بخشی از مقاله
چکیده
در این مقاله، اثرات مصرف کود پتاسیم بر مؤلفهای کمّی و کیفی در ارقام گندم نان بررسی گردید. دو رقم گندم نان چمران و وریناک، در شرایط آب و هوایی شهرستان رامشیر در سه تکرار و به صورت فاکتوریل در قالب بلوکهای کاملا تصادفی بررسی شدند. در این مطالعه، مقادیر مصرف کود پتاسیم در چهار سطح شامل صفر، 70، 140 و 210 کیلوگرم در هکتار، به عنوان فاکتور اصلی و رقم گندم نان شامل رقم چمران و وریناک به عنوان فاکتور فرعی انتخاب شدند. رقم چمران در همه صفات، شامل عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و اجزای عملکرد، برتر از رقم وریناک بود و به عبارت بهتر، می توان بیان نمود پتانسیل تولید در رقم چمران بالاتر از رقم وریناک بود. همچنین، پتانسیل تولید و بازده رقم چمران بالاتر از رقم وریناک بوده و این رقم بیشتر از وریناک، از کود پتاسیمی که در اختیار دارد، استفاده مفید کرده، لذا کارایی بالاتری داشت. مصرف بیشتر کود پتاسیم 210 - کیلوگرم در هکتار - باعث افزایش در عملکرد دانه و بیولوژیک ارقام گندم، هم به صورت مستقیم و هم به صورت غیر مستقیم گردید. تجزیه و تحلیل داده ها توسط نرم افزار SAS نسخه 9,2 انجام شد.
کلمات کلیدی: گندم، کود پتاسیم، مؤلفههای کمّی و کیفی.
مقدمه
رشد روز افزون جمعیت جهان و محدود بودن منابع غذایی میتواند خطر بحران غذا و مشکل گرسنگی را در کشورهای جهان سوم ایجاد کند. کشورهایی میتوانند از این بحران عبور کنند که سهم بزرگی در تولید غذا و توانایی برنامهریزی برای تولید غذای نسل آینده را داشته باشند[1]یکی. از مهمترین و پُر مصرفترین تولیدات زراعی جهان گندم می باشد و در هر نقطهای از کره زمین قابل کشت و زرع میباشد.[2] گندم از جمله گیاهانی است که در تمامی قارهها و در بیشتر خاکها کشت میشود و برای رشد به عناصر غذایی مختلف نیاز دارد. در میان عناصر موردنیاز گیاه، پتاسیم و کلسیم نسبت به سایر عناصر در پوسته زمینی فراوانتر میباشند.[3] طبق آزمایشات، حد بحرانی پتاسیم قابل استفاده در خاک برای مزارع گندم دیم200میلیگرم در کیلوگرم و برای گندم و جو آبی250 میلیگرم در کیلوگرم میباشد، این عنصر جهت تشکیل و انتقال کربوهیدراتها، انجام فتوسنتز و ساخت پروتئین در گیاه ضروری است.[4]
نقش پتاسیم در افزایش عملکرد و بهبود کیفیت محصولات کشاورزی به ویژه گندم توسط محققین فراوانی گزارش شده است. منگل و آرنکه طی آزمایشاتی بر روی گیاه لوبیا مشاهده کردند که پتاسیم برای تورژسانس سلولهای مریستمی از اهمیت اجتناب ناپذیری برخوردار است. در این خصوص در گیاه لوبیا مشاهده شده است که رشد این گیاه در شرایط افت تورژسانس به کمتر از 600 کیلو پاسکال در اثر کمبود پتاسیم تضعیف شده و حتی متوقف می شود.[5]
آنتون و اسپانسومیک اعتقاد دارند تاثیر پتاسیم در رشد مریستمی را نباید فقط به خود تورژسانس مربوط دانست بلکه به تاثیر آن بر آنزیمهای شکننده ATP نیز ارتباط دارد. آنها در آزمایشات خود دریافنتد که k بویژه در PH پائین بر روی آنزیمهای شکننده ATP تاثیر فعال کننده دارد و از آنجائیکه برای هدایت فرآیند های رشد در بافتهای مریستمی PH پائینی در آپولاست لازم است، لذا تاثیرات فعال کنندگی پتاسیم در این رابطه دارای معنی می شود. رابطه تنگاتنگ پتاسیم با رشد مریستمی در تاثیر تقویت کنندگی هورمونهای مختلف گیاهی به اثبات رسیده است.
مواد و روش ها
به منظور بررسی تأثیر چهار سطح کود پتاس بر مؤلفهای کمّی و کیفی در دو رقم گندم چمران و وریناک در پاییز 92 در مزرعه، در روستای عکسه در شهرستان رامشیر به فاصله یکصد کیلومتری اهواز و در دشت خوزستان در کنار رودخانه جراحی، آزمایشی در قطعه 1200 مترمربع بصورت فاکتوریل در 4 تکرار انجام شد. عملیات اماده سازی زمین در اوایل مهرماه اغاز و در اواسط ابان ماه کود پتاس در 4 سطح پخش گردید و بعد بذور دو رقم گندم با دست کشت شد که در این آزمایش هر تکرار شامل 8 کرت و هر کرت دارای 9 خط کشت و هر کرت بطول 5 متر و عرض 4 متر و فاصله کرتها از همدیگر 1,5 متر و فاصله تکرارها از همدیگر 2 متر و نمونه برداری برای روند آنالیز رشد دانه هر 5 روز انجام شدو سرعت پُر شدن دانه محاسبه شد که ارتفاع گیاه و وزن ماده خشک گیاه اندازه گیری شد و در پایان در مرحله رسیدگی دانه از خطوط 3، 4 و 5 مساحتی معادل 2 مترمربع پس از حذف حاشیه ها جهت اندازه گیری عملکرد و اجزاء عملکرد، برداشت انجام شد.
این آزمایش درقالب طرح کاملا تصادفی و به صورت فاکتوریل رقم گندم V1چمران و V2وریناک در 4 سطح کود پتاس شامل صفر - به عنوان شاهد - ، 70، 140 و 210 کیلوگرم در هکتارکه در مجموع 32 کرت 4 - سطح و هر سطح شامل 8 کرت - انجام شد.
تجزیه و تحلیل داده ها
داده ها توسط نرم افزار SAS تجزیه و تحلیل شد و نتایج در جداول زیر ارائه شده است:
