بخشی از مقاله
معماری پارامتریک و تاثیر آن در روند آموزش طراحی معماری هزاره سوم
چکیده
آموزش معماری در گذشته به صورت سنتی و دستی صورت می گرفت ، و امروزه کامپیوتر و برنامه های تخصصی برای رشته معماری روش های جدیدی را در آموزش معماری ایجاد نموده است . در حال حاضر مکتب طراحی پارامتریک در تمامی مقیاسها ازمعماری تا طراحی داخلی و طراحی شهری و مباحث سازه ای به چشم می خورد، و هر چقدر پروژه بزرگتر باشد توانایی ممتاز این مکتب برای به وضوح بیان کردن پیچیدگی برنامه آن مسلم تر و مشخص تر خواهد شد . معماری پارامتریک باعث القاء یک جنبش جمعی جدید شده است ، از طرفی در مقابل این پیشرفت و توسعه منجر به ایجاد مسائل جدیدی در عرصه طراحی و اجراء گشته است . وسازه های ساختمانی به شدت تحت تاثیر این طراحی قرار گرفته اند و آن را وارد فاز جدیدی از تقسیم سازه ای نموده است. در این مفاله به بررسی معماری پارامتریک و تاثیری که این نوع از معماری به روند آموزش طراحی در معماری معاصر می گذارد خواهیم پرداخت.و هدف از این مقاله نگاهی به تاثیرات مثبت رایانه در طراحی ها و آموزش آن به مهندسین امروزی است . روش تحقیق به صورت توصیفی بوده و بنا به مطالعات انجام شده به این مطلب دست یافته ایم که با معماری پارامتریک می توان بسیاری از نیاز های طراحی به خصوص از لحاظ هندسی و سهولت در تغییراتی که ممکن است در پروژه ایجاد نماییم ، را به امکان رساند . و آموزش معماری پارامتریک می تواند گامی بزرگ در جهت یادگیری دانشجویان باشد و به ارائه بهتر ایده های مهندسین کمک شایان توجهی را نماید.
واژه های کلیدی: پارامتریک،آموزش معماری ،معماری هزاره سوم
-1 مقدمه
امروزه در بسیاری از مراکز دانشگاهی دنیا ، برای استفاده (IT) انتقال علم و دانش از پدیده فناوری اطلاعات می شود. این علم و دانش نامحدود که هر لحظه به مقدار آن افزوده می شود، با سرعتی شتابان از طریق "فناوری اطلاعات" به هر نقطه این کره خاکی منتقل شده و تأثیر خود را بر محیط های آموزشی ، کاری و زندگی روزمره افزایش می دهد. اکنون استفاده از "فناوری اطلاعات" به عنوان اصلی ترین ابزار طراحی در تمام آموزش های علوم و فنون جایگاه خود را پیدا کرده است. در آموزش مهندسی معماری نیز این سوال مطرح می باشد که آی ا "استفاده از کامپیوتر باعث
رکود خلاقیت اندیشه و تفکر که در نهایت به ایده و خلق یک بنا خاتمه می یابد، نمی شود؟" این سوال در زمان های گذشته نیز برای حضو ر ابزارهای نوین آن روزگار نیز مطرح شد و سپس با گذشت زمان و فروکش کردن جدال های موافقان و مخالفان، آن ابزار نیز تبدیل به
عضوی از وسایل قبلی رشته معماری شد . این وسائل با توجه به خاصیت عملکردی خود جایگاه های مشخصی در روند طراحی و یا اجرا در رشته مهندسی معماری داشته اند(محمودی و تقی زاده،ص.(157 در روند طراحی پارامتریک اجتناب کردن از اصول هندسی انعطاف ناپذیر مثل مربع ها و مثلث ها و دوایر و اجتناب از تکرار اجزاء مورد توجه قرار گرفته است. و تمام اشکال به گونه ای در نظر گرفته می شود.که بسیار نرم و انعطاف پذیر هستند. زیبای شناسی سازه ای یا بیان بصری سازه دیدگاهی است که در معماری معاصر به دنبال پیشرفتهای استراکچر و مطرح شدن علوم سازه ای را بعنوان یک علم مجزا و دستیابی به سیستمهای ساختمانی مدرن با قدرت زیاد و امکانات ویژه در غرب مطرح شده است.با نمایاندن و مسلط نمودن سازه در طراحی پارامتریک و عجین شدن آن بعنوان جزیی لاینفک ازعنصر معماری و نه بعنوان یک عنصر غالب در معماری و آمیختن زیبایی با آن می کوشند بوسیله سازه به بیان معمارانه دست یابند.بدین ترتیب ساختمان تحت تاثیرتوامان زیبایی شناسی سازه وطراحی به صورت پارامتریک قرار میگیرد. وبر اساس مطالعات کتابخانه ای انجام شده به این امر خواهیم رسید که آموزش معماری پارامتریک در دانشگاه ها برای دانشجویان می تواند فضایی برای پیشرفت بیشتر آن ها در زمینه های مختلف همچون طراحی ، محاسبات سازه ای و... باشد .
