بخشی از مقاله
چکیده
در قانون مدنی ریاست خانواده از خصایص شوهر دانسته شده است ، عدم آگاهی نسبت به مفهوم ریاست شوهر و حدود و ثغور آن، در مواردي زمینه سوءاستفاده از این جایگاه را ایجاد نموده است که تبیین مفهوم و ملزومات ریاست شوهر و ارتباط این نقش با معاشرت به معروف می تواند گام مؤثري در استحکام خانواده باشد. هدف از این پژوهش که به روش کتابخانهاي و بارجوع به اسناد صورت گرفته است ، تبیین تأثیرات مثبت و سازنده التزام به اصل معاشرت به معروف در ریاست شوهر می-باشد.
با نظر به اینکه در فقه امامیه نظام جامعی براي ازدواج طراحی شده است و ریشه بسیاري از اختلافات زوجین در عدم شناخت آنها نسبت به نظام جامعی است که در چارچوب آن پیوند ازدواج بستهاند، فلذا آگاهی زوجین نسبت به شرایط لازم و کافی بهرهمندي از حقوقشان ، رافع بسیاري از مشکلات منجر به طلاق رسمی یا عاطفی زوجین میباشد و دوام و بقاي زندگی مشترك را تضمین نماید.
بنابراین مطالعه و شناسایی حقوق و مسئولیت هاي زوجین و اصول و شرایطی که میبایست بر آن حاکم باشد و معرفی وشناساندن این مهم به وسیلهينهادهاي متولیِ آموزشِ پیش از ازدواج، میتواند کمک شایانی در زمینه تحکیم و تعالی خانواده داشته باشد . این امر را میتوان به عنوان یکی از برنامههاي عملیاتی قلمداد نمود که در جهت تحقق راهبرد و سیاست کلی طرح شده در اصل دهم قانونی اساسی میباشد. طبعاً بدون نهادینه نمودن این سیاست و فرهنگ قرآنی که حسن معاشرت میبایست بر تمام جنبه هاي ریاست مرد بر خانواده حاکم و محاط باشد، نمیتوان به تحقق اصلی که درپیِ تحکیم و تعالی خانواده است امید داشت .
مقدمه
اولین و بنیادي ترین نهاد هر اجتماعی ، نهاد مقدس خانواده است که رستگاري و گمراهی جامعه در گرو سلامت و هدایت این نهاد بنیادین است . تأثیرگذاري مستقیم خانواده در سرنوشت جامعه ، اهمیت نهاد خانواده و تلاش براي ثبات و تحکیم و تعالی خانواده را روشن می سازد . بالندگی علمی ، هنري ، فرهنگی ، اقتصادي ، ... جوامع در پرتو خانواده هاي مستحکم و باثبات و امن رقم می خورد. در صورت تضعیف نهاد خانواده در جامعه ، علاوه بر هویت انسانها ، تمام سعی و کوششهاي فردي و اجتماعی در راستاي رسیدن به جامعه ایدهآل بینتیجه خواهد بود.
خانواده بهترین کانون براي تأمین نیازهاي مادي و معنوي و بهترین بستر براي تأمین امنیت و آرامش روانی اعضاي خود میباشد . این مهم زمانی میسر خواهد بود که روابط میان زوجین در فضایی آرام، عاطفی، منطقی و پایدار و باثبات باشد . براي داشتن یک خانواده سالم با روابطی صحیح و بدور از اختلال و هرگونه بدکارکردي و براي مستحکم نمودن خانواده و ایجاد ثبات و آرامش در خانواده ، به آموزش و مدیریت روابط و توجه بزرگان و سیاستگذاران جامعه به این نهاد اثرگذار نیاز است .
ما بر تو قرآن عظیم را فرستادیم تا حقیقت همه چیز را روشن کند و براي مسلمانان هدایت و رحمت و بشارت باشد1« قرآن مهمترین هادي و راهنماي بشر در عرصه هاي مختلف زندگی فردي و اجتماعی میباشد و براي رسانیدن بشر به کمال و رشدي که شایسته مقام انسانیاش است ، بهترین و استانداردترین راهبردها را ارائه میدهد. قرآن کریم به خانواده به چشم محیطی براي همزیستی صرف در یک خانه نمینگرد .
