بخشی از مقاله
ميزان پتاس مورد نياز در زراعت چغندرقند
مقدمه : از ديرباز از مناطق زراعي ايران همواره به عنوان غني ترين خاكها از نظر پتاسيم نام برده شده است. بهمين جهت در طي سالها زراعت چغندرقند، از اين عنصر پرنياز گياه شايد در مقادير بسيار جزئي استفاده گرديده است، اين امر در حالي اتفاق مي افتد كه پتاسيم بعنوان عنصر قندساز در گياهان به شمار ميرود و مي تواند اثر جانشيني براي سديم در خاك و گياه داشته باشد. از طرف ديگر اين عنصر در افزايش شادابي اندام هوائي و در نتيجه فعال سازي منابع
فتوسنتزي نقش اساسي دارد. علاوه بر اين متخصصين خاكشناسي معتقدند كه اگر چه اين عنصر در خاك فراوان است ولي بدلايل برخي فرآيندهاي شيميايي خاك اين عنصر قابل استفاده گياه نمي باشد. لذا در تعيين مقدار پتاسيم موردنياز گياه مقدار پتاسيم قابل جذب به عنوان ملاك تصميم گيري مطرح مي باشد.
شرح يافته و توصيه هاي كاربردي : نتايج آزمايشات انجام شده در مورد استفاده اين عنصر در چند منطقه مهم چغندركاري برروي توليد محصول نشان ميدهد كه اين عنصر موجب افزايش عملكرد شكر مي گردد.
بنابراين باتوجه به نتايج بدست آمده از تأثير پتاسيم بر روي عملكرد، مصرف حدود 180 كيلوگرم پتاسيم در خاكهاي نيمه سبك و سبك و مناطق با بارندگي بيش از 300 ميليمتر براي افزيش عملكرد توصيه مي گردد.
اهميت اقتصادي : با عنايت به نتايج موجود در خصوص افزايش عملكرد شكر تحت تأثير كود پتاسيم علاوه بر جبران هزينه هاي كود افزايش درآمد نيز حاصل شده است.
عنوان يافته تحقيقاتي : كارآئي استفاده از آب در زراعت چغندرقند
مقدمه : چغندرقند گياهي است كه عكس العمل زيادي نسبت به مقادير مختلف آب از خود نشان ميدهد. بطور كلي هنگامي كه مصرف نهاده ها كاهش مي يابد كارآئي استفاده از آنها افزايش مي يابد. در آزمايشي با مصرف حدود 13500 مترمكعب آب 340 گرم شكر توليد شد. در حاليكه با كاهش مصرف آب تا حدود 10500 مترمكعب در هكتار مقدار توليد شكر به ازاي هر مترمكعب آب مصرفي 390 گرم بود. يكي از عوامل بسيار مهم در پائين بودن كارآئي مصرف آب در كشور، راندمان توليد در واحد سطح مي باشد. از عوامل ديگر مؤثر در كارآئي مصرف آب، عدم به كارگيري مناسب پارامترهاي زراعي و ژنتيكي است. استفاده از شيوه هاي نوين آبياري به همراه استفاده از روشهاي كم آبياري در مراحلي غيرحساس رشد گياه به تنش رطوبت، باعث افزايش كارآئي مصرف آب خواهد شد.
در سيستم آبياري نشتي كه بيشترين سطح زير كشت چغندرقند را به خود اختصاص مي دهد مصرف آب در آبياري اول (خاك آب) و آبياري دوم (پي آب) مجموعا بيش از 20 درصد آب مصرفي در تمام دوره رشد گياه است كه اين مقدار فقط صرف جوانه زدن بذر خواهد شد و گياه هيچگونه استفاده ديگري از اين مقدار آب نخواهد برد و در نتيجه كارآئي مصرف آب كاهش مي يابد. استفاده از روشهاي آبياري كه باعث كاهش مصرف آب در اين هنگام شده و يا استفاده از روشهايي كه سرعت جوانه زني را افزايش مي دهد باعث افزايش كارآئي مصرف آب خواهد شد. همچنين قطع آبياري در اواخر مرحله رشد گياه كه معمولا مصادف با فصل سرما و كاهش تبخير و تعرق است، گرچه ممكن است باعث افت عملكرد ريشه شود ولي باتوجه به افزايش درصد قند، مقدار قند در واحد سطح صدمه زيادي متحمل نشده و كارآئي مصرف آب را افزايش ميدهد. نكته قابل توجه در كارآئي مصرف آب استفاده از ساير عوامل به زراعي مي باشد. بطور مثال ازت تأثير زيادي در كارائي مصرف آب دارد. در مناطقي كه كمبود آب مشاهده نمي شود استفاده از كودهاي ازته كارآئي مصرف آب را به طور قابل ملاحظه اي افزايش ميدهد. در حاليكه درمناطق خشك و داراي محدوديت آب استفاده از كودهاي ازته حساسيت بيشتري را مي طلبد و بايد تا حدود 30 درصد مقدار آن را نسبت به مناطق مرطوب كاهش داد.
