مقاله در مورد برق

بخشی از مقاله

برق

پيش گفتار
امروزه كسي نمي تواند حضور حياتي و تعيين كننده ، صنعت استراتژيك برق را در متن و حاشيه زندگي فردي و اجتماعي انكار كند و همگان بر ضرورت گسترش روز افزون اين صنعت به عنوان يكي از اساسي ترين پايه هاي توسعه ملي واقفند .

در عين حال انرژي الكتريكي به عنوان يكي از شاخصه هاي پذيرفته شده براي اندازه گيري ميزان صنعتي بودن جوامع تلقي مي شود و در جوامعي كه تلاش در خور ، در جهت پيشرفتهاي روز افزون به چشم مي خورد و آحاد آن در تكاپوي دست يابي به اهداف والاتري گام بر مي دارند . انسان بزرگترين سرمايه محسوب مي شود ، بنابراين فراهم آوردن شرايطي كه ان

رژي الكتريكي به صورتي ايمن و بي خطر در اختيار مصرف كننده قرارگيرد ، از اصول اوليه در فرآيند توليد ، انتقال و توزيع برق به شمار مي رود . همان طور كه مي دانيم اختراع برق مهمترين پديدة تمدن بشر بوده و انرژي يكي از عوامل تعيين كننده رفاه بشري است . برق در زندگي بشر عامل اصلي رفاه و آسايش است . پيشرفت بشر در علم و به كار گيري آن در خدمت تكنولوژي باعث رشد سريع صنايع و افزايش روزافزون مصرف برق شده است اما همين تكنولوژي به علت سهل انگاري و غفلت در طرز استفاده از تجهيزات فني ، حوادث و اتفاقات ناگواري را باعث مي شود . آمار آسيبهاي ناتوان كننده ، گوياي اين واقعيت تلخ است كه در 90% حوادث بر اثر رعايت نكردن مقررات ايمني ، بي احتياطي ، سهل انگاري ، غفلت در استفاده از شبكه ها و خطوط انتقال انرژي به وقوع مي پيوندد كه متأسفانه با مرگ و مير ، ايجاد ناتوانيها و خسارات مالي هنگفت نيز همراه است . اما چنانچه انجام بازرسي عمليات و تعميرات در شبكه ها و خطوط انتقال انرژي مطابق با مقررات و دستورالعمل هاي ايمني تدوين يافته صورت پذيرد ، هيچگونه خطري بدنبال نخواهد داشت و كار در محيطي مناسب و ايمن صورت خواهد گرفت . در غير اينصورت حوادثي را بدنبال خواهد داشت كه موجب پشيماني خواهد بود به منظور پيشگيري از وقوع حوادث ناگوار و جلوگيري از ضايعات به ياري خداوند متعال ، كتاب مقررات ايمني كردن محيط كار تدوين يافته است كه در شبكه هاي انتقال برق مورد استفاده كاركنان قرار گيرد .
پستهاي فشار قوي و فلسفه وجودي آنها
با توجه به توسعه سريع و همه جانبه صنعت در جهان امروزي ، مساله تأمين انرژي مورد نياز براي صنايع و رفع احتياجات روزمره بشر ، اهميت خاصي را به خود گرفته است . حال با توجه به آنكه انرژي الكتريكي به سهولت براي مصرف كنندگان در دسترس بوده و استفاده از آن آسان است و راندمان بالايي كه نسبت به ساير انرژيها دارد ، لذا استفاده از اين انرژي بسيار زياد شده و اين خود باعث بوجود آمدن نيروگاههاي بزرگ و به كارگيري سيستمهاي انتقال انرژي بسيار وسيعي شده است . با توجه به اينكه قدرت توليد نيروگاههاي بزرگ تماماً در محل توليد مصرف نخواهد شد ، لذا بايد براي انتقال اين انرژي از محل توليد به مكانهاي ديگر از خطوط انتقال است

فاده شود كه در اين خطوط بدليل اندوكيتويته زياد جريان كوري وجود دارد كه خود باعث تلفات زياد و حرارت مي شود ، لذا براي اينكه بتوانيم از افت ولتاژ جلوگيري كنيم بايستي بطريقي ولتاژ توليد شده ژنراتور را بالا برده ، زيرا با بالابردن ولتاژ ، جريان را كاهش مي دهيم و در نتيجه تلفات خط انتقال كاهش مي يابد. براي اين منظور از پستها كه يكي از قسمت هاي مهم ش

بكه هاي انتقال و توزيع مي باشند استفاده مي شود تبادل انرژي در فواصل دور و در سطح كشور مستلزم افزايش ولتاژ و سپس كاهش آن به ميزان مناسب مي باشد افزايش و كاهش ولتاژ همچنين ارتباط و اتصال خطوط به يكديگر توسط پستهاي فشار قوي امكان پذير مي باشد . پستها بطور كلي به انواع زير تقسيم مي شود .
1ـ پست توليد : به پستهايي گفته ميشود كه ورودي آنها مستقيماً از نيروگاه مي آيد اين نوع پستها معمولا بالا برنده مي باشند . زيرا ولتاژ خروجي ژنراتور كم مي باشد مثلاً در ايران حداكثر ولتاژ خروجي حداكثر 20k.v است ( Step up substation)
2ـ پست انتقال : Primery-grid
پستي است كه دو يا چند ورودي را به چندين خروجي تبديل مي كند 400 230, 230 132
3ـ پست توزيع : پستهاي 63k.v و پائين تر را پست توزيع مي نامند . Secondary s.s 63/20k.v
انواع پستها :
پست مخصوص معدن Mining s.s ، پست متحرك Mobil s.s ، پست هاي كليد زنيSwitching s.s

مراحل طراحي يك پست
1ـ تعيين لزوم نصب پست .
2ـ تعيين محل پست
3ـ تعيين ظرفيت ترانسها
4ـ تهية نقشه هاي اولية پست
5 ـ تعيين حفاظت
6 ـ محاسبات و تعيين مشخصات فني تجهيزات پست
مواردي كه در طراحي بايد در نظر گرفت :
1ـ انتخاب نوع شيش بندي ؛ بطور كلي با سيار به محلي در پستهاي فشار قوي گفته مي شود كه جهت توزيع بار بين وروديهاي پست و خروجيهاي پست و خروجيها ارتباط برقرار مي كند . بنابراين با توجه به اهميت پست و ميزان حساسيت خاموشي براي مصرف كننده ، در نظر گرفتن مسائل اقتصادي و امكان مانور سيستم. اصولاً باسبار را طوري انتخاب مي كنند كه با توجه به شرايط فوق با صرف حداقل هزينه حداكثر استفاده را داشته باشد .
شين بندي انواع مختلفي دارد :
1ـ تكي
2 ـ دوبل كه خود به انواع ديگري تقسيم مي شود و با توجه به اينكه شين بندي پست از نوع تكي به فرم U است ، لذا به توضيح اين نوع شين بندي اكتفا مي كنيم .
همانطور كه مي دانيم سيستم يك شينه در پستهاي كم اهميت و ولتاژ پايين مورد استفاده قرار مي گيرد و اصولاً كم خرج بوده و عملكرد اپراتور روي آن ساده است ، سيستم يك شينه فرم U از نظر اهميت و معايب مانند تك شينه ساده است فقط با اين تفاوت

