بخشی از مقاله
چکیده
خجالتی بودن یا گوشه گیری ممکن است بخشی از شخصیت کلی یک دانش آموز بوده، یا پاسخ خاص موقعیتی ، به یک عامل استرس زای مخصوص باشد. این مقاله به بررسی دانشآموزانی که معمولاً به عنوان بچه های خجالتی - فاقد اعتماد به نفس و نگران از نظر اجتماعی - یا گوشه گیر - کسانی که حاضر جواب نیستند یا تمایلی به برقراری ارتباط ندارند - شناخته می شوند می پردازد. موقعیتی که این فرد در آن قرار دارد ممکن است در آینده به علائم دیگری مانند : اعتماد به نفس در ورود به موقعیت های اجتماعی و ناراحتی و سرباز زدن از ظاهر شدن در حضور دیگران، بیانجامد . حقیقتا غفلت در رفع مشکلات دانش آموزان و بی توجهی به آن ها ، خسارات جبران ناپذیری به بار می آوردو باعث مشکلات و مصایبی خوهد شد که در بررسی آن ها باز به همین نقطه آغاز ، یعنی دوران حساس حیات کودکی بر می گردیم .
از این رو سرمایه گذاری و برنامه ریزی در این زمینه از حساس ترین و مهم ترین وظایف مسئولان جامعه است و باید از اولویت ویژه ای برخوردار باشد. هم چنین مدرسه به عنوان اولین جایگاه رسمی تجربه ی اجتماعی کودکان ، می تواند نقش تعیین کننده ای در تقویت و یا پرورش مهارت های اجتماعی داشته باشد . متاسفانه در بسیاری از موارد کمرویی کودکان در محیط مدرسه و کلاس درس تقویت می شود . در تحقیق حاضر هدف آشنایی با مفهوم » خجالت « و ابعاد مختلف آن در محیط های فردی، اجتماعی خانواده و مدرسه می باشد . هم چنین سعی بر این است تا با ارائه راهکارهایی برای والدین و معلمین جهت رفع خجالت به این کودکان کمک کنیم . روش این مقاله از نوع اسنادی و مطالعات کتابخانه ای می باشد . با آموزش نحوه ابراز وجود و نظر خود، اعتماد به نفس کودک افزایش یافته و جسورتر می شود و به شرط همراهی و کمک والدین و معلمان این احساس در کودک به حداقل خواهد رسید.
واژگان کلیدی: کم رویی ، خجالت ، گوشه گیری ، اضطراب اجتماعی
-1 مقدمه
کمرویی : کمرویی صفت فردی است که به خاطر ترسویی ، احتیاط کاری و عدم اطمینانش ، نزدیک شدن به او مشکل است و در فرهنگ لغت ، کمرویی را به عنوان ناراحت بودن در حضور دیگران تعریف می کند. - مجله پیوند-– 13792 ص. - 43 در واقع کم رویی خود توجهی فوق العاده و ترس از مواجهه شدن با دیگران است . نوعی ترس یا اضطراب اجتماعی که در آن فرد از مواجهه شدن با افراد آشنا یا موقعیت های تازه گریز دارد . - حسینی ، 1382، ص . - 15 بازبینی نتایج حاصل کار پژوهشگران نشان می دهد که درصد قابل توجهی از گروه های سنی و بالاخص کودکان و نوجوانان در معرض این پدیده هستند . لذا لزوم توجه به این مسئله و راه حل های آن دو چندان می شود .در بسیاری از کلاسهای درسی ، دانش آموزانی دیده می شوند که آرام ، کمرو و خجالتی هستند.
این افراد در زندگی روزمره ی خود اغلب اوقات با اعضاء خانواده و همسالان آشنا بازی می کنند . و از غریبه ها اجتناب می ورزند . شرم و خجالت این افراد ممکن است آنها را از اکتساب مهارت ها و آمادگی های لازم برای بسیاری از فعالیت هایی که همسالانشان از آن لذت می برند و یا اصولاً برای رشد شخصیت آن ها ضروری است ، بازدارد. مسئله خجالت و کمرویی در کودکان ممکن است که اکنون و به دلیل قرار گرفتن در دوره کودکی مسئله چندان جدی نباشد و والدین و معلمان بهآن توجه چندانی نکنند اما با ورود به دوره بزرگسالی و به دنبال آن حضور در اجتماع قطعا ابعاد این قضیه و اهمیت آن در مقایسه با زمان کودکی متفاوت بوده وممکن است باعث مشکلات فراوانی گردد و یا زمینه ساز خطرات جدی شودآموزش و پرورش در دوره ی کودکی که زمان شکل گیری شخصیت و ایجاد عادات مختلف و پیشگیری از بروز مشکلات آینده فرد در جامعه را بنا می نهد ، و سپس حرکت مملکت را مشخص می سازد . توجه به مسائل و مشکلات کودکان و نوجوانان باعث پیشرفت و ترقی جامعه می شود ، و غفلت در رفع مشکلات آنان ، خسارات جبران ناپذیری به بار می آورد.
اهم اهداف تحقیق به شرح زیر است.
-1 شناخت علل و عوامل کمرویی در دانش آموزان دوره ابتدایی
-2 توجه به کودکان منزوی از جانب والدین و معلمان آن ها و جلوگیری از عواقب بعدی این اختلال رفتاری.
-3 کمک به کودکان گوشه گیر و خجالتی و تلاش برای اجتماعی شدن آن ها و کشف استعداد و توانایی های بالقوه آن ها و ایجاد روحیه مشارکت و تعامل اجتماعی در آنان.