شرح يافته و توصيه هاي كاربردي : براي بهبود كارآئي مصرف آب، بكارگيري سيستمهاي نوين آبياري، مديريت آبياري به خصوص در مرحله جوانه زني و اواخر دوره رشد گياه و استفاده بموقع از ساير نهاده ها ضروري است.
اهميت اقتصادي: باتوجه به آنكه آب مهمترين نهاده كشاورزي كشور است افزايش كارآئي آن با استفاده از پارامترهاي گوناگون بهزراعي و بهنژادي، راهكاري مناسب در جهت افزايش سطح زير كشت و راندمان توليد مي باشد.
عنوان يافته تحقيقاتي : تناوب مناسب چغندرقند
مقدمه : تناوب زراعي صحيح عبارت است از كاشت، داشت و برداشت گياهان با نظم و ترتيب خاصي كه پس از چند دوره چرخش زراعي و برداشت محصول اقتصادي حداقل حاصلخيزي خاك حفظ يا افزايش يابد حاصلخيزي خاك رابطه مستقيمي با مقدار درصد مواد آلي يا هوموس خاك دارد. رعايت تناوب زراعي با قراردادن گياهان علوفه اي بخصوص لگوم ها مي تواند به افزايش ماده آلي كمك كرده و حاصلخيزي خاك را افزايش دهد. افزايش ماده آلي در خاك موجب افزايش ظرفيت نگهداري آب‚ جلوگيري از فرسايش خاك و افزايش عناصر غذائي موجود در اراضي
سبك شود همچنين وجود مقادير مناسب مواد آلي در اراضي سنگين موجب فراهم آمدن امك
ان آماده شدن زودتر زمين در بهار و بهبود خصوصيات فيزيكي و شيميايي اين نوع خاكها مي گردد. همچنين يكي از روشهاي مبارزه عليه آفات و علفهاي هرز استفاده از تناوب زراعي مناسب در
توليد محصولات كشاورزي مي باشد. زيرا استفاده مداوم از سموم جهت كنترل علفهاي هرز باعث تخريب محيط زيست مي شود.
شرح يافته و توصيه هاي كاربردي : چغندرقند گياهي است كه چرخش آن در هر قطعه به 3 تا 5 سال وقت نياز دارد. بمنظور تعيين تناوب زراعي مناسب و معمول در منطقه كرج چهار نوع تناوب زراعي انتخاب و بمدت 6 سال مورد بررسي قرار گرفت. نتايج نشان داد كه تناوب زراعي يونجه – ذرت دانه اي – چغندرقند – گندم باعث افزايش كربن آلي خاك و در نتيجه افزايش حاصلخيزي خاك شد. در اين تناوب زراعي يونجه براي يك دوره سه ساله در نظر گرفته شد و در پايان سال سوم زماني زماني كه آخرين چين حدود 20 سانتيمتر ارتفاع داشت به زير خاك برگردانده شد. ضمنا بعداز برداشت دانه ذرت بقاياي گياهي به وسيله چاپر خرد شده و به زير خاك برگردان شد. بنابراين درمناطقي نظير كرج و اقليم هاي مشابه آن مي توان با انتخاب تناوب زراعي (يونجه – ذرت دانه اي – چغندرقند – گندم) باعث افزايش حاصلخيزي خاك شد (بشرطي كه بقاياي كليه محصولات به خاك برگردانده شود).