كه چون براي انتقال انرژي از خطوط دوبل استفاده مي شود لازم است كه هركدام از اين خطوط بر روي قسمتي از شين باشد . بنابراين اگر از شين ساده استفاده شود بايد خطوط از روي هم عبور نموده در نتيجه براي اتصال از كابل استفاده شود كه در نتيجه مقرون به صرفه نيست . براي رفع اين عيب مطابق شكل زير از شين به فرم U استفاده مي كنند كه در قسمت Bus section مي توان از كليد و يا سكسيونر استفاده نمود .

2 ـ تعيين فواصل تجهيزات : فواصل تجهيزات بايد طوري باشد كه جرثقيل ها و ديگر ماشين آلات براي تعميرات بتواند براحتي عبور نمايند .
3 ـ نحوه قرارگرفتن وسايل روي خط (Lag-Out ) : آنچه كه در Lag out بايد مراعات كرد بايد . بايد طوري باشد كه ابعاد شيت به حداقل رسيده و تعداد وسايل كمتري مصرف گردد و همچنين امكان توسعه پست باشد و يا از تجهيزات يكنواخت استفاده گردد .
4ـ هماهنگي عايقي
5 ـ عوامل محيطي :
الف ـ حداقل و حداكثر درجه حرارت
ب ـ ارتفاع از سطح دريا : در ارتفاعهاي بالا بعلت كم شدن فشار هوا قدرت عايقي تجهيزات كم مي شود در نتيجه بايد به ازاي هر 100 متر 1% به قدرت عايقي اضافه شود .
ج ـ باد ، برف و يخ : مثلاً قطر يخ براي سكسيونر اهميت دارد .
د ـ زلزله : با توجه به اينكه استاندارد ايران 0-3j است ، بنابراين بايد تجهيزات را در مقابل لرزشها تست نمائيم براي اينكار كافيست تجهيزات را روي ميز بنام Sacking table قرارداده و قدرت آنها را در مقابل لرزشها اندازه گيريم . در جاهايي كه زلزله زياد هست معمولاً تجهيزات را بصورت معلق نصب مي كنند . نمونه آن كليد 20kv پست راز گل تهران .
هـ ـ آلودگي محيط : هرچه آلودگي محيط زياد باشد باعث نشستن گرد و غبار روي مقره ها مي شود كه اين گرد و غبار نشسته روي مقره جرياني را به زمين منتقل مي كند كه در خطوط انتقال طولاني قابل چشم پوشي نيست .
اين جريان را جريان خزنده Creepage currant مي نامند كه براي كاهش اين جريان تعداد مقره ها را زياد كرد و مقره ها را هر از چند گاهي شست .
و ـ اطلاعات الكتريكي : علاوه بر موارد فوق بايستي يكسري اطلاعات نيز داشته باشيم . مثلاً بايد توجه داشت جريان اتصال كوتاه هم اثر مكانيكي دارد و يا مدت تحمل اين جريان كه هر چه مدت تحمل زياد باشد تجهيزات گرانتر خواهد شد . زيرا در اثر جريان اتصال كوتاه نيرويي بوجود مي آيد كه باعث شكستن شين ها مي شود. ( ) .
پستها ممكن است از لحاظ ساختماني صورتهايي گوناگون داشته باشد كه به شرح زير است :
1ـ پست In door : معمولاً پستهاي زير 20kv از اين نوعند . تجهيزات اين پستها در داخل ساختمان قرار دارند .
2ـ پست Out door : كلاً به پستهايي گفته مي شود كه تجهيزات آنها در بيرون قرارگرفته باشد و پستهاي گازي (GIS) ممكن است يكي از صورتهاي بالا را داشته باشد .
قسمتهاي مختلف پست : قسمت in door & out door كه اين قسمت شامل : قيدرخانه باطريخانه تابلو كنترل ، اتاق تاسيسات ، ديسپاچينگ كه راجع به اين قسمتها توضيح خواهيم داد .
قسمت Out door : تجهيزات اين قسمت را روي بي خطهاي ورودي و خروجي شرح مي دهيم .
بي خط 132k.v ورودي به پست شامل :
1ـ برق گير : معمولاً حفاظت دستگاه در مقابل ولتاژي بيش از

ولتاژ عادي سيستم تأمين خواهد شد مگر بوسيلة برق گير كه معمولاً با دستگاه مورد حفاظت بطور موازي بسته شده است . برق گير ها انواع مختلفي دارد . الف) ميله اي ـ ب) برق گير با مقاومت غير خطي ـ ج) برق گير لوله اي .
برق گير هاي از نوع بافتيل يا مقاومت غير خطي ساخت كارخانه ASEA سوئد مي باشد . اين نوع برق گير از يك يا چند خازن سري همراه با يك يا چند مقاوم

ت غيرخطي تشكيل شده است . اين خازنها تشكيل فواصل هوائي را مي دهند تا در حالت كار عادي سيستم جرياني بداخل برق گير عبور نكند و زمانيكه ولتاژ سيستم بعلتي بالا رفت ، اين فواصل هوائي هادي جريان خواهد شد و بعد از عبور جريان از اين فواصل هوايي جريان از مقاومت غيرخطي عبور مي كند . اين مقاومت در مقابل اضافه ولتاژ مقاومت كمي را نشان خواهد داد . بنابراين جرياني كه از مقاومت غيرخطي عبور كند در حقيقت افت ولتاژ دو سر برقگير را تعيين مي كند . جنس اين مقاومت غيرخطي از كارپيد سيلسيوم مي

باشد . اين مقاومتهاي غيرخطي در برابر موج جريان حاصل از صاعقه مقاومت كمي نشان مي دهد ، لذا با اين مقاومت كمي كه نشان مي دهد ، امواج را به

