مقاله درآمدی بر نشاط سازمانی و مزایای وجود آن درسازمانها و محیط کار

بخشی از مقاله

چکیده

امروزه سازمان های سالم، سازمان هایی هستند که به همان اندازه که به کار و بهره وری اهمیت میدهند، به سلامت روانی و جسمی کارکنان توجه دارند. ضرورت پرداختن به مقوله نشاط و عوامل ایجاد کننده آن در سازمان از آنجا ناشی می شود که شادی از یک طرف عواطف مثبت پرسنل را افزایش داده و از طرفی دیگر با کاهش عواطف منفی باعث افزایش بهره وری خواهد شد.این مقاله از نوع مقالات مروری است که ضمن ارائه مقدمه ای درباره ی موضوع تحقیق و تعاریف و ماهیت نشاط سازمانی به بیان مولفه های نشاط سازمانی و مدلهای ایجاد نشاط سازمانی می پردازد.در ادامه مزایای نشاط سازمانی در محیط کار را برمی شمرد و راهکارهایی را برای ایجاد نشاط در سازمانها ارائه می نماید.

واژگان کلیدی: نشاط سازمانی، مشارکت، بهره وری

مقدمه با افزایش تأکیدات در زمینه ی ایجاد سازمانی شاد به عنوان یکی از نیازهای اساسی برای موفقیت هر سازمان ، مسئله مهمی که بوجود آمده است درک این موضوع است که چگونه می توان شادابی و نشاط را درمحیط سازمان برقرار کرد. امروزه با توجه به اینکه افراد بیشترین وقت خود را در سازمان ها سپری می کنند، اگر محیط کاری با نشاطی داشته باشند می توان از مزایای ناشی از آن برای افزایش بهره وری سازمان بهره مند شد - نصرآبادی و همکاران، . - 1388 با آشکار شدن فواید واهمیت محیط کاری شاد، کشورهای مختلف توجه خاصی به این موضوع مبذول داشته اند. مدیران باید توجه داشته باشند که مدیریت اثربخش بدون توجه و اعتماد به سلامت و بهداشت روانی کارکنان حاصل نمی شود. مهم ترین عامل در سلامت روانی افراد نشاط می باشد - زارعی متین و همکاران ،. - 1388 دنیای امروز استرس های مختلفی دارد که بسیاری از این استرس ها مختص محیط کار می باشد.وجود تعارض در سازمان، محروم شدن از پاداش، دیر رسیدن به سرکار، بی عدالتی در محیط کار، فشار رؤسای سازمان نمونه هایی از استرس های محیط کار هستند. - نصرآبادی و همکاران، . - 1388

بیان مسئله

بر اساس نتایج پژوهش های انجام شده در زمینه ی خوشبختی و نشاط ، از نظر 50 در صد مردم احساس شادکامی و نشاط مهم ترین مسئله ی زندگی به شمار می رود - صفری شالی،. - 1387 امروزه سازمان های سالم، سازمان هایی هستندکه به همان اندازه که به کار و بهره وری اهمیت میدهند، به سلامت روانی و جسمی کارکنان توجه دارند. با سلامت افراد، سلامت سازمان تضمین خواهد شد و سازمان سالم می تواند از بهره وری، توانمندی و کارایی لازم برای مواجهه با دنیای توأم با رقابت برخوردار شود. شادی در محیط کار زمانی حاصل میشود که فرد جهت دست یابی به اهداف کاری خود از تواناییها و استعدادهای خود استفاده نماید - . - Dutton and et al,2007

شادی از یک طرف عواطف مثبت پرسنل را افزایش میدهد و از سویی باعث کاهش عواطف منفی آنان می شود و در نتیجه ، افز ایش بهره وری را سبب می شود - . - Andrew and et al,2010به اعتقاد کارشناسان هم اکنون نشانه های صریحی از افسردگی، عواطف منفی و روان رنجوری در بعضی از سازمان ها به چشم میخورد که پیامدهایی نظیر پایین آمدن سن خودکشی، افزایش طلاق و  بزهکار ی، تر ک کار و بسیاری از مشکلات روحی - اجتماعی را در برداشته، به طوری که گویا شادی از محیط کار و جوامع رخت بربسته و غم جانشین آن شده است . - Argyle,2001 - سال های بسیاری است که توجه به سلامت جسمی کارمندان مورد توجه بوده است ،ولی توجه به سلامت روحی آن ها چندان مورد توجه قرار نگرفته است . تا اندک زمانی پیش به وضعیت سلامت روحی کارکنان در محیط کار توجه نمی شد و حتی آموزش هم در زمینه چگونگی ارتقای سلامت روحی برای کارکنان وجود نداشت و با وجود اهمیت علمی و اخلاقی این موضوع سازمان های کمی بودند که این موضوع را مورد توجه قرار داده باشند .