-2 آموزش:
بدیهی است که صرف پیمایش در آرا و عقاید و تجربیات تاریخی و معاصر نمی تواند جوابگوی ذهن کنجکاو و جست و جوگر شاگرد بود . شاگرد معماری که اکنون مرحله تمرین های انتزاعی و مجرد را پشت سر گذاشته و می خواهد طراحی معماری را به شکلی ملموس و واقعی تجربه کند نیازمند مجهز شدن به دانش های اصلی و جانبی معماری است و مدرسه باید حجم متناسبی از دانش های فلسفی ، جامعه شناسی ، هنری ، فنی و... را در اختیار او قرار می دهد . در این منزل باید فرصت تجربه و آشنایی با سبک ها و شیوه های گوناگون معماری برای شاگرد فراهم باشد و استاد و مدرسه نباید تفکر و اندیشه خاصی را بر او تحمیل نمایند(حجت،1382،ص.(67
-1-2 آموزش معماری
آموزش معماری آنگاه امکان می یابد که تعریفی کامل و شامل و معلوم و مقبول از »معماری« وجود داشته باشد که بتوان آن را آموزش داد .آموزش سنتی معماری و نیز آموزش در مکتب هایی چون "بوزار" و "باهاوس" نمونه هایی از آموزش معماری هستند که هر یک تعریفی جامع و مانع از معماری را مد نظر داشته و با تمام توان به آموزش آن می پرداخته اند . هر چند میان آموزش سنتی و آکادمیک(بوزار-باهاوس) تفاوت های ریشه ای وجود دارد ، ولی داشتن تعریفی روشن از معماری ، ویژگی و نقطه اشتراک آموزش در این دستگاه ها می باشد(حجت،1382،ص.(64
-2-2 آموزش سنتی
در نظر متفکران اسلامی و ایرانی ، از جمله شیخ اشراق ، دریافت عقلی دریافتی یک بعدی و محدود است ، که اگر چه برای تعلیم و استدلال به افراد تحت تعلیم مفید است ، اما فکر را محدود می کند و نمی تواند آدمی را به حقایق عینی برساند . به نظر متفکران اسلامی تفکرات یک بعدی جهانی یک بعدی می سازند ، در حالی که به نظر آنها عالم هستی ابعاد مختلف دارد ، و تعداد آن به عدد نفوس خلایق است . در تفکر یک بعدی چون دایره ی دیذها مشخص و محدود می شود و جریان افکار خلایق در یک نظام یک بعدی به خط مستقیم قرار می گیرد ، یک نظام تعدیل شده برای جوامع به وجود می آورد ، و نظام فرهنگی و ادبی و فکری را برای مدتی نامحدود ثابت و یکنواخت نگه می دارد.در شیوه ی آموزش سنتی ، آموزش یک ارتباط غیر انفرادی ، کیفی و معنوی است . معلم در این آموزش نقش مراد ، استاد و راهنما را بازی می کند . او نه تنها به سرنوشت شاگردش در زمانی که به استقلال هنری رسید می اندیشد ، بلکه سرنوشت آن هنر(ابزار)نیز مورد نظر است . بنابراین استاد، بناچار نیاز به ارتباط درونی بیشتری با شاگرد خود دارد ،تا او را از جهات مختلف تعلیم دهد(آزادی ور،1379،ص.(40
آموزش هنر و فرهنگ در سنت اسلامی یک امر تعلیماتی صرف نبوده است که هنرجویی پس از طی مراحل مختلف یادگیری صوری بر آن اشراف یابد و خود بلافاصله دست به تولید بزند . این امر تنها در حضور استاد و در کارگاه ، و پس از طی مراحل گوناگون ، چنان که در حلقه ی عرفا رایج بود ، و به شیوهیی سینه به سینه میسر می شد . این ارتباط ارگانیک به قول تیتوس بورکهارت»هرگاه در تلاش برای دستیابی به کمال باشد ، که در کلام پیغمبر(ص) آمده است : کتب االله احساناً علی کلی شیء ، به تعالیم معنوی نزدیک می شود(آزادی ور،1379،ص.(52