داخل هدايت كرده و سطح ولتاژ را در حد معين نگه مي دارند و وقتي كه ولتاژ سيستم به حالت جريان عبوري از داخل برقگير عبور كرده و مقاومت غيرخطي تبديل به يك مقاومت بزرگ مي شود در جريان عبوري از داخل برقگير را كاهش مي دهد . كم شدن جريان باعث مي شود كه قوس الكتريكي در فواصل هوايي ناپايدار شده و در لحظه اي كه ولتاژ سيستم از صفر عبور مي كند قوس بطور كامل خاموش مي شود .
همچنين مهمترين ويژگي فواصل هوايي اينست كه باعث مي شود در برابر بيشترين مقدار ولتاژ سيستم مقاومت نموده و پس از هدايت موج جريان زياد حاصل از صاعقه يا عوامل ديگر جريان حاصله را در اولين نقطه صفر منحني ولتاژ قطع كند . معمولاً براي اينكه استقامت برقگير را در برابر ولتاژ برگشتي زياد كنند از چند فاصلة هوايي استفاده مي كنند ولي افت ولتاژ روي فواصل هوايي بطور مساوي توزيع نخواهد شد ، لذا ممكن است افت ولتاژ روي يك فاصله هوايي زياد شود و باعث شود كه آن فاصله از بين برود و در نتيجه باعث افت ولتاژ زياد روي فواصل ديگر شود و احتمال تشكيل قوس الكتريكي زياد و خازنها شكست الكتريكي پيدا كنند . براي جلوگيري از اين كار مقاومت يا خازنهايي بطور موازي در دو سر شكاف مي گذارند . (درجه بندي ولتاژ)

بايد تذكر داد كه علاوه بر خازنهاي سرگردان كه باعث توزيع نامساوي ولتاژ مي گردند آلودگي سطح خارجي مقره ها بعلت مجاورت با هاديهاي باردار و اجزاء زمين شده نيز باعث عدم توزيع مساوي ولتاژ مي شوند .
مراقبت هايي كه لازم است در مورد برق گير ها بعمل آيد :
1ـ برقگيرها هر از چندگاهي بايد توسط دستگاه مقرشور تحت ولتاژ شست .
2ـ ثبت شمارة كنتور برقگير براي تعداد و عملكردها .
3ـ مقاومت عايقي اندازه گيري شود (1000m2) .
4ـ جريان نشتي بايد اندازه گيري شود اينكار مي تواند توسط وصل يك آمپرمتر به برقگير كه يك سر آن به برقگير و سر ديگر به زمين وصل مي شود ، اين جريان نشتي بايد از 3mA كم تر باشد .
5 ـ كنتور برقگير بايد تست گردد . اين تست كردن از آن جهت مهم است كه وقتي تعداد عملكرد به ده بار رسيد بايد برقگير چك و بررسي شود . براي اينكار كافيست يك خازن f-500v را به كنتور وصل كنيم ، بايد كنتور يك شماره بيندازد .
ترانس ولتاژ P.T:
از آنجا كه براي اندازه گيري ولتاژهاي بالاتر از 600¬¬¬¬

¬v نمي توان بطور مستقيم بوسيلة دستگاههاي اندازه گيري اين ولتاژ را اندازه گرفت تا بتوان ولتاژ را اندازه گرفت و يا در رله هاي حفاظتي استفاده نمود. براي تامين اين خواسته از ترانس ولتاژ استفاده مي شود . ترانسفورماتورهاي ولتاژ انواع مختلفي دارد :
1ـ تك بوشينگي 2ـ دو بوشينگي 3 ـ ترانس ولتاژ خازني C.V.T
با توجه به اينكه در ولتاژهاي بالا سيم پيچي و عايق بندي ترانس زيادتر و مشكل تر خواهد بود ، لذا C.V.T از اين نظر اقتصادي تر است . در اين نوع ترانس و

لتاژ توسط يك سري خازن كه در مدار قرارميدهند ولتاژ را پايين مي آورند و ولتاژ كم را به يك سيم پيچ اوليه داده و از ثانويه آن 110v خروجي گرفته مي شود . ولتاژ ثانويه متناسب با ولتاژ اوليه مي باشد و براي تبديل ولتاژ يك سيستم به ولتاژي مناسب

جهت وسايل اندازه گيري و يا حفاظتي بكار مي رود ، ضمن اينكه همزمان مدار اندازه گيري را از مدار تغذيه جدا مي سازد موقعي كه چندين وسيله اندازه گيري و يا حفاظتي بكار مي رود به ثانويه يك ترانس ولتاژ وصل مي شوند تمام وسايل بايد بصورت موازي وصل گردند تا همه ولتاژ ثانويه را بطور كامل دريافت دارند . از c.v.t واقع بر بي خط ورودي به پست جهت رله هاي حفاظتي ديستانس ـ O.C ـ E/F و جهت اندازه گيري استفاده شده است . (ثانويه ها)
آنچه كه در مورد ترانسفورماتور ولتاژ مدنظر داشت اينست كه اين ترانس نبايد با سيم پيچ ثانويه اتصال كوتاه كار بكند و سيم پيچهاي ثانويه كه به هيچ دستگاه وصل نيستند بايد هميشه باز بمانند وسيله حفاظتي براي ترانس ولتاژ همان فيوزهاي ثانويه يا كليدهاي مينياتوري است كه نزديك ترانس ولتاژ نصب مي گردند .
تستهاي كه در مورد ترانس ولتاژ ها صورت مي گيرد :
1ـ تست نسبت تبديل : اين تست بدين صورت انجام مي گيرد كه يك ولتاژ به اوليه داده مي شود و ولتاژ خروجي را اندازه مي گيرند كه اين نسبت تبديل با پست تبديل اصلي ترانس چك مي شود .
2ـ تست عايقي : براي اينكار بين خروجي (ثانويه) با بدنه و يا خروجي با اوليه ميگر زده مي شود و مقدار مقاومت را مي سنجند تا اگر اتصال بدنه ثانويه و يا ثانويه ـ اوليه معبر داشته باشد مشخص گردد . بايد توجه داشت كه ميزان عايقي اوليه نسبت به ثانويه بيشتر است . از كُر سوم C.V.T براي سيستم مخابراتي p.l.c استفاده شده است .
كاربرد ديگر c.v.t ها براي انتقال سيگنالهاي با فركانس بالا روي خطوط فشار قوي است . براي سيستم مخابراتي بدين صورت كه داخل c.v.t خازنهاي متعدد به تعداد 5 تا 15 عدد بطور سري متصل گذاشته اند كه همين خاصيت براي كاهش ولتاژ استفاده مي شود (خاصيت خازن) طبق فرمول :
مقاومت الكتريكي خازن در مقابل عبور جريان با فركانس زياد كه با مجذور فركانس نسبت عكس داشته و با افزايش فركانس بشدت كاهش مي يابد .
Line trap ( فيلتر فركانس 50Hz )
وسيلة ديگري كه براي بي خط 132.kv ورودي پست در ن

ظر گرفته شده لاين تراپ بوده كه روي c.v.t نصب شده است . با رسيدن سيگنال فركانس بالا به پست بايد از حركت آن سمت داخل پست جلوگيري شود زيرا اين فركانس بالا باعث آسيب به تجهيزات پست خواهد شد . براي جلوگيري از اينكار از دستگاه Line trap استفاده مي شود . اين دستگاه شامل يك خازن و سلف مناسب بطور موازي مي با

