بخشی از مقاله
چکیده
تردیدی نیست که حقوق زن از حقوق بشر تفکیکناپذیر است، چنانکه در اعلامیه جهانی حقوق بشر سازمان ملل متحد، اعلامیه حقوق بشر، فراملیتی اسلامی و قوانین اساسی و عادی ایران به مسئله مهم ضرورت رعایت حقوق زن، تصریح و تأکید شده است. در حال حاضر، قانونی که مورد قبول و تأیید اکثر کشورها و ملتهای جهان، باشد، اعلامیه جهانی حقوق بشر است که بهتر است اگر قرار باشد پژوهشی از منظر حقوقی صورت گیرد، قانونی باشد که مورد قبول تمام ملتها باشد.
از این رو در این پژوهش، ابتدا به واکاوی تطبیقی حقوق زن در اسناد بینالمللی و حقوق بشر و کنوانسیون رفع هرگونه تبعیض علیه زنان میپردازیم و سپس از منظر حقوقی نگاهی مختصر بر کتاب هزار و یک شب خواهیم کرد. بنابراین، بررسی حقوق زن از منظر اعلامیه جهانی حقوق بشر سازمان ملل را در اثر تاریخی مهمی هم چون هزار و یک شب میپردازیم. با بررسیهای انجام شده خواهیم دید که در ایران کهن و باستان به حقوق زن ارزش گذاشته شده ولی چون در کتاب هزار و یک شب فرهنگهای گوناگون وجود دارد به تناقضهایی برمیخوریم.
مقدمه
توجه به جایگاه حقوق بشر در ادبیات از ضرورتهای عصر ماست. ادبیات آیینه اجتماع است. برای اینکه بدانیم در یک کشور و جامعه، فرهنگ و آداب و رعایت حقوق همنوعان و افراد با هم چگونه است به ادبیات و تاریخ و داستانهای منقول و مکتوب آن جامعه نظری خواهیم داشت . روح بشردوستی و خدمت به عالم انسانیت، بدون توجه به مرزها، روحیهای نیست که ما ایرانیان از اجداد پاکنهاد خود به ارث برده و امروز آن را به دست فراموشی سپرده باشیم. در ادبیات و تاریخ جهان، شاعران و نویسندگان زیادی در آثار خویش به مسائل مربوط به حقوق بشر و بایدها و نبایدهای اجتماعی افراد در جامعه پرداختهاند، ولی ما در این تحقیق میخواهیم بدانیم در کتاب هزار و یک شب تا چه حد به حقوق زن اهمیت داده شده و بیشتر در میان کدام ملت نمود یافته است؟
زنان که نیمی از جمعیت جهان را تشکیل میدهند، مانند مردان حقوقی دارند که متأسفانه این حقوق در جوامع مردسالار تا حدود زیادی در سدههای گذشته تضییع شده است؛ ولی در فرهنگ و حقوق اسلامی به خصوص فرهنگ ایرانیان که آمیختهای از رسوم کهن ایرانی و احکام اسلام است، از دیرباز شعرا، نقاشان، هنرمندان، فیلمنامهنویسان، قانونگذاران و بزرگان دین درباره زیبایی و عشقآفرینی زن سخنها گفته و آثار گوناگونی ارائه داده و زن را با شیوههای متنوع ستوده و حقوق آنها را در مکتب فقهی حقوقی اسلام رعایت و در قوانین موضوعه کشوری نیز حقوقی عادلانه برای زنان مقرر نموده اند - اسعدی،. - 19:1391 هر انسان اعم از زن یا مرد دارای دو نوع حق است:
یک - حقوق طبیعی: حقوق طبیعی از آنجا پدید آمده که خالق طبیعت هدف دارد و با توجه به هدف، استعدادهایی در وجود موجودات نهاده و حقوقی نانوشته به آنها داده است. راه تشخیص حقوق طبیعی و کیفیت آنها، مراجعه به خلقت و آفرینش است. هر استعداد طبیعی یک سند طبیعی برای یک حق طبیعی.
