بخشی از مقاله
معرفی مجموعه زیر ساخت های توسعه کشور هوایی، دریایی، ریلی،
جاده ای
تاریخچه وزارت راه و ترابری:
ساختار و سازمان وزارت راه و ترابری در طول مدتی که از فعالیت آن می گذرد به دلیل ضرورت های ملی به دفعات دچار تغییر و تحول گردیه است. روند این تحویل را می توان به دوره های زیر تقسیم بندی نمود:
وزارت فوائد عامه:
در سال 1298 هجری قمری و در دوران سلطنت ناصر الدین شاه وزارت فوائد عامه تاسیس شد و امور مربوط بر احداث راه، پل و راه ترابری بر عهده وزارت خانه مذکور گذشته شد. این وزرتخانه تدریجاً در سال های پس از تاسیس به وظایف دیگری مانند تجارت و فلاحت پرداخته که به همین دلیل بعدها به نام فواید عامه و تجارت و فلاحت تغییر نام یافته است.
هزینه های راه سازی در این دوران با اخذ «باج راه» که در راهدار خانه ها گرفته می شده تامین می کگریده و این مبلغ سالیانه از سه میلیون ریدال تجاوز نمی کرد.
اداره کل طرق و شوراع:
از سال 1301 اداره ای ببه نام «اداره کل طرق و شوارع» در وزارت فلاحت و تجارت و فواید عامه به منظور اقدام موثر برای ساختمان راه هاف نگهداری و بهره برداری تشکیل گردید.
اداره کل طرق و شوارع، راه های کشور را به نواحی مختلف تقسیم و مسئولیتی برای اداره امور تعمیر و نگهداری آنها معین کرد.
تشکیل وزارت طرق و شوارع :
در سال 1308 به موجب قانونی که از مجلس شورای ملی گذشت، اداره کل طرق و شوارع به وزارت طرق و شوارع تبدیل شد.
با تأسیس وزارت مذکور راه سازی در ایران گسترش یافت با امکاناتی که تدریجاً فراهم شد برنامه ها و پروژه های راه سازی ادامه پیدا کرد.
تشکیل وزارت راه :
در سال 1315 وزارت طرق و شوارع با تصویب مجلس شورای ملی به وزارت راه تغییر نام یافت.
تغییر نام وزارت راه به وزارت راه و ترابری :
در تاریخ 16/ 4/ 1353 به منظور اعمال سیاست جامع و هماهنگ برای ترابری کشور و توسعه و تجهیز، گسترش، نگاهداری و ایجاد تأسیسات زیر بنایی آن را با توجه به مقتضیات توسعه اجتماعی، اقتصادی و عمرانی و دفاع ملی با رعایت قوانین مربوط نام وزارت راه به وزارت راه و ترابری تغییر یافت.
تاریخچه سازمان هواپیمایی کشوری :
در اواخر جنگ جهانی اول و در یکی از روزهای سال 1296 شمسی اهالی تهران برای اولین بار هواپیمایی را مشاهده نمودند که در ارتفاع پایین بر فراز تهران پرواز می کرد.. چون در آن موقع فرودگاهی در تهران وجود نداشت، خلبان در محل وزارت امور خارجه و شهربانی فعلی به زمین نشست. این هواپیما ساخت روسیه بود که آن را به صورت صندوقی از قطعات از راه بندرانزلی به تهران حمل و پس از سوار کردن قطعات توسط خلبان روسی به پرواز درآمد.