شد كه به ازاء سيگنال با فركانس بالا حالت تشديد در آن روي داده و مقاومت آن خيلي زياد مي شود حال آنكه جريان با فركانس 50 را براحتي از آن عبور داده و مقاومتي را در مقابل آن نشان نمي دهد همچنين اين فيلتر باعث مي شود كه سيگنال با فركانس بالا به رله ها و دستگاه هاي اندازه گيري همراه ولتاژي كه در طرف ثانويه ترانسفورماتور ولتاژ لازم است نرود .
سكسيونر : سكسيونر وسيلة ارتباط دهندة مكانيكي قطعات و سيستمهاي مختلف مي باشد و در درجه اول به منظور حفاظت اشخاص و متصديان مربوطه در مقابل برق زدگي بكار مي رود و معمولاً عمل قطع و وصل آن در هواي آزاد انجام مي گيرد . سك

سيونرها انواع مختلفي دارند : تيغه اي، كشوئي ، دوراني قيچي اي . سكسيونرهاي دوراني معمولاُ براي ولتاژهاي زياد مخصوصاً 30kv و 110kv بكار مي رود و داراي دو تيغه متحرك دوراني مي باشد كه با برخورد آنها بهم ارتباط الكتريكي برقرار مي شود در اين نوع كليد حركت تيغه ها به موازات سطح افق و يا عمود بر سطح محور پايه ها انجام مي گيرد و داراي اين مزيت است كه با كوچك بودن طول بازوي تيغه فاصلة هوايي لازم بين دو تيغه بوجود مي آيد و چون تيغه ها بوسيلة اهرمي پايه ها را مي گرداند . بازو بسته مي شوند ، لذا عوامل خارجي مثل فشار باد و برف نمي تواند باعث وصل بي موقع آن گردد . سكسيونر دوراني بصورت يك فاز ساخته مي شود كه سه تاي آن كنار هم قرارگرفته اند كه توسط يك ميله بطور مكانيكي بهم متصل هستند . هريك از سكسيونرهاي يك فاز داراي دو پايه عايقي قابل گردش مي باشند وقتي كه با اهرم (دسته سكسيونر) فرمان قطع و وصل مي دهيم پايه ها حول محور خود در جهت خلاف يكديگر به اندازة 90 درجه مي چرخند و كنتاكتها به هم نزديك (وصل) و يا از هم دور (قطع) مي شوند . بايد توجه داشت هنگام قطع براي بازكردن تيغه ها لازم است در لحظة اول حداكثر نيرو را بكار برده تا باعث ايجاد جرقه نشود و در هنگام وصل هنگاميكه تيغه ها به هم كمي نزديك شوند در يك لحظه بهم نزديك مي كنيم تا فاصلة هوايي تشكيل شود .
سكسيونر ارت : سكسيونري است كه خط اِرت مي كند اين سكسيونر معمولاً در روي پاية سكسيونر خط نصب مي شود و تا زمانيكه سكسيونر حالت وصل را داشته باشد ، سكسيونر ارت عمل نمي كند ، يعني با سكسيونر خط اينترلاك مي باشد و وقتي كه خواسته باشيم خط را ارت كنيم ابتدا سكسيونري را كه با بريكر نيز اينترلاك است قطع ، سپس با آزاد كردن بوبين مربوط به اينترلاك كه اين آزاد كردن توسط دكمه اي كه در زير جعبه مربوط به سكسيونر ارت تعبيه شده صورت مي گيرد . سپس اين دكمه را فشار مي دهيم و دسته مربوط به سكسيونر ارت را تا جلوي سينه بالا آورده و با واردكردن يك ضربه ، كنتاكتهاي مربوط به سكسيونر ارت را داخل شيارهايي كه روي سكسيونر خط قرار دارند جا مي دهيم .
ترانس جريان c.t : ترانس جريان وسيله اي است جهت تبديل جريان يك سيستم به يك مقدار مناسب براي وسايل اندازه گيري و وسايل حفاظتي كار آن مانند ترانس ولتاژ مي باشد ولي تفاوت عمده اي كه با هم دارند از اوليه c.t هميشه جريان بسيار بالايي عبور مي كند كه اين جريان فلوي زيادي را ايجاد مي كند اين فلو دو اثر دارد : اول اينكه باعث ايجاد جريان فوكو در هسته مي نمايد و هسته داغ مي شود و دوم اينكه اين فلوي زياد ايجاد ولتاژ قوي در ثانويه مي نمايد . براي رفع اين دو عارضه همواره بايد ثانويه آن داراي جريان باشد كه ايجاد يك فلو در خلاف جهت اوليه فلو ياد شده بنمايد . يك c.t تشكيل شده است از يك سيم پيچ اوليه كه معمولاً بصورت شين مي باشد و ثانويه كه داراي دورهاي زيادي است.

با توجه به اينكه تحمل وسايل اندازه گيري و حفاظتي در مقابل جريان زياد كم است ، لذا ترانس جريان بايد طوري باشد كه در هنگام اتصال كوتاه جريان زياد در ثانويه ظاهر نشود زيرا با زيادشدن جريان اوليه فلوي هسته زياد شده كه اين فلو ايجاد ول