در بهداشت روانی شادمانی عواطف مثبت را افزایش و عواطف منفی را کاهش میدهد و از طرف دیگر، به افزایش رضایتمندی و در نتیجه، بهره وری منجر میگردد .لذا برای ایجاد جامعه ای سالم و سازمان های پویا و با نشاط و به طور کلی، جهت افزایش عواطف مثبت نیازمند راهکارهایی هستیم که بتواند با ایجاد مهارتهای شاد زیستن و شاد بودن در فضای سازمانی، جامعه و زندگی افراد را از خمودگی و ایستایی نجات دهد.این مسأله نه تنها می تواند محیط کار را به محیطی پویا، خلاق و رشدیابنده تبدیل نماید، بلکه می تواند بر خانواده پرسنل نیز اثرگذار باشد و آنان را در راستای اهداف سازمانی قرار دهد. به علاوه با توجه داشتن به اشتراک عوامل مؤثر بر شادمانی و عملکرد می توان علاوه بر افزایش شادمانی در سازمان، عملکرد را نیز ارتقاء داد - . - Ferrie and et al,1995

اهمیت و ضرورت تحقیق

بهبود شرایط محیطی سبب شادمانی و سلامت روحی و راحتی کارکنان میشود .از منافع یک محیط کاری مناسب میتوان به مواردی از قبیل کاهش هزینهها، کاهش غیبتهای کاری به علت بیماری، دست یافتن به سطح بهرهوری ایده آل و افزایش راحتی کارکنان اشاره نمود .افراد مختلف به گونههای متفاوتی به شرایط محیطی پاسخ میدهند، اما تحقیقات نشاندهنده ارتباط مثبت بین شادمانی و عملکرد با راحتی در محیط کار هستند . - Boehm and Lyubomirsky,2007 -

سالها پیش پژوهشگران کشورهای صنعتی دریافته بودند که تنظیم میزان روشنایی، دما، رطوبت و سر و صدای اطراف بر افزایش کارایی افراد اثر مستقیم دارد؛ بنابراین میتوان نتیجه گرفت که یک راه بسیار مؤثر در افزایش بهرهوری در محیط کار استفاده از کارکنان شاد است - سالاری نهند، . - 1389 شادی از یک طرف عواطف مثبت پرسنل را افزایش میدهد و از سوی دیگر باعث کاهش عواطف منفی آنان میشود و در نتیجه، افزایش بهرهوری را سبب میشود . - Andrew and et al,2010 -

ضرورت پرداختن به مقوله ی نشاط و عوامل ایجاد کننده ی آن از آنجا ناشی می شود که هم برای جامعه و هم برای نهادهای آن بسیار مهم است. طبق نظر متخصصان مدیریت، بزرگترین کلید برای بهره وری، کارکنان شاد است، بین شادی در کار و بهره وری ارتباط روشنی وجود دارد، از دیگر آثار شادی و نشاط در محیط کار می توان به افزایش سود، افزایش تولید، بهبود توانایی تصمیم گیری، افزایش رضایت مشتریان تقویت کار تیمی و افزایش خلاقیت و نوآوری در سازمان اشاره کرد. تحقیق انجام شده روی دانشجویان توسط بارساد واستو در سال 1993 انجام شد ،نشان می دهد که دانشجویانی با احساسات مثبت تر تصمیم گیرندگان بهتری هستند، مهارت های ارتباطی بین فردی بالاتری دارند، که هر دو این مهارتها از ویژگی های مهم مدیران موفق می باشد - زارعی متین و حق گویان، . - 1390

افراد با نشاط به وقایع و رویداد ها به نحو مناسبتری پاسخ می دهند، فشار روانی کمتری تجربه می کنند وسیستم ایمنی آنها نسبت به افراد ناشاد قویتر است. نشاط از طریق ایجاد احساسات مثبت در کارکنان موجب افزایش موفقیت آنها می شود، افراد با احساسات مثبت تمایل بیشتری به حضور در موقعیت و شرایط جدید دارند و به نحو موثرتری درگیر کارها می شوند. لذا این افراد سالم تر بوده سالهای بیشتری زندگی می کنند و در مدیریت چالش ها موفق ترند و بیشتر برای سازمان مفید واقع می شوند - . - Boehm and Lyubomirsky,2007 ماهیت و تعاریف نشاط سازمانی نشاط سازمانی: شادی مجموعهای از صفات مختلف مانند مثبت اندیشی، مهربانی، بخشش، پذیرش خود و دیگران و شاکر بودن است. هر فردی میتواندکاملاً از روی میل و اراده بر صفات فوق تأثیر گذاشته و با تقویت آنها به شادی و نشاط زندگی خود بیفزاید. - رحیمی یگانه،. - 1386

شادی احساس و هیجانی است که هنگام ارضای نیازهای انسان در او پدید میآید و زندگی را خشنود میسازد - سالاری نهند ،. - 1389 انسان بهطور فطری از غم گریزان است و بهسوی شادی در حرکت است. شادی و نشاط نه تنها بر روح و روان انسان، بلکه بر جسم او نیز تأثیر میگذارد. از نگاه اجتماعی، نیز شادمانی، قلبها را به یکدیگر نزدیک و ترس، نگرانی، ناکامی و بدگمانی را بیاثر میسازد. ارسطو میگوید : »شادی، بهترین چیزهاست و آنقدر اهمیت دارد که دیگر چیزها وسیله به دست آوردن آن هستند.« دین مقدس اسلام نیز که تأمینکننده صلاح دنیا و آخرت آدمی است، شادیهای مناسب و حلال را تائید میکند و پیروانش را از افسردگی و بیحالی بر حذر میدارد - سالاری نهند، . - 1389 تعریف ارائه شده از شادی سازمان به شرح زیر است: فعالیتهای خوشیندا و مفرّحی است که موجب تفریح، خنده و نشاط کارکنان میشود. این فعالیتها میتواند رسمی و مدیریت شده باشد یا این که کارکنان بهصورت خودجوش و غیررسمی در آن مشارکت نمایند - پلستر، . - 1393