بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه بین یادگیری خودتنظیمی با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر پیش دانشگاهی رشته ریاضی شهرستان بندر لنگه انجام شد. روش پژوهش حاضر، توصیفی از نوع همبستگی می باشد. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانش-آموزان دختر پیش دانشگاهی رشته ریاضی شهرستان بندر لنگه که در سال تحصیلی 94 1393 تحصیل می کنند، می باشد. از این جامعه 81 دانش آموز به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند و به پرسشنامه خودتنظیمی یادگیری زیمرمان و پونز - 1986 - پاسخ دادند. میانگین نمرات دانش آموزان - معدل - جهت بررسی پیشرفت تحصیلی آنان در یک سال تحصیلی استفاده شد.
داده ها با استفاده از شاخصهای آماری نظیر میانگین، انحراف استاندارد و ضریب همبستگی پیرسون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد بین خودتنظیمی یادگیری - کل - با پیشرفت تحصیلی رابطه مثبت و معنادار 0/52 وجود دارد و در سطح P<0/01 معنادار است. بین مولفه شناختی با پیشرفت تحصیلی رابطه مثبت و معنادار 0/46 وجود دارد و در سطح P<0/01 معنادار است. بین مولفه فراشناختی با پیشرفت تحصیلی رابطه مثبت و معنادار 0/39 وجود دارد و در سطح P<0/01 معنادار است. بین مولفه مدیریتی با پیشرفت تحصیلی رابطه مثبت و معنادار 0/29 وجود دارد و در سطح P<0/05 معنادار است.
کلمات کلیدی: یادگیری خودتنظیمی، پیشرفت تحصیلی، دانش آموزان پیش دانشگاهی.
مقدمه
زندگی تحصیلی، یکی از مهمترین ابعاد زندگی اشخاص است که بر سایر ابعاد زندگی تاثیر فراوان دارد. در این بین یکی از مسایل و مشکلات اساسی زندگی تحصیلی افراد و نظام آموزشی هر کشور، مساله ی افت تحصیلی و پایین بودن سطح عملکرد تحصیلی یا پیشرفت تحصیلی دانش آموزان و دانشجویان آن کشور است - زهرا کار، . - 1385در بین رویکردهایی که به منظور بررسی عوامل موثر پیشرفت تحصیلی مورد توجه قرار گرفته اند دو رویکرد اصلی و مهمی وجود دارد که در سالهای اخیر مطرح و مورد توجه قرار گرفته است .رویکرد اول تاثیر فرایندهای محیط خانواده مطرح است و در رویکرد دوم تاثیر فرایندهای خودتنظیمی و خودکارآمدی مطرح است - کجباف و همکاران؛ . - 1382
نظریه خودتنظیمی نیز به این نکته توجه میکند که دانش آموزان چگونه شخصا" فرایند یادگیری خود را فعال کرده , تغییر میدهند و یا آن را حفظ میکنند. این نظریه پردازان دانش آموزان را بعنوان شرکت کننده های فعال از نظر فراشناختی -انگیزشی و رفتاری می دانند . از نظر فراشناختی فراگیران خودتنظیمی افرادی هستند که طراحی -سازماندهی -خودآموزی و خودارزیابی می کنند . از نظر انگیزشی فراگیران خودتنظیمی در تمام مراحل متفاوت یادگیری خود را لایق و کارآمد و مستقل می بینند . از نظر رفتاری فراگیران خودتنظیمی1، پیامدهای ارزشمندی در فرآیند یادگیری، آموزش و حتی موفقیت زندگی دارد و یکی از مفاهیم مطرح در تعلیم و تربیت معاصر است.
