قانونی، اکثر شرکت ها تاریخچه طولانی در امر گزارشگری اجتماعی در حوزه های ارتباطات کارمندان با شرکت و افشای اطلاعات مربوط به محیط زیست دارند. در ایران، شرکت ها با مفاهیم حسابداری محیط زیست آشنایی کافی نداشته و صرفا به وضع قوانین و مقررات زیست محیطی پرداخته شده است - خوش طینت و راعی، . - 1383
2. تعریف حسابداری زیست محیطی
حسابداری زیست محیطی شامل مجموعه فعالیت هایی است که موجب افزایش توان سیستم های حسابداری در جهت شناسایی، ثبت و گزارشگری آثار ناشی از تخریب و آلودگی زیست محیطی می شود.حسابداری زیست محیطی مبتنی بر تلفیق زیست محیطی به عنوان یک منبع سرمایه و لحاظ کردن هزینه های زیست محیطی به عنوان یکی از هزینه های قابل قبول در فرآیندهای اقتصادی و محاسباتی است.
حسابداری زیست محیطی سازمان را به ابزاری مجهز می کند که در سیستم حسابداری سنتی تجدید نظر کرده و آن را به گونه ای اصلاح نماید که بتواند اطلاعات مربوط به هزینه های زیست محیطی را پردازش و به گونه ای مناسب گزارش نموده و در اختیار مدیران قرار دهد. سیستم حسابداری زیست محیطی، مبتنی بر اندیشه تحول حسابداری کلاسیک و تکمیل آن است. در این راستا، می بایست هزینه های ناشی از آلودگی و رفع آن نیز به عنوان تابعی از تولید یا خدمات، در کنار سود وهزینه حاصل از خود کالاها و خدمات محاسبه شود. حسابداری زیست محیطی می تواند یک حلقه ارتباطی بین مدیران زیست محیطی و حسابداران ایجاد و هر دو گروه را تشویق کند که با کار در کنار یکدیگر به سویی حرکت کنند که در آینده، هم عملکرد مالی وهم عملکرد زیست محیطی شرکت بهتر شود. - خوش طینت، . - 1385
3. معانی متفاوت حسابداری زیست محیطی
حسابداری محیط زیست کاربردهای متفاوتی داردکه ازجمله می توان حسابداری درآمدملی،حسابداری مالی ویاحسابداری مدیریت را نام برد،درحالیکه حسابداری درآمد ملی ازدیدگاه یک مقیاس اقتصاد ملی به منابع و مصارف طبیعی نگاه می کند لیکن حسابداری مالی از نگاه استفاده کنندگان گزارشهای مالی به جهت تصمیم گیری وارائه مسئولیت های عمومی موضوع رابررسی می کند و بالاخره حسابداری مدیریت به عنوان یک سیستم اطلاعاتی باهدف پشتیبانی تصمیمات مدیریتی به موضوع نگاه می کند.
4. دلایل سودمندی حسابداری زیست محیطی
بسیاری از هزینه های زیست محیطی را می توان با استفاده از تصمیم گیری های تجاری بهتر، سرمایه گذاری در فن آوریهای سازگارتر با محیط زیست - صنایع سبز - و طراحی دوباره فرایندها و محصولات تولیدی به طور قابل ملاحظه ای کاهش دادو یا اصلا آنها را حذف کرد. زیرا برخی از این هزینه ها ممکن است هیچ ارزش افزوده ای را برای سیستم یا حصول ایجاد نکنند. مدیریت بهتر هزینه های زیست محیطی می تواندعملکرد زیست محیطی شرکت را نیز بهبود بخشیده و - از طریق کاهش آلودگی و حفظ سلامت عمومی - ، مزایای قابل ملاحظه ای را برای جامعه به همراه داشته باشد.
درک درست هزینه های زیست محیطی و اطلاع از عملکرد زیست محیطی فرآیندها و محصولات تولیدی می تواد بهایابی درست و همچنین قیمت گذاری محصولات را بهبود بخشیده وبه شرکت ها در طراحی فرآیندها و محصولات سازگارتر با محیط زیست یاری رساند. ضمن اینکه ثابت شده است با توجه به فرآیندها و محصولات تولیدی منطبق با شرایط زیست محیطی بهتر، مزایای رقابتی برای محصولات شرکت در میان مشتریان ایجاد می شود - سجادی، . - 1387
.5 حسابداری زیست محیطی برای چه شرکتهایی قابل اجراست؟
حسابداری زیست محیطی را می توان برای شرکتهای بزرگ و کوچک، صنایع مختلف و یا در بخشهای تولیدی یا خدماتی در مقیاسهای بزرگ ویا در مقیاسهای کوچکتر، با روشی منظم و سیستماتیک یا براساس مبانی مورد نیاز در بخشهای تولیدی و خدماتی به کار گرفت. شکل انتخاب حسابداری محیط زیست توسط شرکتها، هدفها و دلایل استفاده از آن را منعکس کرده و حمایت مدیران ارشد در هرشرکت برای موفقیت در اجرای حسابداری زیست محیطی ضروری خواهد بود، زیرا تعهد مدیران ارشد سازمان در اجرای آن، عامل موثری برای ایجاد انگیزه و نگرش مثبت کارکنان برای پذیرش حسابداری محیط زیست خواهد بود.
بدین ترتیب شرکتها برای اجرای حسابداری محیط زیست باید سیستمهای عملیاتی شامل طراحان سیستم، شیمی دان ها، مهندسان، مدیران تولید،اپراتورها، کارمندان، دایره خرید و حسابداران را در کنار یکدیگر به کار گیرند، زیرا محیط زیست برای گردآوری اطلاعات نیازمند تمام گروههای یاد شده بوده و این افراد برای رسیدن به دیدگاه مشترک، نیاز به گفتگو دارند. شرکتهایی که دارای سیستم رسمی مدیریت زیست محیطی هستند، ممکن است مایل باشند که به حسابداری محیط زیست نیز رسمیت بخشند، زیرا این موضوع ابزار حمایتی یاری گرفتن تصمیمات منطقی در این شرکتهاست. همچنین در بسیاری از شرکتهایی که