تاژ در ثانويه مي نمايد كه اين ولتاژ جريان بوجود آورده . حال اگر جريان اوليه از حد معيني زيادتر نشد فلو در داخل هسته افزايش نمي يابد زيرا هسته اشباع مي گردد . اين نقطه اشباع هسته به جنس هسته بستگي دارد . مثلاً در هسته از جنس آهن نيكل دار هسته در 4 برابر جريان نامي اشباع مي شود و يا هسته از جنس آهن خالص درس نقطه اشباع پارامتر اساسي در c.t مي باشد . پارامترهاي اساسي ديگر در c.t عبارتند از :
2ـ كلاس و دقت c.t : معمولاً دقت ترانس جريان روي پلاك آنها نوشته شده است . دقت ترانس جريان براي وسايل اندازه گيري اهميت دارد و براي وسايل حفاظتي دقت ترانس اهميت آنچنان ندارد .
3ـ نسبت تبديل : معمولاً براي انتخاب جريان اوليه از استاندارد بين المللي IEC استفاده مي شود . نسبت تبديل يك c.t را متناسب با جريان دستگاه هاي حفاظت شونده و يا دستگاه هايي كه لازمست بار آنها اندازه گيري شود ، انتخاب مي شود . جريان ثانويه را اصولاً مي توان مطابق با فاصله دستگاه هاي اندازه گيري و حفاظتي از c.t انتخاب كرد . هرچه c.t از محل دستگاههاي سنجش و يا حفاظتي دور باشد بهتر از ثانويه A استفاده شود ، زيرا افت توان و ولتاژ در سيمهاي رابط كمتر خواهد شد .
4ـ ظرفيت ترانس جريان : ظرفيت c.t برحسب ma بيان مي شود و آن عبارتست از حاصلضرب جريان نامي ثانويه c.t در مقدار افت ولتاژ ناشي از گردش اين جريان در مدار تغذيه شونده از c.t كه ظرفيت ترانس جريان پست 30k.v است . ترانس جريانها معمولاً سه كر بوده و از آن براي حفاظتهاي دايركشنال اوركارنت و دايركشنال ارت فالت و از يك كر آن براي رله ديستانس و از كر سوم آن براي اندازه گيري استفاده شده .
تست هاي c.t :
1ـ تست نسبت تبديل : ابتدا يك جريان بالا را به اوليه داده و ثانويه را مي خوانيم بدين ترتيب نسبت تبديل بدست آمده كه با نسبت تبديل داده شده توسط كارخانه مقايسه مي شود .
2ـ تست عايقي اوليه و عايقي ثانويه : اين تست همانند تست ترانسفورماتور ولتاژ بوده كه توضيح داده شده است .
3ـ بدست آوردن منحني اشباع : براي بدست آوردن منحني اشباع اوليه c.t را باز كرده و ثانويه آنرا به يك ترانس متغير وصل مي كنيم با زيادكردن ولتاژ به جريان نيز زياد مي شود تا اينكه به نقطه اي خواهيم رسيد كه به ازاي افزايش مقدار كمي ولتاژ جريان زياد كشيده خواهد شد كه نقطه اشباع هسته خواهد بود .
 Actot voltag : ولتاژي با فركانس 50Hz كه ترانس جريان بمدت يك دقيقه تحمل مي كند .
 B.I.L : حداكثر ولتاژ ضربه اي كه ترانس جريان مي تواند تحمل كند .
3ـ جريان حرارتي دائم : حداكثر جرياني كه بطور دائم ترانس مي تواند تحمل كند .
4ـ جريان ديناميك : جرياني است كه اگر بيش از اين جريان از ترانس بگذرد نيروي ديناميك باعث از هم پاشيدن c.t مي شود .
انواع كليدهاي قدرت :

الف ـ كليد روغني : در كليد روغني در درجة اول از روغن بعنوان عايق استفاده مي شود و بدين جهت هرچه فشار الكتريكي شبكه بيشتر باشد ، روغن داخل كليد نيز زيادتر مي گردد . بطوريكه وزن روغن در كليد روغني 220 كيلو ولت نزديك به 20 تن مي رسد و همين حجم زياد روغن يكي از بزرگترين معايب اين نوع كليد بخصوص در موقع آتش

سوزي است .
ب ـ كليد هوايي : در اكثر كليدها مادة اوليه خاموش كننده جرقه مايع است و چون در اين نوع كليدها عواملي كه در خاموش كردن جرقه موثر هستند در اثر انرژي خود جرقه از تجزيه روغن تهيه و آماده مي شوند . همة آنها كم و بيش تابع شدت جوايي اولاً براي خاموش كردن جرقه و خنك كردن جرقه از هواي سرد تحت فشار استفاده مي شود و در ثاني اين تنها كليديست كه قدرت خاموش كنندگي آن مستقل از جريان است و فقط تابع هواي كمپرس شده ايست كه قبلاً در يك منبع ذخيره شده و با فشار ثابت براي هر شدت جرياني به داخل محفظه احتراق هدايت مي شود .
كليد قابل قطع زير بار :
به علت اينكه در بيشتر شبكه ها و پست هاي كوچك ، كليد قدرت و سكسيونر و وسايل اضافي مربوط به چفت و بست آنها مبالغ زيادي از مخارج و هزينه كل تاسيسات را شامل مي گردد كليه سكسيونر قابل قطع زيربار طرح و ساخته شد . كليد فشار قوي قابل قطع زير بار در ضمن اينكه بايد وظيفه يك سكسيونر را انجام دهد يعني در ضمن برداشت ولتاژ يك قطع شدگي قابل رويت و مطمئن در مدار شبكه فشار قوي بوجود آورد بايد قادر باشد مانند دژيكتور قدرتهاي كوچك الكتريكي را نيز قطع كند . در اين كليد يكي از پايه هاي هر قطب داراي يك سوراخ سراسري است كه به يك كمپرسور منتهي مي شود و تيغه متحرك كليد در انتها داراي سوزني است به اسم سوزن برقگير . در موقع قطع كليد ابتدا تيغة اصلي بدون ايجاد و جرقه از كنتاكت دهندة اصلي جدا مي شود ولي عبور جريان توسط قوس الكتريكي پيش سوزن و كنتاكت دهنده برقدار مي ماند ، سپس قوس با فشار هوايي كه كمپرسور بوجود مي آورد به طرف خارج دميده شده و در اثر ازدياد طول قطع و جرقه خاموش مي گردد . توسط اين كليد مي توان قدرتهاي تا 15m V.A را قطع كرد .
نظر به اينكه كليد قابل قطع زيربار براي فشار نامي تا 20 كيلو وات ساخته مي شود . مورد استعمال آن فقط در تأسيسات فشار متوسط است .
كليد گاز سخت :
در پستها و شبكه هاي برق كوچك كه داراي تأسيسات محدود و فاقد دستگاه كمپرسور و تهيه هواي فشرده مي باشند نصب كليدهاي هوايي مقرون به صرفه نيست و بدين جهت اغلب از كليد گاز سخت استفاده مي شود . در كليد گاز سخت نيز مانند كليدهاي روغني و كم روغن ، گازي كه باعث خاموش كردن و بر نگشتن جرقه مي شود . توسط خود جرقه بوجود مي آيد ، لذا قدرت قطع اين كليد نيز تابع شدت جريان قطع است .
كليد SF6 :
در اين كليد از گاز Sf6 بعنوان ماده خاموش كننده جرقه و عايق بين دو كنتاكت استفاده مي شود . استقامت الكتريكي گاز Sf6 به 2 تا 3 برابر استقامت الكتريكي هوا مي رسد . گاز sf6 از نظر شيميايي كاملاً با ثبات است و ميل تركيب آن خيلي كم و غير سمي مي باشد و تقريباً 5 برابر هوا وزن دارد و در مقابل حرارت نيز پايدار و غير قابل اشتعال است . در ضمن اين گاز داراي قابليت هدايت حرارتي بسيار زياد است . لذا علاوه بر اينكه

در خاموش كردن جرقه بسيار مؤثر واقع مي شود ، عايق بسيار با ارزش مي باشد .
كليد قدرت بريكر : كليدهاي قدرت برحسب مكانيزم عمل كننده ( فنري ـ هيدروليكي ـ هواي فشرده ) و محفظه قطع ( روغن يا گاز Sf6 ـ خلاء ) انواع مختلفي دارد . همانطور كه مي دانيم براي بازكردن و بستن هر مدار فشار قوي احتياج به كليد قدرت داريم تا تحت هر شرايطي مدار را باز كند . در كليد قدرت Sf6 گاز sf6 بعنوان مادة خاموش كننده جرق