پیشرفت سریع کشورهای توسعه یافته در زمینه صنعت، تکنولوژی و بازرگانی مسئوولین امر را متوجه صنعت نوپا و پرشتاب هواپیمایی نمود. به دنبال تمایل کشورها نسبت به استفاده از این تکنولوژی، در بهمن سال 1304 ایران به موجب قانونی حق انحصاری هواپیمایی در ایران را به شرکت هواپیمایی آلمانی به نام یونکرس واگذار نمود. شرکت مذک.ر در سال 1305 شعبه خود را در ایران افتتاح و وارد کردن چند فروند هواپیمایی یونکرس، خطوط هوایی به شهرهای مشهد، شیراز، بندرانزلی و بوشهر و حمل و نقل پست و مسافر از راه هوا را به عهده گرفت. در سال 1317 باشگاه خلبانی با 20 هواپیما تأسیس شد. در مرداد ماه 1325 دولت اقدام به تشکیل اداره ی تحت عنوان ادره کل هواپیمایی کشوری نمود. اداره مذکور در آغاز کار خود را در یک اتاق واقع در طبقه پایین ساختمان شمس العماره با یک رئیس و یک کارکند آغاز نمود و در یک سال بعد با بودجه ای بالغ بر سیصدهزار تومان محل آن به فرودگاه مهرآباد انتقال یافت. حدود سه سال بعد یعنی در تاریخ 28 تیرماه 1328 قانون هواپیمایی کشوری به تصویب مجلس وقت رسید و اداره کل هواپیمایی کشوری زیرنظر وزارت راه قرار گرفت.
در سال 1353 اداره مذکور تحت عنوان سازمان هواپیمایی کشوری زیر پوشش وزارت جنگ قرار گرفت تا اینکه با به ثمر رسیدن انقلاب شکوهنمد اسلامی در تاریخ 6/ 12/ 1357 با تصویب شورای انقلاب، سازمان از پیکره وزارت جنگ منتزع و به وزارت راه و ترابری ملحق گردید. در راستای شناخت بیشتر سازمان هواپیمایی کشوری که امروزه به عنوان سازمان متعالی و شکوفا اعمال حاکمیت بر صنعت حمل و نقل هوایی را عهده دار است
همین که پس از نقلاب شکوهمند اسلامی به رغم مشغله های هشت سال دفاع مقدس و اخراج کارشناسان خارجی، کلیه امور به دست توانای متخصصین ایرانی انجام و فرودگاه های کشور از 22 فرودگاه قبل از انقلاب که حمل بار و مسافر در آن انجام می گرفت به 54 فرودگاه عملیاتی و راه های هوایی از 19 راه به پیش از 102 راه هوایی و آمار جابجایی مسافر از قریب به سه میلیون نفر قبل از انقلاب به حدود 700/ 31 میلیون نفر در سال افزایش یافته است.
تاریخچه وزارت راه و ترابری :
ساختار و سازمان وزارت راه و ترابری در طول مدتی که از فعالیت آن می گذرد به دلیل ضرورت های ملی به دفعات دچار تغییر و تحول گردیده است. روند این تحول را می توان به دوره های زیر تقسیم بندی نمود :
وزارت قوائد عامه :
در سال 1298 هجری قمری و در دوران سلطنت ناصرالدین شاه وزارت قوائد عامه تأسیس شد و امور مربوط بر احداث راه، پل و راه داری بر عهده وزارت خانه مذکور گذاشته شد. این وزارتخانه تدریجاً در سال های پس از تأسیس به وظایف دیگری مانند تجارت و فلاحت پرداخته که به همین دلیل به نام فواید عامه و تجارت و فلاحت تغییر نام یافته است.
هزینه های راه سازی در این دوران با اخذ «باج راه» که در راهدارخانه ها گرفته می شده تأمین می گردید و این مبلغ سالیانه از سه میلیون ریال تجاوز نمی کرد.
اداره کل طرق و شوارع :
از سال 1301 اداره ای به نام «اداره کل طرق و شوراع» در وزارت فلاحت و تجارت و فواید عامه به منظور اقلام مؤثر برای ساختمان راه ها، نگهداری و بهره برداری تشکیل گردید.
اداره کل طرق و شوارع، راه های کشور را به نواحی مختلف تقسیم و مسئولیتی برای اداره امور تعمیر و نگهداری آنها معین کرد.
تشکیل وزارت طرق و شوارع :
در سال 1308 به موجب قانونی که از مجلس شورای ملی گذشت، اداره کل طرق و شوارع به وزارت طرق و شوارع تبدیل شد.
با تأسیس وزارت مذکور راه سازی در ایران گسترش یافت با امکاناتی که تدریجاً فراهم شد برنامه ها و پروژه های راه سازی ادامه پیدا کرد.
تشکیل وزارت راه :
در سال 1315 وزارت طرق و شوراع با تصویب مجلس شئرای ملی به وزارت راه تغییر نام یافت.