-4 ارائه راهکار هایی به والدین و معلمین دانش آموزان خجالتی جهت برطرف نمودن کم رویی ایشان در محیط خانه و مدرسه دانش آموزان خجالتی گرچه برای معلم و همکلاسی ها ی خود مشکلی ایجاد نمی نمایند ، ولی ممکن است به علت رنج ناشی از احساس نا امنی و بی کفایتی در خود ، یکی از شادتریننا کودکان باشند . اگر در مورد رفتار غیر اجتماعی آنان چاره ای اندیشیده نشود این کودکان احتمالاً در معرض بیماری های روانی قرار حواهند گرفت - نقش معلمان در حل مشکلات کم رویی در دانش آموزان دوره ابتدایی، وزارت آموزش و پرورش - . بدین صورت ضرورت توجه به این موضوع روشن می گردد .
-2 پیشینه تحقیق
از نظر متخصصان بهداشت و سلامت روان ، کمرویی و انزواطلبی در حکم یک اختلال رفتاری ، از جدی تریت مشکلات کودکان و نوجوانان است . »کمرویی« توجهی غیر عادی و مضطربانه به خویشتن در موقعیت های اجتماعی است که به دنبال آن ، فرد دچار نوعی تنش روانی – عضلاتی می شود و شرایط عاطفی و شناختی او تحت تأثیر قرار می گیرد و موجب بروز رفتارهای خام و واکنش های نامناسب می گردد. - رشد آموزش ابتدایی – 1381- ص. - 75 کمرویی واقعی شخصی است که فرصت های خجالت کشیدن بیشتر از دیگران در اختیار او قرار می گیرد تا به جایی که آشکارا می توان گفت تمام روز خود را با این عارضه می گذراند. او در این حالت اگر بخواهد دست به ساده ترین کارها بزند و یا آسان ترین برخورد و رابطه را ایجاد نمایدیا مثلاً تصمیم بگیرد به چنان وضع اسفناکی می افتد که هیچ کس جز خود او نمی تواند آن را توصیف نماید . چون در آن موقع در او عدم اعتماد به نفس ایجاد می شود و حالات هیجانی در او ظاهر می گردد. - رشد آموزش ابتدایی ، 1381 ،ص. - 78
برانیه کمروئی را نوعی بیماری روانی تلقی می کند که ابتدا در ضمیر باطن ریشه می دواند و مزمن می شود و سرانجام جسم او را نیز از تحرک می اندازد. هم چنین پیلکونیز - 1990 - کمرویی را »تمایل به اجتناب از روابط اجتماعی و شکست در مشارکت متناسب با موقعیت های مختلف « تعریف می کند. مطابق با تعریف پیلکونیز - 1990 - این اضطراب و ناراحتی منجر به سکوت، گوشه گیری، نقص رفتار آشکار، شرم، غم، به تنش، نگرانی و مشکلاتی در بیان و تبادل افکار می شود . - به نقل از نعمت االله زاده ، . - 1385این بیماری امری است که می توان گفت جنبه عمومیت دارد . دامنه آن بقدری است که حتی کمتر خانواده ای را سراغ داریم که فردی از آن دچار این حالت لااقل در مقطعی از سنین خود نباشد . بر اساس یک همه پرسی 17 درصد کودکان مورد مطالعه این حالت را داشته اند در واقع کمرویی احساس هیجانی رنج آور از موقعیت های اجتماعی است که مطالعات نشان داده است که روز به روز بر تعداد افرادی که با این مشکل مواجه اند افزوده می شود . هم چنین میزان رنج افراد از کمرویی نیز در حال افزایش می باشد به طوری که نزدیک به 50 درصد افراد کمرویی را در خود گزارش می کنند . و 80 درصد - به نقل از واناجا ، . - 1385 نیز اعلام کرده اند که در بیشتر مواقع زندگی شان شرم را تجربه کرده اند.
-3 یافته های پژوهشی
کودکی
کمرویی : کمرویی صفت فردی است که به خاطر ترسویی ، احتیاط کاری و عدم اطمینانش ، نزدیک شدن به او مشکل است و در فرهنگ لغت ، کمرویی را به عنوان ناراحت بودن در حضور دیگران تعریف می کند. - مجله پیوند-- 13792 ص. - 43 فرد کمرو کسی است که هوشیارانه از مواجهه با افراد یا چیزهای مشخص یا انجام کاری همراه آنان بیزار است . در گفتار و کردار خود ملاحظه کار است و به طور محسوسی ترسو می باشد . - مجله پیوند -1379 – ص - 48واکنش. خجالت کشیدن معمولاً از این احساس زاده می شود که شخص خود را خلع سلاح و در یک موقعیت تازه در مخاطره می بیند و این حالت زمانی در او تشدید می شود که احساس می کند قادر به کنترل آن موقعیت نیست. اضطراب و دلهره را می توان همزاد خجالت دانست .تأثیر و نفوذ تعلیم و تربیت در مبحث خجالت، مثل هر پدیده ی نفسانی دیگر ، از اهمیت بسزایی برخوردار است ولی این را هم نباید از مد نظر دور داشت که شخصیت یک آدم کمرو بخصوص در سالهای اولیه حیات و بر اساس نحوه تربیت او شکل می گیرد . در واقع کودکان خجالتی همواره از معاشرت یا وضعیت هایی که امکان خجالت زده شدن در آن وجود دارد می ترسند آن ها
