بخشی از مقاله
چکیده
فضاهای آموزشی یکی از حوزه های معماری محیطی است که نقش عمده ای را در جامعه ایفاء می نماید و از مهم ترین مواردی است که در ارتباط با ارتقاء نظام آموزش معماری و تطبیق آن با تئوری های جدید در بحث آموزش می باشد. امروزه در شیوه های نوین آموزشی دردنیا سه عامل تئوری های آموزش، معماری فضای آموزشی، روانشناسی محیط و تعامل دانش آموزان بامحیط پیرامون، در رأس توجهات هستند.
درکشورهای پیشرفته صنعتی به دلیل نقشی که آموزش و پرورش، روی ذهنیت و تمدن سازی جامعه و زیربنای توسعه اجتماعی، فرهنگی هر جامعه دارد، در بخش معماری فضاهای آموزشی، با استفاده از الگوها و استانداردهای مناسب، فضاهایی را طراحی می نمایند که ضمن برخورداری از فنون مهندسی و هنر معماری، از زوایای علوم تربیتی و روانشناسی نیز مورد توجه قرار گرفته باشد. مقاله حاضر تلاشی است درجهتِ یافتن نقش هندسه در ارتقاء کیفیت آموزش معماری که به عنوان نمونه موردی در معماری فضاهای آموزشی مورد کنکاش قرار میگیرد.
سوال طرح شده این است که در روند آموزش معماری ، هندسه فضاهای آموزشی چه جایگاهی را دارا می باشند؟ در این مقاله بر اساس فرضیه پژوهش مبنی بر وجود ارتباط میان هندسه فضاهای آموزشی و کیفیت آموزش معماری، از طریق قیاس و انطباق خروجی ها برهم، ضمن اثبات فرضیه پژوهش، نشان می دهد که علاوه بر تئوری های نظری که درکیفیت آموزش معماری تأثیرگذار است، هندسه فضاهای آموزشی و نحوه ادراک آن نقش پر رنگی دارد.
.1مقدمه
این سوال نیازمند درک صحیح عوامل تآثیرگذار بر موضوع، نظیرشناخت کاربران، ابعاد وجودی، شناخت محیط و .. است. این موضوع که معماری فضاهای آموزشی بر میزان یادگیری و دیگر دستاوردهای دانشجویان مؤثر است، چندین دهه مطالعات بسیاری را در حوزه های مختلف از جمله در حوزه های روانشناسی محیط در فضاهای آموزشی به خود اختصاص داده است و این اعتقاد وجود دارد که محیط های یادگیری امروز، باید از محرک های لازم برخوردار بوده تا امکان فعالیت های غیر ساکن را تسهیل نماید، چرا که اساسی ترین نیازهای نظام های آموزشی نوین، تحرک فیزیکی و ذهنی و رشد روحیه اجتماعی است Greeno - ، 1998 به نقل از توحیدی، میرزا کوچک خوشنویس،. - 2:1392 فراگیر و چند وجهی بودن معماری، تأثیر مستقیم و غیرمستقیم آن بر تمامی امور جامعه و نیز فرهنگ حاکم بر آن اهمیت موضوع آموزش معماری را مشخص می کند.