تغییر نام وزارت راه به وزارت راه و ترابری :
در تاریخ 16/ 4/ 1353 به منظور اعمال سیاست جامع و هماهنگ برای ترابری کشور و توسعه و تجهیز، گسترش، نگاهداری و ایجاد تأسیسات زیر بنایی آن با توجه به مقتضیات توسعه اجتماعی، اقتصادی و عمرانی و دفاع ملی با رعایت قوانین مربوط نام وزارت راه به وزارت راه و ترابری تغییر یافت.
تاریخچه سازمان هواپیمایی کشوری :
در اواخر جنگ جهانی اول و در یکی از روزهای سال 1296 شمسی اهالی تهران برای اولین بار هواپیمایی را مشاهده نمودند که در ارتفاع پایین بر فراز تهران پرواز می کرد. چون در آن موقع فرودگاهی در هران وجود نداشت، خلبان در محل وزارت امور خارجه و شهربانی فعلی به زمین نشست. این هواپیما ساخت روسیه بود که آن را به صورت صندوقی از قطعات از راه بندرانزلی با اتومبیل به تهران حمل و پس از سوار کردن قطعات توسط خلبان روسی به پرواز درآمد.
پیشرفت سریع کشورهای توسعه یافته در زمینه صنعت، تکنولوزی و بازرگانی مسئوولین امر را متوجه صنعت نوپا و پرشتاب هواپیمایی نمود. به دنبال تمایل کشورها نسبت به استفاده از این تکنولوژی، در بهمن سال 1304 ایران به موجب قانونی حق انحصاری هواپیمایی در ایران را به شرکت هواپیمایی آلمانی به نام یونگرس واگذار نمود. شرکت مذکور در سال 1305 شعبه خود را در ایران افتتاح و وارد کردن چند فروند هواپیمایی یونکرس، خطوط هوایی به شهرهای مشهد، شیراز، بندرانزلی و و بوشهر و حمل و نقل پست و مسافر از راه هوا را به عهده گرفت. در سال 1317 باشگاه خلبانی با 20 فروند هواپیما تأسیس شد. در مرداد ماه 1325 دولت اقدام به تشکیل اداره ی تحت عنوان اداره کل هواپیمایی کشوری نمود. اداره مذکور در آغاز کار خود را در یک اتاق واقع در طبقه پایین ساختمان شمس العماره با یک رئیس و یک کارمند آغاز نمود و در یک سال یعد با بودجه ای بالغ بر سیصدهزار تومان محل آن به فرودگاه مهرآباد انتقال یافت.
حدود سه سال بعد یعنی در تاریخ 28 تیرماه 1328 قانون هواپیمایی کشوری به تصویب مجلس وقت رسید و اداره کل هواپیمایی کشوری زیر نظر وزارت راه قرار گرفت.
در سال 1353 اداره مذکور تحت عنوان سازمان هواپیمایی کشوری زیر پوشش وزارت جنگ قرار گرفت تا اینکه با به ثمر رسیدن انقلاب شکوهمند اسلامی در تاریخ 6 / 12/ 1357 با تصویب شورای انقلاب، سازمان از پیکره وزارت جنگ متنزع و به وزارت راه و ترابری ملحق گردید. در راستای شناخت بیشتر سازمان هواپیمایی کشوری که امروزه به عنوان سازمان متعالی و شکوفا اعمال حاکمیت بر صنعت حمل و نقل هوایی را عهده دار است
همین که پس از انقلاب شکوهمند اسلامی به رغم مشغله های هشت سال دفاع مقدس و اخراج کارشناسان خارجی، کلیه امور به دست توانای متخصصین ایرانی انجام و فرودگاه های کشور از 22 فرودگاه قبل از انقلاب که حمل بار و مسافر در آن انجام می گرفت به 54 فرودگاه عملیاتی و راه های هوایی از 19 راه به بیش از 102 راه هوایی و آمار جابجایی مسافر از قریب به سه میلیون نفر قبل از انقلاب به حدود 700/ 31 میلیون نفر در سال افزایش یافته است.
شرکت فرودگاه کشور :
اهداف :
ساماندهی، ایجاد، اداره، نگهداری، توسعه، تکمیل، تجهیز و بهره برداری از فرودگاه های کشور و ارائه خدمات و فعالیت های جانبی فرودگاهی، هوانوردی و پروازی است.