چهارچوب اصلی نظریه یادگیری خودتنظیمی بر این اساس استوار است که افراد چگونه از نظر باورهای فراشناختی، انگیزشی و رفتاری، یادگیری خود را سازماندهی میکنند - هونگ و ساسمن2، . - 2011 در نظریه شناختی-اجتماعی، خود نتظیمی شامل خود مشاهده گری3، خودقضاوتی4 و خود واکنشی5 است. دانش آموزان با هدفهایی چون کسب دانش، دستیابی به راهبردهای حل مسئله، تمام کردن تکالیف و کامل کردن تجارب خود به فعالیتهای یادگیری می پردازند و با مشاهده، قضاوت و واکنش نسبت به ادراک خود از میزان دستیابی به هدف آگاه می شوند - زیمرمن و کواچ6، 1996 به نقل از شانک7، . - 2012
یادگیری خودتنظیمی به معنای ظرفیت فرد برای تعدیل رفتار متناسب با شرایط و تغییرات محیط بیرونی و درونی است و شامل توانایی فرد در سازماندهی و خودمدیریتی رفتارهایش جهت رسیدن به اهداف گوناگون یادگیری است و از دو مولفه راهبردهای انگیزشی و راهبردهای یادگیری تشکیل شده است - شریل8، . - 2007 در واقع، شالودهی این نوع یادگیری، برپایهی راهبردها و مهارتهای شناختی و فراشناختی قرار دارد - زیمرمن و شانک9، 2004؛ کدیور، . - 1392 با توجه به مطالبی که در بالا ارائه شد پژوهش حاضر نیز به دنبال بررسی این مساله پژوهشی است که آیا بین یادگیری خودتنظیمی با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر پیش دانشگاهی رشته ریاضی فیزیک شهرستان بندر لنگه رابطه ای وجود دارد؟
روش پژوهش
روش پژوهش حاضر، توصیفی از نوع همبستگی می باشد.جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانشآموزان دختر پیش دانشگاهی رشته ریاضی شهرستان بندر لنگه که در سال تحصیلی 95 1394 تحصیل می کنند، می باشد. حجم نمونه بر اساس نوع پژوهش که در تحقیقات همبستگی با توجه به تعداد و عوامل هریک از متغیرها، 81 دانش آموز انتخاب شده است. برای انتخاب نمونه از روش نمونه گیری تصادفی ساده استفاده شده است. بدین صورت که پس از مراجعه به آموزش و پرورش منطقه تعداد دبیرستانهای دوره دوم دخترانه مشخص شدند. سپس از بین مدارس متوسطه دخترانه دوره دوم، 2 مدرسه را که دانش آموز پیش دانشگاهی داشتند به طور تصادفی انتخاب و به نسبت دانش آموزان هر رشته تحصیلی از بین دانش اموزان هر رشته تعدادی را به طور تصادفی انتخاب و از آنها خواسته شد پرسشنامه های پژوهش را تکمیل کنند.جهت بررسی و توصیف داده ها از شاخصهای آمار توصیفی آمار توصیفی نظیر فراوانی، درصد، میانگین و انحراف استاندارد و از روش های آمار استنباطی نظیر ضریب همبستگی پیرسون، ضریب تعیین و رگرسیون گام به گام استفاده شده است. تمامی این دادهها به وسیله نرم افزار تحلیل آماری SPSS-20 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
ابزارهای پژوهش
ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش عبارت بودند از پرسشنامه زیمرمان و مارتینز پونز - SRL - ، که در زیر به معرفی آن می پردازیم:
الف - پرسشنامه خودتنظیمی یادگیری: پرسشنامه خودتنظیمی یادگیری توسط زیمرمان و مارتینز پونز - SRLIS - در سال 1986 ساخته شد. این پرسشنامه شامل 50 سؤال در طیف لیکرت است و دربرگیرنده راهبردهای چهارده گانه در سه زمینه شناختی، فراشناختی و مدیریتی است که از دانش آموزان خواسته می شود تا میزان استفاده از این راهبردها را در زمینه مورد نظر درجه بندی نمایند. پاسخ ها براساس مقیاس چهار درجه ای از خیلی کم تا بیشتر اوقات درجه بندی می شود. زیمرمان و مارتینز پونز روایی ملاکی این ابزار را با محاسبه ضریب همبستگی بین درجه بندی معلمان و نمرات آزمودنی ها در آزمون استاندارد ریاضی و انگلیسی به شیوه تحلیل عوامل بررسی کردند .
نتایج تحلیل عاملی نشان داد که ضرایب همبستگی تفکیکی بین سؤالات در حد مطلوب است. همچنین برای محاسبه روایی همگرا زیمرمان و مارتینز پونز، به محاسبه ضریب همبستگی بین گزارش های دانش آموزان از کاربرد راهبردهای خودتنظیمی و درجه بندی معلمان از آنان پرداختند. که ضریب همبستگی بالایی - r= 0/70 - به دست آمد.صمدی - 1383 - برای بررسی روایی این آزمون، به محاسبه ضریب همبستگی بین نمرات آزمودنی ها در نمونه پایلوت و معدل آنها در امتحانات نهایی سال سوم راهنمایی و نیز نمرات زبان انگلیسی و ریاضی آنان پرداخت. این ضرایب برای معدل 0/38، برای درس ریاضیات 0/ 34 و برای درس انگلیسی 0/38 به دست آمد.
که در هر سه مورد در سطح 0/001 معنادار بود. همچنین پایایی این آزمون را از طریق روش آزمون مجدد روی یک گروه 35 نفری ./69 و از طریق همسانی درونی - آلفای کرانباخ - 0/61 به دست آمد. صمدی - 1387 - پایایی آزمون را نیزمجدداً بر روی یک گروه 30 نفری 0/64 و از طریق همسانی درونی 0/62 محاسبه نمود. عشورنژاد - 1387 - ، برای بررسی روایی صوری، این پرسشنامه را پس از ترجمه در اختیار چند تن از متخصصان روانشناسی تربیتی قرار داد که مورد تأیید قرار گرفت. همچنین به منظور بررسی پایایی این آزمون از طریق بازآزمایی روی یک گروه 30 نفری از آزمودنی ها، ضریب 0/68 و برای آگاهی از همسانی درونی با روش آلفای کرانباخ ضریب 0/58 را به دست آورد.