خانواده ابزاري براي رسیدن فر د به حیات طیبه و رسیدن جامعه به مدینه فاضله است و اعضاي آن باید بنابر مسئولیت هایشان و حقوقی که در این محیط از آن برخوردارند، در رشد بسوي کمال انسانی خود و دیگر اعضایی که در قبال آن ها مسئولند تلاش نمایند و با از خودگذشتگی و ایثار یکی از اعضا در قبال دیگران و بیمسئولیتی و خودخواهی اعضاي دیگر در قبال مسئولیت هایشان ، رشد و تعالی که در پرتو کارکردهاي خانواده انتظار میرود، میسر نمیگردد. خانواده مورد نظر قرآن خانواده اي است که با تعیین حدود و مرزها از طریق رعایت حقوق و اداي مسئولیتها در جهت هدف اصلیاش که پرورش و رشد و تعالی انسان کامل است ، حرکت مینماید .
در اسلام خانواده یکی از نهادهاي زیربنایی بنیاد هستی و از ساختارهاي اصلی جامعه اسلامی بهشمار میآید که همگام با دﯾﮕﺮ ساختارهاي جامعه در راه تحقق اهداف انسان، به عنوان خلیفه و جانشین خداوند، گام برمیدارد . از دیدگاه آموزههاي دینی، خانواده سنگ بناي جامعه است که فرد را به جامعه و نسلها را به یکدیگر مرتبط میسازد و گروههاي اجتماعی گوناگون را به هم پیوند میدهد تلاش براي حفظ خانواده و هر عملی که در راه آرامش و برقراري آن باشد، از بزرگ ترین تکالیف عبادي به شمار میرود . در آیاتی از قرآن کریم به اهمیت نهاد خانواده و تعالی آن در پیشگاه خالق یکتا ، پرداخته شده است . در آیه 72سوره نحل صراحتاً تأسیس بنیان خانواده به خداوند نسبت داده شده است و تاکید میگردد که خداوند به طهارت، تعالی و پایداري بنیان خانواده، توجه ویژهاي دارد.
علاوه بر تبیین اهمیت و ارزش خانواده ، در مقام سیاستگذاري و ارائه راهبرد عملی نیز خداوند در سراسر قرآن براي حفظ بناي خانواده، احکام و اصولی را وضع نموده است و بر رعایت دقیق آن تأکید فرمودند . احکامی همچون وجوب حجاب، حرمت نگاه به نامحرم، رعایت دقیق روابط میان زن و مرد، حکم استیذان، نهی از قذف، حرمت زنا و احکامی پیرامون نشوز، شقاق، حسن معاشرت و واجباتی در روابط فرزندان و... ، همه از لوازم حفظ یک خانوادة قرآنی است. خدا وند ، بندگان را از نزدیک شدن به خطوط قرمز نهی میفرماید » تلک حدوداالله فلاتقربوها 2« و بی ﺗﻮﺟﻬﯽ به حدود الهی را موجب بروز ظلم میداند » منو یتعد حدوداالله فاولئک هم الظالمون 3« و در نتیجه عدم پایبندي به حدود الهی ، تهدیدي ﺑﺮاي بنیان خانواده است زیرا هیچ اجتماعی با ظلم برقرار و سالم نمیماند.
ذکر این نکته ضروري است که تمامی ادیان الهی در شکل اصیل و دور از تحریفشان ، احکام دقیقی بر اساس فطرت براي تنظیم روابط خانواده ، وضع نموده اند که این احکام ضامن سلامت و صلح در خانوادهاند. دین همواره به عنوان معلم و مراقب در خانواده نقشی مؤثري را ایفا نموده و خانواده در میان دینداران ، استوارتر بوده و میزان طلاق در بین متشرعین، بسیار کمتر از اقوام غیرمقید است. شریعت تاکنون قوي ترین انگیزه در تحکیم روابط خانواده بوده است.
خداوند در وجود زن و مرد استعدادها، علایق و نگرشهاي خاص همان جنس را قرار داده است . تقسیم وظایف زن و مرد در خانواده براساس تفاوتهاي تکوینی و طبیعی آنها با یکدیگر است و تفاوتهاي تشریعی نیز نتیجه همین نوع از تفاوتها می- باشد. تقسیم وظایف و تشریع از سوي کسی است که هستی را بر پایه حقمحوري و عدالت آفریده و چ ون به تمام زوایاي وجودي زن و مرد احاطه دارد، مسئولیتهایی متناسب با توان و ظرفیت آنها بر عهدهشان قرار داده و هماهنگ با آن مسئولیت- ها، ابزار لازم را نیز به آنها داده است تا با انجام درست این مسئولیتها در زندگی مشترك، زمینه تفاهم و همدلی هرچه بیشتر آنها فراهم شود.