وظایف و اختیارات :
1 ) خدمات نگهداری و بهره برداری از پایانه های بار و مسافر، امور حمل و نقل و خدمات پشتیبانی مربوط به هواپیما، پارکینگ، مراجعین به فرودگاه خدمات زمینی فرودگاهی (هندلینگ)، آشیانه، کترینگ، اقامتی و پذیرایی، سوخت رسانی به هواپیما و سایر فعالیت هایی که به موجب قانون به عهده شرکت قرار دارد؛
2 ) خدمات طراحی، ساخت، تعمیرات و نگهداری پایانه ها، ساختمان جانبی، عوامل پروازی، تجهیزات پروازی، لوازم ارتباطی، ناوبری و سایر تسهیلات فرودگاهی؛
3 ) سرمایه گذاری یا مشارکت با بانک ها و اشخاص حقیقی و حقوقی (غیر مدیریتی) واجد شرایط و صلاحیت اخذ تسهیلات از بانک ها و مؤسسات اعتباری به منظور تحقق اهداف شرکت با تصویب مجمع عمومی و با رعایت قوانین مربوطه؛
4 ) ایجاد آزمایشگاه های تحقیقاتی منطبق با اهداف شرکت؛
5 ) صدور خدمات فنی و تخصصی در محدوده وظایف اصلی شرکت؛
6 ) عضویت در مجامع و سازمان های غیر دولتی داخلی و بین المللی مرتبط با وظایف شرکت با رعایت قوانین مربوطه؛
7 ) شرکت می تواند برخی از امور غیرمدیریتی مانند فعالیت های فنی و عملیاتی، خدماتی و پشتیبانی مربوط به ایجاد، اداره، نگهداری، توسعه و تجهیز فرودگاه ها را به اشخاص حقیقی و حقوقی واجد شرایط طبق قوانین و مقررات واگذار نموده و برای اجرای وظایف مقرر در داخل کشور شعبه یا نمایندگی تأسیس نماید؛
8 ) انجام سایر اقدامات به تشخیص مجمع عمومی در جهت تحقق اهداف شرکت با رعایت قوانین مربوطه؛
شرکت هواپیمای جمهوری اسلامی ایران
(هما):
شرکت هوپیمایی جمهوری اسلامی ایران نزدیک به نیم قرن است که به عنوان بازویی توانمند در اختیار مردم ایران است و می کوشد تا با جابه جایی مسافر، بار و پست در شبکه داخلی و بین المللی به نحو مطلوب انجام وظیفه نماید.
برای یک شرکت هواپیمایی که پرچم ملی را به دوش می کشد، افتخاری بالاتر از این نیست که همواره در خدمت مردمی باشد که موجودیت خود را مدیون همراهی و مساعدت آنان می داند.
شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایرن «هما» 48 سال مسابقه فعالیت دارد و در این مدت میلیون ها مسافر ایرانی و خارجی را از طریق هزاران پرواز ایمن به مقصد رسانده است. با اتکا به چننی کارنامه ای «هما» قصد دارد مسیر توسعه را با کارایی مناسب ادامه دهد. در حال حاضر این شرکت در 48 مسیر بین المللی و نزدیک به 40 مسیر داخلی به ارایه خدمات به هموطنان عزیز می پردازد. گفتنی است در سال 1387 شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران بیش از 6/7 میلیون مسافر را در طی بیش از 50 هزار پرواز و مدت زمان بیش از 95 هزار ساعت پرواز جا به جا نموده است.
مختصری از تاریخچه احداث
راه آهن در ایران :
راه آهن غیر دولتی :
راه آهن حضرت عبدالعظیم :
در سال 1261 شمسی خط آهنی در حدود هشت کیلومتر و به عرض 1000 میلیمتر از تهران به شهر ری به وسیله مسیویواتال فرانسوی کشیده شد که بعداً امتیاز آن به یک کمپانی بلژیکی واگذار گردید.