دو - حقوق اکتسابی: انسان از این جهت که انسان است از یک سلسله حقوق خاص که »حقوق انسانی« نامیده میشود برخوردار است که حیوانات از آن بیبهرهاند اگر چه افراد انسان اعم از زن یا مرد از لحاظ اجتماع مدنی همه دارای حقوق طبیعی مساوی و مشابهی با تأثر از جنسیت هستند، ولی حقوق اکتسابی آنها به وضعیت شخص و نوع کارشان بستگی دارد. حقوق اکتسابی دارای دو منبع است:
الف مقررات الهی که توسط پیامبران و کتابهای دینی بیان شده مانند تورات، انجیل، قرآن و...
ب مقررات موضوعه بشری که نخستین قانون در دسترس، قانون حمورابی و پس از آن منشور کوروش کبیر است - اسعدی،. - 31:1391
جنبش حقوق بشر زنان
جنبش حقوق بشر زنان شامل تلاشهایی است که فعالین جنبش زنان را به ترویج دستاوردهای حقوق زنان در حوزههای سیاسی، مدنی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، برای به کارگیری آنها در چارچوب حقوق بشر، ترغیب میکند. یکی از موضوعات اساسی که معمولاٌ طرفداران حقوق بشرزنان سعی در اثبات آن دارند این است که چگونه قوانین حقوق بشر زنان را نادیده گرفته است - حقوق زنان حقوق بشر، . - 28:1382 از دیدگاه اسلام، زن و مرد هر دو انسانند، هر دو را خدا خلق نموده است.
هر دو برای دستیابی به کمال و معنویت انسانی، در تعبد الهی و رسیدن به کرامت انسانی برابرند. زن و مرد هر دو در بنیاد خانواده و بقای نسل به یک اندازه سهیماند - کاظمی، . - 11:1389 و اما مادههای مربوط به حقوق زن در اعلامیه جهانی حقوق بشر: ماده شانزدهم اعلامیه جهانی حقوق بشر مصوب 10 دسامبر 1948میلادی - مطابق 1327/9/19 شمسی - مجمع عمومی سازمان ملل متحد: هر زن و مرد بالغی حق دارند بدون هیچگونه محدودیت از نظر نژاد ملیت و تابعیت یا مذهب با همدیگر، زناشویی کنند و تشکیل خانواده دهند. در تمام مدت زناشویی و هنگام انحلال آن، زن و شوهر در کلیه امور مربوط ازدواج، دارای حقوق مساوی هستند. ازدواج باید با رضایت کامل و آزادانه زن و مرد واقع شود. خانواده رکن طبیعی و اساسی اجتماع است و حق دارد از حمایت جامعه و دولت بهرهمند شود. در اینجا، به دو موضع قابل بحث توجه شده است: یکی تساوی حقوق زن و مرد و یکی آزادی در انتخاب همسر.
الف - حقوق زن: مسئله حقوق برابر زن و مرد از مسائل مهم و جنجالی تاریخ معاصر است که در اعلامیه جهانی حقوق بشر مورد پذیرش قرار گرفته است.
1. هر کس حق دارد که سطح زندگی سلامتی و رفاه خود و خانوادهاش را از حیث خوراک و مسکن و مراقبتهای طبی و خدمات لازم اجتماعی تامین کند و همچنین حق دارد که در موقع بیکاری، بیماری، نقض اعضاء بیوهگی، پیری یا در تمام موارد دیگری که به علل خارج از اراده انسان، وسایل امرار معاش از بین رفته باشد. از شرایط آبرومندانه زندگی برخوردار شود.
2. مادران و کودکان حق دارند که از کمک و مراقبت مخصوصی بهرهمند شوند. کودکان چه بر اثر ازدواج و چه بدون ازدواج به دنیا آمده باشند، حق دارند که همه از حمایت اجتماعی برخوردار شوند - اعلامیه جهانی حقوق بشر - . کنوانسیون رفع هرگونه تبعیض علیه زنان، مجموعه منسجمی است از همه استانداردهای حقوق زنان که توسط سازمان ملل متحد در طی سالهای 1945 تا 1979 میلادی به تدریج شتاسایی و تعین شدهاند.
