بخشی از مقاله
چکیده
حسابداری محیط زیست ابزاری برای دستیابی به توسعه پایدار،حفظ روابط مطلوب با جامعه وبکارگیری فعالیت های موثروکارا در حفاظت از محیط زیست می باشد. هدف تحقیق کمک به استفاده کنندگان در تصمیم گیری های آنها و تشویق به انجام فعالیت هایی در جهت پیشگیری وبه حداقل رساندن زیان های وارده به محیط زیست وهمچنین ارائه جایگاه حسابداری در این زمینه بوده است. روش انجام تحقیق در این پژوهش توصیفی-پیمایشی از نوع شاخه میدانی می باشد.ودر بخش تجزیه وتحلیل اطلاعات از پرسشنامه استفاده شد که پرسشنامه تنظیم شده دارای 28 سوال بوده و 6سوال آن مربوط به مشخصات پاسخ دهندگان و22 سوال مربوط به سوالات تحقیق می باشد.تهیه وتنظیم پرسشنامه براساس طیف لیکرت به صورت خیلی زیاد،زیاد ،تا حدودی،کم وخیلی کم طرح ریزی شده است وبه هرمقیاس امتیازی معادل یک تا پنج داده شده است وبرای پذیرش یا عدم پذیرش فرضیه ها ی مطرح شده سوالاتی تحت عنوان هر فرضیه مطرح ونسبت به جمع آوری اطلاعات اقدام گردید.وسپس فرضیه ها با استفاده از آزمون t استیودنت به آزمون گذاشته شد.نتایج تحقیق بیانگر این است که نقش افشای اطلاعات زیست محیطی در کیفیت گزارشگری مالی ازدیدگاه استفاده کنندگان صورتهای مالی مثبت می باشد و باعث تاثیر بر تصمیمات استفاده کنندگان صورتهای مالی می شود.
واژهای کلیدی: حسابداری زیست محیطی، هزینه های زیست محیطی،حسابداری مدیریت محیط زیست ، استفاده کنندگان صورتهای مالی
مقدمه
همگام با رشد اقتصادی فشار بر سیستم های طبیعی و منابع کره زمین شدت می گیرد.مدیران واحدهای تجاری در صدد کاهش هزینه های عملیاتی و تاثیرات زیست محیطی حاصل از فعالیت های عملیاتی هستند. سیستم حسابداری سنتی به دلیل دیدگاه مالی خود اطلاعات مربوطی را در خصوص هزینه های محیط زیست در اختیار مدیران قرار نمی دهد. هدف از حسابداری محیط زیست ،تهیه ی اطلاعاتی برای کمک به مدیران در امر ارزیابی عملکرد،کنترل،تصمیم گیری و گزارشگری برای سازمان یا منطقه است.حسابداری محیط زیست بر مبنای مفاهیم ،معیارهاو ارزش های زیست محیطی و اقتصادی بنا شده است.
برای دستیابی به این هدف،تغییر در فرهنگ احساس می شود،اما واقعیت تاسف بار این است که اقتصاد به رشد خود ادامه می دهد اما محیط زیست که اقتصاد به آن وابسته است رشد نمی کند.اگرچه نماگرهای اقتصادی از قبیل سرمایه گذاری،تولید و تجارت روند مثبتی را نشان می دهنداما نماگرهای اقتصادی اساسی شرایط زیست محیطی هر روز منفی تر می شوند.امروزه حسابداری زیست محیطی به سرعت درحال توسعه و پیشرفت است. محیط زیست مناسب برای موفقیت رقابتی در دراز مدت ضروری است و برای نیل به آن حسابداری زیست محیطی ابزاری حیاتی شمرده می شود.تمامی موارد یاد شده ضرورت توسعه ی حسابداری محیط زیست را مشخص می سازد. - دهقان خانقاهی وخلیلی شومیا،1390،ص - 95
حسابداری محیط زیست فراهم آورنده سیستم هشدار دهنده ای برای حوادث زیست محیطی است و هدف از بکار گیری آن مشارکت اطلاعات مربوط به هزینه های زیست محیطی در سیستم حسابداری موجود می باشد.در شرایط پیچیده بازار رقابتی کسب سود مورد انتظار و بقا در این بازار بستگی به این داردکه واحد تجاری از جمله مدیریت بتواند هزینه های خود را از جمله هزینه های زیست محیطی را مدیریت هزینه کند.واحد تجاری باید بر اساس الزامات قانونی مجبور به ارائه اطلاعات مربوط به هزینه های زیست محیطی شده و ضرورت دارد کمیته های بین المللی و ملی تدوین استاندارد های حسابداری در این مورد استاندارد های مطلوب را تدوین کنند. - شاه ویسی و سلیمانیان،1386،ص - 31
ضرورت تحقیق
در دهه های اخیر طبیعت شاهد بحران های سختی مانند آلودگی آب و خاک،آلودگی هوا،آلودگی صوتی،بهره برداری بیش از حد منابع طبیعی،انقراض برخی انواع گیاهان و جانوران،افزایش انواع زباله ها،فرسایش خاک و گونه های دیگر نابود کننده تعادل طبیعی بوده و این به دلیل زیاده خواهی انسان ها و توجه بیش ازحد به سودآوری کوتاه مدت و حذف نظام های ارزشی و اخلاقی می باشد وبا نگریستن به حال ازتوجه به آینده و آیندگان باز می مانند که اولین قربانی آن نیز طبیعت و محیط زیست می باشد. ازاین رو امروزه مسئله حفاظت از محیط زیست از اهمیت خاصی برخوردار شده و ابعاد جهانی یافته است.