اهميت اقتصادي : باتوجه به اينكه خاك منبع تأمين غذاي انسانها مي باشد. حفظ حاصلخيزي خاك و يا افزايش آن نه تنها براي نسل حاضر بلكه براي نسلهاي آينده از اهميت ويژه اي برخوردار است. بنابراين انتخاب تناوب مناسب‚ موجب استفاده بهينه از نهاده ها و افزايش درآمد مي گردد.
عنوان يافته تحقيقاتي : زمان مصرف ازت در زراعت چغندرقند
مقدمه : ازت به عنوان يكي از مواد غذايي اصلي در گياهان زراعي بطور اعم و چغندرقند بطور اخص جايگاه ويژه دارد. اين عنصر بدليل حلاليت سريع، اثرات متقابل با ساير عناصر غذائي، مكانيزمهاي پيچيده اي را در رشد و نمو گياه ايجاد مي نمايد. بيشترين نياز گياه به ازت در اوائل دوره رشد تا زمان ايجاد حداكثر پوشش گياهي در مزرعه است. براي توليد هر تن چغندرقند حدود 4 تا 5 كيلوگرم ازت لازم است كه بدليل حركت سريع اين عنصر در خاك همراه با آب نمي توان نسبت به مصرف يك مرتبه آن اقدام نمود.
بالا رفتن درصد قند و كاهش مواد غيرقندي بويژه مواد غيرقندي ازت دار از اهداف اصلي زراعت چغندرقند مي باشد. لذا كمبود ازت در خاك در اواخر دوره رشد چغندرقند از نكات مهم مديريت ازت مي باشد. در غير اين صورت گياه به رشد برگي و اندام هوائي ادامه داده و در نتيجه درصد قند و درجه خلوص دچار نقصان خواهد شد.
شرح يافته و توصيه هاي كاربردي : تحقيقات متعدد در خاكها و مناطق مختلف ايران نشان داده است كه در صورت استفاده از كودهاي فسفري ازت دار (مثل فسفات آمونيم) مصرف كودهاي ازته ديگر قبل از كاشت توصيه نميگردد. در خاكهاي نيمه سبك و سبك مصرف ازت در سه نوبت قبل از كاشت، بعداز تنك و يك ماه بعداز آن بهترين نتيجه را داشته است.
در صورت استفاده از كودهاي ازتي با پوشش گوگردي ((SCU مصرف يكباره ازت در زمان تنك توصيه مي گردد. چنانكه منابع مختلف ازت در دسترس باشد مصرف اوره يا فسفات آمونيم قبل از كاشت، به مقدار يك سوم نياز گياه، سولفات آمونيم بعدازتنك و يك ماه بعد از آن به مقدار هر دفعه يك سوم از نياز گياه توصيه مي شود.
در صورت كمبودهاي سريع در اثر آبياريهاي سنگين يا بارندگي هاي ممتد بهاره مصرف نيترات آمونيم توصيه مي گردد.
مصرف ازت در زراعت با مديريت زراعي متوسط بعداز تيرماه قابل توصيه نمي باشد.
مصرف ازت در خاكهاي متوسط بصورت سه قسط قبل از كاشت، هنگام تنك و يكاه بعداز آن مناسب است. در كمبودهاي آني (قبل از اواسط دوره رشد) مصرف نيترات آمونيم توصيه مي گردد.
اهميت اقتصادي: مصرف بي موقع و بي رويه ازت نه تنها باعث افزايش عملكرد نمي شود بلكه اثرات زيانباري در محيط زيست، كاهش كيفيت محصول و افزايش هزينه هاي توليد را به دنبال خواهد داشت.
عنوان يافته تحقيقاتي : ميزان فسفر موردنياز در زراعت چغندرقند
مقدمه : اهميت فسفر در تغذيه گياه كاملا شناخته شده مي باشد. توجه به مكانيزيم جذباك آلودگي تشعشعي و فسفرسانس اهميت اين عنصر را روشن مي سازد.
در خاكهاي مختلف سطوح بحراني متعددي براي فسفر تعيين نموده اند كه در آن سطح (بحراني) نيازي به مصرف فسفر در زراعت چغندرقند وجود نداشته و مي توان محصول مناسبي با استفاده از فسفر موجود در خاك توليد نمود. سطح بحراني در خاكهاي مختلف متغير است لذا داشتن روابط مختلف بين موجودي فسفر در خاك و ميزان فسفر موردنياز مي تواند راهنماي خوبي براي كشاورزان باشد.