ه و عايقي است بين دو كنتاكت . خاصيت گاز طوري است كه الكترونهايي كه باعث ايجاد جرقه مي شوند را جذب كرده و يونهاي منفي بدون تحرك ايجاد مي كند در نتيجه مانع ايجاد بهمن الكتروني شده و جرقه بوجود نمي آيد . اين گاز گذشته از عايق بسيار خوب ، غير قابل اشتعال بوده و در پستهاي گازي نيز كاربرد فراوان دارد . تقريباً 5 برابر هوا وزن دارد . قسمت اصلي كليد تشكيل شده از دو لولة ثابت كه بفاصلة معيني متناسب با ولتاژ نامي كليد در مقابل هم قرارگرفته اند .
مكانيزم عمل كنندة كليد sf6 كه هيدروليكي مي باشد توضيحاتي را خواهيم داد . در مكانيزم داده شده لوله اي كه به Oil tack وصل است . تماماً داراي روغن آزاد مي باشد . اين روغن آزاد تحت فشار پمپ كه توسط موتور كار مي كند بعد از گذشت از فيلتر وارد قسمت روغني تحت فشار مي گردد . فشار سطح روغني ميزان كار پمپ را تعيين مي كند كه اين فشار سنج افت فشار و افزايش فشار را نشان مي دهد . اكومولاتور كه بصورت كپسول در زير جعبه مربوط به هر يك قرار گرفته مانند سيلندر پيستوني است كه پيستون آن متحرك بوده كه در يك طرف آن گاز N2 با فشار 300 موجود است در هنگام روشن شدن پمپ پيستون بالا مي رود و در فشار گاز را افزايش مي دهد وقتي فشار به حد معين رسيد فرمان قطع را مي دهد و چون در هر قطع و وصل مقداري فشار افت مي كند مجدداً پمپ روشن و فشار را افزايش مي دهد كه همراه صدائي است. والو هيدروليكي بوسيلة بوبين وصل باز مي شود . فشاري در سيلندر هيدروليك (آكومولاتور) ذخيره است . بنابراين بكار برده مي شود براي پيستون كه دو سطح متفاوت دارد . بريكر بسته مي شود بوسيلة سوپاپها و راه اندازي سطح استوانه اي كه حركت داده مي شود . لذا بوسيلة نيرويي كه عمل مي كند بر روي سطح بزرگ پيستون مكانيزم عمل كننده طرح ريزي شده در نتيجه از دست دادن فشار بريكر در وضعيت معين باقي مي ماند . عمل وصل كليد بصورت زير انجام مي گيرد : با تحريك بوبين Closing oil روغن باعث پايين آمدن پيستون مي شود كه اين خود والو اصلي را باد كرده و موجب مي شود كه روغن پيستون مربوط را بالا برده و عمل وصل صورت مي گيرد . بريكرهاي پست هم بصورت تك پل و هم بصورت سه پل عمل مي كنند زيرا سيستم تك پلي جهت پايداري شبكه از اهميت ويژه اي برخوردار است ، چنانچه اتصالي در زون يك رله دي

ستانس باشد هركدام از فازها كه اتصال داشته باشد فقط همان پل قطع و توسط ريكلوزر فرمان وصل داده مي شود اگر موفق نبود هر سه پل باهم قطع خواهند شد . بريكر مي تواند از 3 جا فرمان بگيرد . يكي از طريق اطاق فرمان از روي تابلو كنترل كه ابتدا كليد را در وضعيت چشمك زن قرار ميدهيم ، سپس با فشار دادن آن بداخل

و چرخش به طرف راست فرمان وصل مي دهيم . فرمان ديگر را مي توان از داخل مارشلينگ باكس كنار بريكر داد . داخل مارشلينگ باكس دو دگمه به رنگهاي قرمز و سبز وجود دارد رنگ سبز مربوط به حالت ON و قرمز به حالت Off است كه قطع

و وصل را انجام دهيم . بدين صورت كه روي بوبين وصل ميله اي قرار دارد كه با زدن ضربة دست مي توان عمل وصل را انجام دهيم . هنگام قطع بريكر روي جعبه مربوط به بريكر دايره سبز رنگ با يك خط سفيد روي را آنرا مي بينيم كه نشان دهنده قطع

بريكر است . اگر بريكر سه پل عمل مي كند يك دايره و اگر تك پل بود سه دايره را مشاهده مي كنيم . هنگام وصل نيز دايره يا دايره هاي رنگ قرمز روي جعبه مربوط به بريكر را مي بينيم . مي دانيم سكسيونرهاي طرفين با بريكر اينترلاك مي باشند ، يعني تا بريكر قطع نشود نمي توان سكسيونرها را باز يا ارت نمود . بدين صورت كه وقتي ما به بريكر فرمان قطع داديم و بخواهيم سكسيونر را بازكنيم ، ابتدا در مارشلينگ باكس را باز مي كنيم و سپس با فشاردادن يك شاسي كوچك كليد را از داخل جعبه مربوط به كليدي كه با آن قفل سكسيونر را بر مي داريم ، حال اگر ما بريكر را قطع نكرده باشيم و بخواهيم سكسيونر را بازكنيم كليد داخل مارشلينگ باكس را نمي توانيم برداريم .
همچنين روي جعبه بريكر فشار سنجي تعبيه شده كه فشار N2 و روغن را اندازه گيري مي كند . بطور كلي بريكرهاي 132.kv هم از طريق دستگاه چك سنكرون و هم از راه دور و اطاق فرمان بدون استفاده از دستگاه سنكرون و هم از راه نزديك از مارشلينگ باكس هاي بغل بريكر ها در آينده از طريق ديسپاچينگ (مركز كنترل) قطع و وصل مي گردند .
مارشلينگ باكس : در كنار هر بريكر مارشلينگ باكس قراردارد . يك سري از فرامين مثل قطع و وصل بريكر از طريق كابلها به داخل اين مارشلينگ باكس برده شده كه ما مي توانيم از طريق تابلو كنترل فرمان به بريكر بدهيم . داخل اين مارشلينگ باكس همچنين هيترهايي وجود دارد كه درجه حرارت داخل باكس را در حد متعادل نگه مي دارند ، زيرا دما كابلهاي داخل آن تاثير دارد . همچنين داخل اين مارشلينگ باكس ها شماي تك خطي بصورت ماكت از بي خطي كه بريكر در اين بي خط قرارگرفته كشيده شده كه تجهيزات روي بي خط نيز روي يك دياگرام مشخص است كه يك راهنمايي نيز مي باشد كه اپراتور بفهمد آيا بريكر قطع شده است . از تجهيزات ديگري كه روي بي خط 132kv ورودي به پست قرارگرفته سكسيونر است كه بعد از بريكر قرارگرفته كلية مشخصات اين سكسيونر مانند سكسيونري است كه قبلاً شرح داده شد .
ارت هوايي : معمولاً هنگاميكه روي بريكر مي خواهند تعميراتي انجام دهند . ( پس از قطع بريكر ) بعلت اينكه ممكن است پسماندي در ترانس جريان وجود داشته باشد كه باعث بوجود آمدن حادثه اي مي شود ، لذا در طرفين بريكر از ارت هوايي استفاده مي شود بدين صورت كه مكاني روي استراكچرهاي مربوط به ترانس جريان و سكيوتر در نظر گرفته شده ، اين ارت توسط چوب استيكهايي انجام مي گيرند معمولاً روي شين ورود

