بخشی از مقاله
شعراي ايران(از آغاز شعر پارسي تا نهضت مشروطيت)
بهنام بهشاد
كلاس
آقاي حيدري
شعراي ايران (از آغاز شعر پارسي تا نهضت مشروطيت) به ترتيب اسم
آذربيكه ي:لطفعلي آذربيكه ي متخلص به آذر از جمله شعراي معروف قرن دوازدهم است كه در سال 1123 هجري قمري در اصفهان متولد شد او در انواع شعر بخصوص غزل و قصيده مهارت و استادي داشت.
ابن يمين:امير محمود بن امير يمين الدين طغه اي در اواخر قرن هفتم در فريومه از ولايات جوين خراسان متولد شد و معاصر ملوك سربداران سبزوار بود و بيشتر عمر خود را در زادگاه خود به گوشه نشيني و قناعت گذرانيد چون دوران حياتش مصادف با اختلاف بين امراي خراسان و قتل و غارت بود، روع شاعر به عزلت و گوشه نشيني خو گرفت.
ابو حفص سعدي: بعضي ها معتقدند كه ابوحفص حكيم بن احوص سعدي اولين شاعر پارسي زبان است و ظاهرا سعدي را كه به اين مناسبت به او نسبت مي دهند اين است:
آهوي كوهي در دشت چگونه دوزا
او ندارد ياري بي يار چونه بوذا
ولي به هيچ روي نمي توان او را اولين شاعر پارسي زبان دانست.
ابو سليك گرگاني:عوفي او معاصر عمروبن ليث شمرده است و بنا بر اين معاصر فيروز مشرقي بوده منوچهري او را در شمار شعراي قديم خراسان ذكر كرده و نام وي را هم رديف استادان بزرگ پيش از خود آورده است ابيات زير به نام او در تذكره ها ضبط است.
خون خود را گه بريزي بر زمين
به كه آب روي ريزي در كنار
ابوشكر ملجني: نام اين شاعر در هيچ يك از مآخذ ذكر نشده و كينه ي او از قديمي ترين مآخذ يعني اين بيت منوچهري:
از حكيمان خراسان كو شهيد و رودكي
بوشكور بلخي و بوالفتح سبتي هكذا
ابوالعلاء گنجوي:از احوال اين شاعر نكات مهمي در دست نيست فقط در تذكره ها او را استاد خاقاني خوانده اند. ابوالعلاء پس از ته بيت خاقاني دختر خو را به عقد او در آورد.
اسدي:ابونصر علي بن احمد طوسي مشهور به اسدي از شعراي قرن پنجم است او از جمله كساني است كه مانند فردوسي دست به نظم شاهنامه زد و در اين زمينه در برابر استاد گران مايه خود گرشاسب نامه را ساخت.
امير خسرو:خسروبن امير سيف الدين محمود دهلوي در سال 650 يا 651 در شهر پتياي هندوستان متولد شد از كودكي راه پدر يعني كسب علم و دانش و فضيلت را پيشه خود ساخت و به ادبيات و زبان فارسي تسلط كامل يافت.
بابا طاهر: بابا طاهر عريان همداني از شاعران عارف اواسط قرن پنجم معاصر
طغرل بيك سلجوقي بوده است، ولادت او در اواخر قرن چهارم اتفاق افتاده بود چنانكه در اواسط قرن پنجم يعني در حدود سال 447 كه طغرل بيك سلجوقي به همدان رفته بود او عارفي كامل و صاحب مقامات بود.
جامي: نورالدين عبدالرحمن جامي در روز 23 شعبان سال 817 هجري در
خرجود جام- خراسان متولد شد. نام پدرش نظام الدين دشتي و جدش
شمس الدين دشتي منسوب به حمله دشت اصفهان بود كه بعد به ولايت جام مهاجرت كرد.
حافظ: خواجه شمس الدين مصد بهاءالدين حافظ شيرازي در حدود سال 726 هجري قمري در شيراز متولد شد، پدرش بهاءالدين در زمان اتابكان سلغه فارس از اصفهان به شيراز مهاجرت نمود و مادرش اهل كازرون بود. حافظ تحصيل علوم و كمالات را در زادگاه خود كرده و مجالس درس علماء و فضلاي بزرگ زمان خود را كه در يكي از آنها قوام الدين عبدالله باشد درك كرد و در علوم به مقامي رفيع رسيد. حافظ، قرآن شريف را زياد مطالعه مي كرد و آن را حفظ داشت و تخلصش مشعر به آن است
خيام:مرحوم محمد علي فروغي و مرحوم دكتر قاسم غني در مقدمه اي كه به مجموعه اي از رباعيات خيام نوشته اند 66 رباعي را مسلماً و به يقين از خيام
شمرده اند و با توجه به سبك اين رباعيات از مجموع رباعياتي كه به نام خيام شهرت يافته 178 رباعي را از او دانسته و طبع كرده اند.
رودكي: ابوعبدالله جعفر بن حكيم بن عبدالرحمن آدم شاعر استاد قرن چهاردهم قمري در پنج از قراء رودك سمرقند متولد شد يكي از آثار معروف او كليله و دمنه است.