شرح يافته و توصيه هاي كاربردي : در قالب طرحي در يك دوره شش ساله با تناوب گندم، چغندرقند در كرتهاي ثابت، كرتهائي با ميزان فسفر متفاوت ايجاد گرديده است كه هم اكنون ميزان نياز فسفري در اين كرتها در حال بررسي بوده و در آينده منحنيها و راوبط آنها ارائه خواهد شد. لذا با تجزيه خاك و استفاده از روابط بدست آمده ميزان نياز فسفري زراعت مشخص مي گردد. در اراضي سنگين و نيمه سنگين ميزان فسفر بحراني خاك پائين بوده و درحد 8 قسمت در ميليون جوابگوي زراعت چغندرقند براي برداشت معقول مي باشد.
اهميت اقتصادي : مصرف كود فسفره در سطح حدود 200000 هكتار زراعت عمل مي گردد چنانكه اين امر معقول و منطقي مصرف نگردد موجب خسارت عمده از لحاظ خريد كود، هزينه هاي كودپاشي و تخريب اراضي مي گردد كه مصرف بهينه در عين افزايش محصول موجب حفظ محيط زيست و كشاورزي پايداري خواهد شد.
عنوان يافته تحقيقاتي : اثر زيرشكني بر روي توسعه و تغييرات كمي و كيفي محصول چغندرقند
مقدمه : تراكم خاك موجب كاهش نفوذپذيري و عدم توسعه ريشه مي گردد كه بنوبه خود عامل كاهش محصول بوده و افزايش بيماريها را نيز بدنبال دارد. موضوع فشردگي به دلائل متعدد بوجود مي آيد كه شخم مداوم در يك عمق مشخص، عبور مرور ماشين آلات سنگين و سبك، فرسايش
آبي و حركت مواد از لايه هاي مختلف به پائين و رسوب آنها در لايه هاي پائين و هم چنين خاصيت پدوژنيكي خاكها در برخي مناطق را مي توان نام برد. از بين بردن فشردگي خاك از اهداف اصلي عمليات زراعي، توليد پايدار محصولات كشاورزي و حفظ حاصلخيزي خاك مي باشد. زيرا در خاكهاي فشرده نه تنها تهويه ريشه بطور مرتب صورت نميگيرد. بلكه براي گياهان ريشه اي مثل چغندرقند مشكلات بيرون زدگي از خاك و افزايش طوقه نيز بوجود مي آورد.مق شخم در زمان آماده كردن زمين براي محصولات مختلف بويژه انجام عمليات زيرشكن با ساب سويلر مي باشد. عمليات ساب سويلر حتما بايد با ابزار مناسب بويژه زيرشكنهاي ويژه و در رطوبت مناسب انجام گيرد كه موجب كاهش وزن مخصوص ظاهري و افزايش درجه تخلل خاك گردد.
شرح يافته و توصيه هاي كاربردي : بررسي هاي نشان داده است كه لايه زيرين حدود 3 سانتيمتر مدام در اثر فشار پاشنه گاو آهن فشرده و لايه غيرقابل نفوذي را بوجود مي آورد شكستن اين لايه باعث افزايش نفوذپذيري خاك مي شود. كاربرد ساب سويلر در زراعت چغندرقند در افزايش تخلل و كيفيت خاك مؤثر است. بهترين زمان اجراي عمليات ساب سويلر در زماني است كه رطوبت درح
نقطه پژمردگي قرار دارد و اين عمليات قبل از شخم با وسيله مناسب (ساب سويلر مخصوص) و كشنده هاي قوي انجام ميگيرد. معمولاً اين وضعيت در اواخر تابستان و اوائل پائيز قبل از بارندگي هاي پائيزي بوجود مي آيد.
اهميت اقتصادي : استفاده از ادوات مناسب در زمانهاي مناسب در زراعت چغندرقند نه تنها موجب حفظ حاصلخيزي خاك مي گردد، بلكه در نهايت موجب افزايش عملكرد و توسعه پايدار كشاورزي را موجب مي شود.