ي به بريكر از ترانس جريان جايي نيز بصورت busbar در نظر گرفته شده كه طرف چوب استيك در داخل قرار مي گيرد و طرف ديگر چوب استيك بصورت لولة توخالي مي باشد روي استراكچر قرار مي گيرد .
طريقة بي برق كردن يك بي خط 132.kv و زمين آن : پس از دستور مركز كنترل ابتدا بريكر خط مربوطه را از روي تابلوي فرمان قطع مي كنيم براي ا

ينكه مطمئن شويم كه كليه فازها قطع شده آن سلكتور سوئيچ مربوط به آمپرمتر را آزمايش مي كنيم ، سپس سكيوترهاي طرفين بريكر باز مي كنيم اين مرحله بار رعايت كليه موارد ايمني از قبيل گذاشتن كلاه ايمني ـ كفش و دستكش صورت مي گيرد براي اينكه مطمئن شويم خط برق دار نيست فازمتر 132kv را روي علامت H مي گذاريم ، سپس آنرا به يكي از فازها نزديك مي كنيم . اگر فاز برق دار مي بود همراه آژيري خواهد بود سپس سكسيونر زمين را مي بنديم . قبلاً بايد از بدون ولتاژ بودن خط مطمئن باشيم بعد از آن تابلوهاي ايمني مانند «كليدها را نبنديد گروه مشغول كارند» روي تابلو فرمان نصب مي كنيم همچنين در محدوده كار گروه نوارهاي حفاظتي زرد رنگ را مي كشيم . انجام اين مانورها در قسمت حوادث مربوط به دفتر گزارش روزانه قيد مي شود .
بي خط 132kv ورودي به ترانس :
برقگير : برقگيرهاي بي خط ورودي به ترانس نيز از نوع بافنتيل بوده و هيچ تفاوتي با برقگيرهاي بي خط ورودي به پست ندارند . با توجه به اينكه محدوده اي كه در كنترل و محافظت برقگير مي گيرد كوچك است تا 30-30kv متر و از 30kv به بالا 60 متر . لذا بهتر است كه هميشه برقگير در نزديكي وسيله اي كه در تاسيسات با ارزش تر است نصب شود ، از اين روست كه برقگير در نزديكي ترانس قدرت نصب مي شود . مثلاً فرض مي كنيم موجي با دامنه 600kv به يك پست رسيده و ولتاژ عملكرد برقگير 700kv باشد ، لذا برقگير عمل نمي كند و موج به ترانس قدرت مي رسد . اين موج چون به امپدانس بالايي رسيده است بازگشت مي نمايد . اگر فاصله برقگير تا ترانس كم باشد موج بازگشت سريعاً به برقگير مي رسد و با ولتاژ قبلي برقگير جمع مي گردد و برقگير عمل مي نمايد و ولتاژ زمين مي شود ولي اگر فاصلة برقگير از ترانس زياد باشد ولتاژ ترانس با شيب زيادي رو به افزايش است و اگر مدت زمان رسيدن ولتاژ برگشت به برقگير زياد باشد چون فاصله زياد است ، لذا قبل از اينكه برقگير عمل نمايد ولتاژ ترانس از حد مجاز بالاتر مي رود و ترانس اتصال كوتاه مي شود .
كليد در حالت بسته و يا در حالت باز داراي مشخصاتي به شرح زير مي باشد :
1ـ در حالت قطع داراي استقامت الكتريكي كافي و مطمئن در محل قطع شدگي است.
2ـ در حالت وصل بايد كليد در مقابل كلية جريانهايي كه امكان عبور آن در مدار هست حتي جريان اتصال كوتاه مقاوم و پايدار باشد .

1ـ كليد بدون بار يا سكسيونر
2ـ سكسيونر قابل قطع زير بار
3ـ كليد قدرت يا دژنكتور
سكسيونر : سكسيونر وسيله قطع و وصل سيستمهايي است كه تقريباً بدون جريان هستند. لذا بطور كلي مي توان نتيجه گرفت كه عمل قطع و وصل

سكسيونر بايد بدون جرقه يا با جرقه ناچيزي صورت گيرد.
سكسيونر در درجه اول به منظور حفاظت اشخاص و متصديان مربوطه در مقابل برق زدگي ساخته مي شوند كه در حالت قطع يا وصل محل قطع شدگي بطور واضح و آشكار قابل رويت باشد . از آنجاييكه سكسيونر باعث بستن يا بازكردن مدار الكتريكي نمي شود ، براي بازكردن يا بستن هر مدار الكتريكي فشار قوي احتياج به يك كليد ديگر خواهيم داشت بنام كليد قدرت كه قادر است مدار را در هر شرايطي بازكند و سكسيونر وسيله اي است براي ارتباط كليد قدرت به شين و يا هر قسمت ديگري از شبكه كه داراي پتانسيل است ، براي جلوگيري از قطع يا وصل بي موقع و در زيربار سكسيونر معمولاً بين سكسيونر و كليد قدرت چفت و بستي به نحوي قرار مي دهند كه با وصل بودن كليد قدرت نتوان سكسيونر را قطع يا وصل نمود .
دژنكتور كليديست كه مي تواند در موقع لزوم جريان عادي شبكه و در موقع خطا جريان اتصال كوتاه و جريان اتصال زمين و يا هر نوع جرياني با هر اختلاف فازي قطع كند.
سكسيونر : سكسيونر بي خط ورودي به ترانس نيز از نوع دوراني بوده و فقط از نزديك قابل قطع و وصل مي باشد . كلي مشخصات و نحوه عملكرد مانند سكسيونر بي خط ورودي به پست مي باشد.
ترانس جريان : ترانس جريان بي خط ورودي به پست هم از لحاظ ساختماني از نوع هسته بالا مي باشد اين ترانس جريان سه كر بوده كه از كر حفاظت آن براي رله هاي حفاظتي ترانس استفاده شده است مانند : دايركشنال اوركارنت ، دايركشنال ارت فالت و رلة REF و همچنين براي اندازه گيري از آن نيز استفاده شده است . نسبت تبديل اين ترانس جريان 300/1 مي باشد .
بريكر : اين نوع بريكر نيز از نوع كليدهايي با مكانيزم هيدورليكي (روغن پمپ شده) با محفظه قطع گازي Sf6 مي باشد . تنها تفاوت اين بريكر با بريكر مربوط به بي خط ورودي پست ايست كه اين بريكر سه پل عمل مي كند .
ساير مشخصات آن مانند بريكري است كه قبلاً توضيح داده شده است . بعد از بريكر سكيوتر قراردارد.
باسكوپلر 132.kv : ترانسهاي قدرت از طريق بريكر باسكوپلر 132kv باهم پارالل مي شوند كه اين باسكوپلر شامل تجهيزات زير است :
1ـ ترانس ولتاژ خازني (P.T) : اين ترانس ولتاژ فاقد لا