جدول -2 دیدگاه های موجود در مورد آموزش معماری سنتی(ماخذ:قدسی فر،اعتصام،حبیب،پناهی برجای..1391ص.(49
-3-2 آموزش ایدئولوژیک
این شیوه آموزش هنگامی کارایی دارد که اولا اصولی تعریف شده و تعین وجود داشته باشد و ثانیا این اصول مورد توافق و قبول جامعه باشد . واژگونی آموزش و معماری فاشیستی آلمان و ایتالیا و ناکامرانی آموزش سوسیالیستی در بلوک شرق نمونه هایی از عاقبت تحمیل عقاید سیاسی بر آموزش معماری است . همچنین ، دوام چند ده ساله و سپس به سرآمدن روزگار نهضت معماری مدرن در غرب فرایندی بود که به ظهور و افول "مدرسه باهاوس" به عنوان پایگاه و نماد آموزش معماری در مکتب مدرن انجامید . به بن بست رسیدن آموزش معماری در مکتب مدرن ، نشانی از فروپاشی این نهضت در غرب و آغاز دورانی دیگر –دوران پست مدرن – بود . تداوم آموزش این شیوه در پاره ای از مدارس معماری ایران و چسبندگی به نهضتی که در زادگاهش از سکه افتاده است ، مسئله ای است که بازنگری و تجدید نظر در بنیان های آموزش معماری امروز ایران – که زاده روزگار کامرانی نهضت مدرن است – را ضروری می بخشد . آموزش ایدئولوژیک معماری ، معمار و شاگرد معماری را – با یا بدون اعتقاد – در خدمت مکتب می خواهد و این با روح کثرت گرایی دنیای امروز سازگاری ندارد . روزگاری که به تعبیر نیچه در آن »همه چیز نادرست است ، هرچیز مجاز است)«حجت،1381،ص.(54
جدول -3 چگونگی شکل گیری مراکز آموزش معماری در غرب(ماخذ :گردآورندگان)
-3 آموزش معماری در ایران
آموزش های سنتی در معماری ایران غالبا با مفاهیم انسانی و گاه عرفانی نیز آمیخته بوده و از اصول و چارچوب های محتوایی و عملکردی خاص خود بهره برده است چنانکه در نزد آحاد مردم شناخته شده و مورد حمایت کارگاه های تولیدی مصالح بومی منطقه قرار گرفته است . این خود کفایی و اتکاء به فرآورده های فرهنگی ، اقلیمی و اقتصادی باعث شده تا در طی قرن های متمادی فضاها بدیع و شگرف در معماری ایران در مقاطع مختلف تاریخی پدید آید . از جمله این اصول و قواعد که مرحوم پیرنیا درک و مدون گردیده می توان به مردم واری ، پیمون داشتن ، بوم آورد بودن ، درون گرایی ، نیارش و پرهیز از بیهودگی اشاره کرد . با وجود اصالت و یکپارچگی این اصول در معماری سنتی ایران ، امروز نقش چندانی در آموزش های علمی و عملی معماری معاصر ایران نداشته و معمولا به صورت پژوهشی ، مرمتی و یا به شکل نمادین تنها در خدمت فضاهای مذهبی یا توریستی قرار گرفته است . در حالی که براساس گفته وارگاس تاکید بر دانش سنتی و بومی عامل مهمی در ثبات میراث فرهنگی مردم و تضمین کننده تداوم هویت ملی یک جامعه است . از آنجا که جهان بینی