عنوان يافته تحقيقاتي : استفاده از كاشت نشائي در مناطق داراي محدوديت شوري خاك و آب
مقدمه : در كشور ما علاوه بر مسئله خشكي مسئله شوري نيز يكي از مشكلات محدوديت زراعي است. بطوري كه زمينهاي شور بيش از چند ميليون هكتار را تشكيل ميدهند و قابل استفاده براي زراعت نيستند. از طرفي تعداد محدودي از اين زمينها كه قابليت زراعت بعضي از محصولات را دارند، با مشكل آماده سازي بواسطه وجود املاح در بهار مواجه هستند، زيرا اين زمينها اغلب سنگين بوده و ديرتر براي عمليات زراعي آماده ميگردند. همچنين تاخير در عمليات زراعي آنها نيز موجب بالا آمدن املاح بر روي سطح خاك ميگردد. لذا در كنار بهسازي اين خاكها با روشهاي مختلف استفاده از روشهايي كه فعلاً مي تواند موجب توليد و افزايش عملكرد در اين زمينها گردد ضروري بنظر ميرسد. زيرا اكثر گياهان زراعي و همچنين چغندرقند در مراحل اوليه رشد به شوري حساس هستند. كاشت گلداني يكي از روشهايي است كه براي رفع اين محدوديت بكار مي رود.
شرح يافته و توصيه هاي كاربردي : نتايج حاصله از اجراي طرح با مقايسه كشت نشائي و كاشت مستقيم چغندرقند كه به همين منظور در چند منطقه شور اجرا گرديده نشان داد كه استفاده از اين روش موجب استقرار مطلوب گياه و افزايش عملكرد مي گردد بطوري كه در مناطق رويدشت اصفهان مناطقي از آذربايجان شرقي، غربي و ساوه ميزان افزايش عملكرد شكر ناخا
لص در اين روش نسبت به كشت مستقيم بيش از 100% مي باشد. لذا اين روش در خاكهاي شور مي تواند بعنوان يك راهكار مناسب مؤثر جهت توليد و افزايش عملكرد مورد استفاده قرار گيرد.
اهميت اقتصادي : باتوجه به افزايش 100% عملكرد شكر در اين روش نسبت به كشت مستقيم علاوه بر درآمد بيشتر موجب استفاده بهينه از منابع آب و خاك شور نيز مي گردد.
عنوان يافته تحقيقاتي : استفاده از كاشت گلداني به منظور طولاني كردن دوره رشد چغندرقند درمناطق سردسير
مقدمه : برخي از مناطق چغندركاري ايران با محدوديت دوره رشد مواجه هستند. علت اين امر بارندگيهاي زود هنگام پائيزه و ديررس بهاره در بعضي مناطق چغندركاري مي باشد كه اين امر نهايتاً موجب اختلال در آماده سازي زمين در هنگام كاشت و يا اختلال در زمان برداشت مي گردد. يكي از روشهاي برطرف كننده موانع مذكور استفاده از روش گلداني مي باشد.
در اين روش علاوه بر طولاني كردن دوره رشد در ميزان مصرف آب، بذر، سم، كودهاي شيميايي و هزينه هاي تنك نيز صرفه جويي ميگردد.
شرح يافته و توصيه هاي كاربردي : نتايج بدست آمده از اجراي آزمايش در مناطق خوي، پيرانشهر، اقليد و سميرم كه بعنوان مناطق با دوره رشد محدود بشمار ميروند بيانگر آن است كه عملكرد ريشه با استفاده از روش نشائي حدود 30 تن در هكتار افزايش داشته است كه اين مقدار از نظر درصد 78% افزايش نشان ميدهد. ضمناً به طور ميانگين عملكرد قند ناخالص در كشت نشائي نسبت به مستقيم 6/4 تن در هكتار و از نظر درصد 87% افزايش گزارش شده است. باتوجه ب
ه اين مسأله در صورت وجود محدوديت دوره رشد در مناطق چغندركاري كشت نشائي به ويژه در اراضي كوچك به عنوان يك راه حل علاوه بر افزايش عملكرد موجب صرفه جويي در نهاده ها نيز مي گردد.
اهميت اقتصادي : باتوجه به افزايش عملكرد قند ناخالص تا حدود 5/4 تن در هكتار در اين روش درآمد زارع بادرنظر گرفتن هزينه هاي اين كاشت نسبت به كشت مستقيم چشمگير است و موجب حذف خطر برداشت نيز مي گردد.
عنوان يافته تحقيقاتي : تاثير كم آبي در ابتداي دوره رشد بر عملكرد كمي و كيفي چغندرقند