اهمیت وضرورت حفاظت محیط زیست تا بدان حد رسیده که همه کشورها وجهان را به خود در گیر کرده است و در این راستا سازمان های مختلفی برای حفاظت از محیط زیست و پیشگیری از اثرات ناشی از تخریب کره زمین تلاش های فراوانی بکار گرفته اند.خوشبختانه در سراسر جهان ضرورت حفاظت از محیط زیست و پیشگیری از بحران های زیست محیطیبه صورت اصلی مسلم و انکار ناپذیر پذیرفته شده است. ازآنجا که در حسابداری محیط زیست تلاش می شود تا پیش از آنکه خسارات غیر قابل جبرانی به محیط زیست وارد شودسیستم های حمایتی کره زمین مورد حفاظت قرار گیرد لزوم استفاده از حسابداری محیط زیست آشکار می شود.
مبانی نظری پژوهش
حسابداری امروزه شروع کرده است به طور ضمنی جریانات محیطی را رسیدگی کند و این مسئله احتمالاً بیش از این گسترش خواهد یافت - هپ وود، 2009،ص - 433وبا افزایش نگرانی جهانی، برای جنبه های منفی آورده شده بر روی محیط از طریق فعالیت های بشردر سال های اخیر ،مقداری صنایع در حال حرکت به سمت توسعه پایدارو انجام اندازه گیری سبزهستند - هوانگ وانجی،2012،ص. - 1 حسابداری محیط یک ابزار مهم برای درک نقش بازی شده بوسیله محیط های طبیعی در اقتصادهای منطقه ای ،ناحیه ای وملی است - جاکویچ وهمکاران،2011ص. - 123یکی از مهم ترین مشکلات محیط زیست کم رنگ بودن ملاحظات زیست محیطی در تصمیم گیری هاست.
امروزه تصمیم گیرندگان به ناچار نیاز به اطلاعات مفید و مربو ط دارند و چنانچه سیستم های اطلاعاتی نتوانند اطلاعات لازم وضروری را به استفاده کنندگان برسانند به نظر می رسد تصمیمات اتخاذ شده نه تنها مشکلات را بر طرف نخواهد کردبلکه برمشکلات واحد اقتصادی خواهد افزود - سید نژاد فهیم ،1383،ص - 55 در این میان سیستم حسابداری محیط زیست به عنوان جزء مهمی از سیستم اطلاعات مدیریت میتواند نقش بسزایی در تشویق استفاده کنندگان به حفاظت از محیط زیست و دادن اطلاعات مفید جهت استفاده کنندگان داشته باشد تا با در اختیار داشتن اطلاعات شفاف و قابل مقایسه به امر برنامه ریزی بپردازند.
به بیان دیگر حسابداری محیط زیست با طبقه بندی وافشای صحیح هزینه هاو منافع زیست محیطی نقش ارزنده ای رادر سیستم مدیریت محیط زیست ازدیدگاه استفاده کنندگان ایفا می کنداگرچه برخی منافع ناشی از تحمل هزینه های زیست محیطی کیفی است اما با افشای مناسب در گزارشگری مالی می توان دیدگاه مثبتی در میان سهام داران و بازارسرمایه ایجاد کرد وموجب افزایش ثروت سهامداران گردید - کاظم زاده ارسی،1383،ص - 59 علاقه زیادی به حفاظت محیط زیست در تمام سطوح وجود داردکه این امر باصدورمقررات زیست محیطی در بسیاری از کشورها نمود یافته است.دولت هابرای جلوگیری ازتخریب محیط زیست در جستجوی راه حل های جدید هستند.واضح است که حفاظت محیط زیست به سیستم مدیریتی مستقل نیازدارد.
سیستم اطلاعات حسابداری نیزبه عنوان یکی از بخش های مهم سیستم اطلاعات مدیریت می تواند نقش بسزایی در ارائه اطلاعات زیست محیطی ایفا نماید.حرفه حسابداری می توانداطلاعات مناسبی را با افشای مناسب چگونگی ارائه دارایی ها وبدهی های زیست محیطی وچگونگی انعکاس مخارج مصرف شده برای محیط زیست به مدیریت ارائه کند.کانون توجه حسابداری،جنبه های اقتصادی محیط زیست است.ورودمحیط زیست به سیستم حسابداری به اصلاح شاخص های اقتصادی می انجامدواستفاده کنندگان مختلف راقادر می سازدتا تصمیماتی بگیرند که پشتوانه توسعه پایداراست - سید نژاد فهیم،1383 ،ص. - 13 همچنین حسابداری مدیریت محیط زیست به عنوان بخشی از حسابداری محیط زیست به شمار می آید که ابزاری سودمند در راه غلبه بر محدودیت های حسابداری مدیریت سنتی تلقی می شود که منجر به درک بهتر و کمی نمودن موضوعات مرتبط با محیط زیست برای فرآیند تصمیم گیری می شود - دینا واهیونی،2009،ص - 2