ين تراپ بوده زيرا معمولاً لاين تراپ در روي C.V.T هاي ورودي و خروجي از پست قرار مي دهند . اين ترانس ولتاژ با پست تبديل 132000110 كار مي كند .
سكسيونر : سكسيونرهاي دو باسپار 1و2 كه در طرفين بريكر قرار گرفته اند از نوع دوراني بوده كه تيغه ها و پايه هاي قابل گردش آنها ضخيم تر بوده . شايد بدليل اينست كه چون باسپارها محل تجمع بارها هستند ، لذا تيغه هاي متحرك آنها بزرگتر انتخاب شده اند .
ترانس جريان : c.t هاي قسمت باسكوپلر 132kv دارا

ي پست تبديل 8001 هستند كه از كدهاي آن براي رله هاي حفاظتي Earth fult , Over – cmrrent گرفته شده است . همچنين از آن براي اندازه گيري استفاده شده است .
بريكر : گفتيم كه هر باسپار شامل تجهيزاتي مانند ، سكسيونر ، c.v.t ترانس جريان است كه دو باسپار توسط بريكر باهم كوپل شده اند . بريكر باسكوپلر از نوع گازي sf6 مي باشد . بريكر مربوط به پاسكوپلر هنگاميكه به هر دليل از فازها كه اتصال داشته باشد ، سه فاز را باهم قطع خواهد كرد . همچنين باز و بسته نمودن سكسيونرهاي طرفين بريكر با بريكر باسكوپلر اينترلاك مي باشد كه در صورت باز نبودن بريكر سكسيونرهاي طرفين باز و بسته نمي شوند .
مقره اتكائي كه روي استراكژرها نصب شده اند ، براي ايزوله كردن تجهيزات برق پست از پايه هاي فلزي مي باشد . براي استحكام بيشتر از باسپاري به شكل 8 براي باسكوپلر استفاده شده است .
ترانسفورماتور قدرت :
1ـ ترانسفورماتور قدرت : ترانسفورماتور قدرت يكي از وسايل بسيار مهم تبديل ولتاژ مي باشد. امروزه ترانسفورماتور وسيله اي لازم و ضروري در دستگاههاي انتقال انرژي الكتريكي و پخش و توزيع انرژي الكتريكي متناوب است . در سيستم هاي قدرت ترانسفورماتور به منظور بالابردن ولتاژ براي انتقال اقتصادي قدرت يعني پايين آوردن جريان جهت كاهش افت ولتاژ و كم كردن قطر سيم انتقال و همچنين در انتهاي خطوط انتقال به منظور پايين آوردن ولتاژ به مقادير مورد نياز بكار مي رود .
2ـ اساس كار ترانسفورماتور :
اساس كار ترانسفورماتورها بر القاء متقابل بين دو سيم پيچ كه بر روي يك مدار مغناطيس قراردارند بنا نهاده شده است . بطور ساده آن را مي توان مطابق شكل زير مشاهده كرد :

اگر يكي از بوبينها به منبع ولتاژ متناوب وصل شود يك فوران متناوب در هسته و ورق برقرار مي شود كه بيشتر خطوط فوران از طريق هسته از درون حلقه هاي بوبين ها گذشته و خود را مي بندند و با اين عمل مبتني به قانون فاراده توليد نيروي الكتروموتور القايي متقابل مي كند . اگر مدار بوبين دوم از طريق مثلاً مصرف كننده اي بسته شود جرياني در آن جاري شده و انرژي الكتريكي از بوبين اول به بوبين دوم انتقال مي يابد . بوبين يا سيم پيچ كه به منبع انرژي با شبكه برق جريان متناوب وصل مي شود آن را سيم بندي اوليه و بوبين يا سيم پيچي كه انرژي از آن گرفته مي شود يعني دو سري از آن كه به طرف مصرف كننده رفته است سيم پيچ ثانويه مي نامند. و همچنين سيم پيچ يا بوبيني كه به مدار با ولتاژ زياد وصل شده باشد آن را سيم پيچ طرف فشار قوي (H.V ) و سيم پيچ ديگر را كه به مدار با ولتاژ پايين وصل شده باشد طرف فشار ضعيف (L.V ) مي گويند .
ترانسفورماتورهاي قدرت 3 فاز :
بطور كلي ترانسفورماتور وسيله اي است كه انرژي الكتريكي را در يك سيستم جريان متناوب از يك مدار به مدار ديگري انتقال مي دهد و مي تواند ولتاژ كم را به ولتاژ زياد و بالعكس تبديل نمايد . حال به شرح قسمتهاي مختلف ترانس قدرت مي پردازيم .
1ـ هسته : هسته ترانسفورماتور در حقيقت مسيري است كه كمك مي نمايد تا فلوهاي مغناطيسي بتوانند براحتي از هر دو سيم پيچ عبور كنند و اين هسته از ورقه هاي فولادي نورد شده به ضخامت3/0 تا 5/0 ميليمتر ساخته ميشود و براي

كاهش تلفات فوكو و هيترژيس ورقه ها را توسط عايقهايي از هم جدا مي كنند .
2 ـ سيم پيچها : بخش اساسي ترانسفورماتور بوده و در حقيقت مدار الكتريكي آنرا تشكيل مي دهد . معمولاً سيم پيچهاي فشار قوي و ضعيف در روي هسته متحدالمركز بوده و سيم پيچ فشار ضعيف روي هسته پيچيده مي شود . زيرا بعلت ولتاژ كمتر عايق نمودن آن از هسته آسانتر است . معمولاً براي ترانسفورماتورهاي بزرگ سيم پيچي نوع

ديسكي استفاده مي كنند ، چون سيم پيچي توسط مفتولهاي با مقطع بزرگ كار آساني نيست و از نظر خنك كردن نيز مناسب نمي باشد . از اين رو سيم پيچهاي ترانسفورماتور از چند مفتول بطور موازي بسته شده اند مي پيچند .