سعدي:شيخ مشرف الدين مصلح بن عبدالله سعدي شيرازي يكي از ستارگان قدر اول آسمان ادب ايراني است كه نظم و نثر زبان فارسي را به اعلي درجه فصاحت رسانيد سعدي به قول هرمان اته در سال 580 و به گواه اين بيت خودش كه در بوستان آمده و ظاهرا در سال 655 سروده شده:
الا آنكه عمرت به هفتاد رفت
مگر خفته بودي كه به ياد رفت
در سال 585 و باز با توجه به اين بيت او كه به سال 656 در گلستان آمده است
اي پنجاه رفت و در خوابي
مگر اين پنج روزه دريابي
در سال 606 متولد شده است.
عطار:فريدالدين ابو حامد محمد بن ابوبكر ابراهيم بن اسحق عطار كدكني نيشابوري شاعر نام آور ايراني در قرن ششم و هفتم است. او به سال 537 در شهر شاد يخ متولد شد از اوائل زندگي او نوشته اند كه پدرش در شاديخ عطاري عظيم القدر بوده و بعد از وفات او فريد الدين كار پدر را دنبال كرد و دكاني آراسته داشت.
فردوسي:حسن بن اسحق شدفشاه ابوالقاسم فردوسي يكي از بزرگترين سخن سرايان و از ستارگان قدر اول آسمان ادب فارسي و از مفاخر جاويدان ملت ايران است فردوسي به احتمال قوي در حدود سالهاي 329 يا 330 در قديري باژ از قراء تابران طوس متولد شد. او در ادب فارسي و عبري دست داشته است، نظم شاهنامه ظاهراً بر اثر شهرت كار دقيقي در خراسان و رسيدن نسخه اي از گشتاسبنامه دقيقي به فردوسي صورت گرفت.
قطران:شرف الزمان حكيم ابومنصور قطران عضدي تبريزي از مشاهير شاعر ايران در قرن پنجم هجريست از معاصرانش يكي ناصر خسرو قبادياني است كه در سفر خود هنگام عبور از تبريز قطران را ملاقات كرده.
منوچهري:ابوالنجم احمد بن قوص بن احمد منوچهري دامغاني از جمله شعراي طراز اول ايران در نيمه ي اول قرن پنجم هجري است ولادت او در اواخر قرن چهارم است، ديوان منوچهري در حدود سه هزار بيت شعر دارد. وفات منوچهري را به سال 432 نوشته اند.
مولوي:مولانا جلال الدين محمد فرزند سلطان العلما بهاءالدين محمد بن حسين الخطيبي يكي از بزرگترين شعراي متصوف ايران است كه به سال 604 هجري قمري در بلخ كه از مراكز فرهنگ و ادبيات و عقايد ايراني شمرده مي شود تولد يافت. مولانا بزرگترين گوينده عرفاني است و مثنوي او جزء اركان اربعه ي ادبيات فارس
ي شمرده مي شود و غزليات او در ديوان شمس تبريزي مقرون به شور و التهابي است.
ناصرخسرو: حكيم ابو معين ناصر بن خسرو بن حارث القبادياني البلخي المروزي ملقب به حجت از شاعران بسيار توانا و بزرگ ايران و از گويندگان درجه اول فارسي است. او در ذي القعده سال 394 هجري در قباديان نواحي بلخ متولد شد. او در چهل و سه سالگي در قلعه اي واقع در يمكان در وسط كوهها رفت و تا پايان عمر در آنجا ماند و سال وفاتش در سال 481 است و آثار او ديوان اشعار، روشنايي نامه، سعادتتامه، سفرنامه، زاد المسافرين، وجد دين، خوان اخوان، گشايش و رهايش، بستان العقول، جامع الحكمتين هستند.
نظامي: حكيم جلال الدين ابو محمد الياس بن يوسف بن زكي بن مؤيد نظامي
گنجه اي از استادان بزرگ و از اركان شعر فارسي است مادرش زني از نژاد كرد بود و پدرش يوسف بن زكي بن مؤيد نام داشت در سال 535 به دنيا آمد و تا آخر عمر خود را در گنجه به سر برد از آثار او پنج گنج را مي توان نام برد كه نام ديگر آن خمسه است كه در آن پنج كتاب است به نام خسرو شيرين، ليلي و مجنون، هفت پيكر، اسكندرنامه، مخزن الاسرار.
شعراي معاصر ايران (از نهضت مشروطه تا امروز)
اديب الممالك فراهاني: اميرالشعراء اديبال ممالك محمد صادق ميرزا حسين فراهاني متخلص به اميري از گويندگان بزرگ معاصر ايران است او به سال 1277 هجري در خانواده اي كه همه اهل فضل بودند ولادت يافت. او كارهاي خود را در روزنامه ادب، مجلس، عراق عجم و آفتاب كه خود داير كرده بود منتظر مي كرد.
اعتصامي: پروين اعتصامي را مي توان يكي از بزرگترين شاعره هاي تاريخ ايران شمرد. وي دختر يوسف اعتصامي آشتياني معروف به اعتصام الملك مي باشد او در كالج آمريكا درس خواند و در 35 سالگي درگذشت.