این که معماری معاصر ایران سیر نزولی را طی می کند، نشان می دهد که آموزش دردانشکده های معماری دچار نقص است و وظیفه خود را به خوبی ایفا ء نمی کند. در دهه اخیر چگونگی آموزش معماری مورد توجه محافل دانشگاهی کشور قرارگرفته و پژوهش های زیادی در این زمینه انجام پذیرفته است - نمازیان و قارونی، . - 122 :1392 هرمان هرتزبرگر معتقد است : یک مدرسه از آنجا که به افراد بی شماری تعلق دارد و افراد با نقش های اجتماعی متفاوت در آن سهیم هستند، موضوعی بسیار قابل توجه در طراحی است - کامل نیا، 1386 به نقل از توحیدی و میرزا کوچک خوشنویس، . - 2: 1392
استفاده از شاخص های عملکردی، اصول و مبانی زیبا شناسی در طراحی فضاهای کالبدی آموزشی، علاوه بر پاسخگویی به نیازهای روحی و جسمی دانش آموزان و دانشجویان، موجب پرورش استعداد و شکوفایی خلاقیت آنان خواهد شد - رفیعی 1380 ، به نقل از توحیدی و میرزا کوچک خوشنویس، . - 2: 1392 از سویی دیگر، با نگاهی گذرا به عالم هستی و قوانین حاکم بر آن، آنچه بیش از هر چیز جلوه می کند پیوند تنگاتنگ عالم طبیعت با سیلان و تغییر است و هماهنگی با این تغییرات یک عامل تعیین کننده برای ادامه حیات انسان ها است.
لذا محیط یادگیری دنیای امروز باید دانشجویان را در جهت کشف قلمروهای جهان پیرامون خود سوق دهد و با سرعت تغییرات دنیای تکنولوژی آموزشی همگام نماید - مردمی و دلشاد، . - 110 :1389 پرسش ما درباره تأثیر ادراک هندسه فضاهای آموزشی می باشد. آیا هندسه محیط های آموزشی می تواند در کیفیت آموزش معماری تأثیر گذار باشد؟ اگر آری، این تآثیر گذاری چگونه است و چه عواملی در این راستا نقش دارند که در دوره معاصر کمتر شاهد آن هستیم؟
.2روش تحقیق
پژوهش حاضر از لحاظ نوع، پژوهشی توصیفی و تحلیلی می باشد. از لحاظ نوع مطالعه، پژوهش کتابخانه ای است که از اسناد کتابخانه ای شامل مقالات، کتاب ها برای مطالعه استفاده شده است.
.3 مباحث مطرح در نظام سنتی آموزش معماری
3؛.1 آموزش های عملی نظام آموزش عملی که غالبا ویژگی موروثی بودن داشت، عمده ترین بخش از آموزش معماران را تشکیل می داد. این بخش از آموزش در کارگاه صورت می گرفت و شاگردان با بسیاری از روش های کارگاهی و ساخت و ساز که به صورت تئوری آموخته بودند، در محیط واقعی آشنا می شدند. در قرون اولیه و میانه اسلام که کمتر نام معمار باشی و مهندس نسبت به استادان به کار می رفت، آموزش های عملی بسیار مهم ارزیابی می شدند و ارزشمندتر از آموزش های نظری بودند - خان محمدی، 1371 و ابن خلدون، . - 1382
3؛.2 آموزش های نظری در این باره، مهم ترین مباحث نظری که معماران برای دستیابی به مهارت حرفه ای در آن آموزش می دیدند، عبارت بودند از: علم ترسیم نقشه ها - نجیب اوغلو، - 20: 1379، علم موسیقی - افندی، - 148 :1375، علم نجوم - جمشید کاشانی، 9 :1366 - ، هندسه عملی و نظری - فارابی ،75 :1348 - ، علم پیمایش - جمشیدکاشانی، - 22:1366 و علوم دیگری همچون علم مناظر - نجیب اوغلو، . - 1379
3؛.3 آموزش های معنوی آموزش مبانی فکری، اخلاقی و ادراکات شهودی بخش مهم از آموزش معماران درگذشته را تشکیل می داده است. مهم ترین مباحث مطرح شده، تاکید به اصول اخلاقی است که هنرمندان و معماران بدان توصیه می شده اند. در این راستا آیین فتوت نامه ها وجود داشت که تاکید آنان تلاش برای اتصال صنف به یگانه مطلق می باشد. به عنوان مثال درفتوت نامه بنایان تمای اعمالی که برای مراحل مختلف کار بیان شده است با آیه هایی از قرآن کریم همراه است و هدف آن بود که تمام کارها برای رضای خداوند انجام گیرد. - خان محمدی،. - 1371