راه آهن شرکت نفت :
شرکت سابق نفت نیز برای رفع حوائج خود در محوطه تأسیسات نفت جنوب اقدام به احداث راه آهنی نمود که حدود آن 165 کیلومتر و عرض آن بین خزیمه و مسجد سلیمان 760 میلیمتر و در آبادان به 920 میلیمتر می رسید. از خصایص لکوموتیوهای این راه آهن آن بود که در موقع سوختن و کار جرقه تولید نمی کردند.
راه آهن دولتی
راه آهن سراسری :
ایجاد راه آهن در ایران همواره یکی از آرزوهای بزرگ و ملی محسوب می گردید. و با اینکه در حدود نیم قرن کوشش هایی از طرف اولیاء امور در انجام این امر خطیر به عمل می آمد تحقق این آرزوی ملی تا سال 1306 بطول انجامید.
در 23 مهرماه 1306 اولین کلنگ ساختمان سراسری در تهران محل فعلی ایستگاه تهران بر زمین زده شده و از همان وقت رسماً ساختمان راه آهن از سه نقطه جنوب – مرکز – شمال آغاز گردید و برای اینکه این امر خطیر با سرمایه داخلی و بدون استمداد از بیگانگان انجام یابد و از طرفی تحمل هزینه آن برای ملت ایران طاقت فرسا نباشد، قبل از شروع به ساختمان راه آهن بنا به فرمان دولت وقت قانون انحصار قند و شکر و چای را وضع و در فهم خرداد 1304 به تصویب مجلس شورای ملی رسانید.
به موجب این قانون مقرر گردید از هر سه کیلوقند و شکر دو ریال و از هر سه کیلو چای شش ریال مالیات اخذ و درآمد حاصله از آن صرف هزینه ساختمان راه آهن سراسری گردد. راه آهن سراسری در 27 مرداد ماه 1317 بپایان رسیده و دو خط شمال و جنوب در ایستگاه سمیه به یکدیگر متصل و در روز سوم شهریور ماه 1317 این خط با تشریفات خاصی رسماً افتتاح و بهرداری آن شروع شد.
راه آهن گرمسار – مشهد :
زمانی که راه آهن سراسری در شرف اتمام بود، وزارت راه مأمور ساختمان سایر خطوط گردید و اولین خطی که پس از خط سراسری اقدام به ساختمان آن گردید، خط گرمسار – مشهد بود. ساختمان خط مذبور از روز 24 اسفند 1316 آغاز و زیرسازی و ریل گذاری آن تا ایستگاه شاهرود بطول 315 کیلومتر تا سال 1320 به اتمام رسیده و بهره داری از آن شروع شد.
لیکن عملیات ساختمانی از شاهرود به بعد به علت بروز جنگ جهانی دوم متوقف گردید تا اینکه بعد از پایان جنگ و رفع محضورات مجدداً عملیات ساختمانی آن از سال 1326 بوسیله وزارت راه و از اعتبارات سازمان برنامه شروع گردید و پس از پیشرفت عملیات ساختمانی از اسفندماه 1333 ریل گذاری آن بوسیله اداره ساختمان وزارت راه و از هفدهم دیماه 1334 توسط راه آهن دولتی ایران آغاز و در هفدهم دی ماه 1335 خاتمه یافت و از همان تاریخ اقدام به قبول بار از همه نقاط راه آهن به این خط گردید.
راه آهن تهران – تبریز :
دومین خطی که پس از تکمیل راه آهن سراسری اقدام به ساختمان آن گردید، خط تهران – تبریز می باشد. ساختمان این خط روز هیجدهم آبانماه 1317 از تهران شروع و تا روز چهاردهم آبانماه 1321 ساختمان و ریل گذاری آن تا میانه خاتمه یافت و بلافاصله بهره برداری از آن شروع گردید. لیکن به علت بروز جنگ دم جهانی عملیات این خط نیز متوقف و پس از پایان جنگ مانند خط گرمسار – مشهد عملیات ساختمانی آن به وسیله وزارت راه شروع و ریل گذاری آن از میانه شروع و روز 29 مهر 1335 به ایستگاه مراغه رسیده و از دهم دیماه 1335 بهره برداری از تهران تا مراغه آغاز گردید.
راه آهن قم – یزد :
ساختمان این خط از نهم آذرماه 1317 از قم شروع و پیش بینی شده بود که در سال 1321 خاتمه یابد لیکن پس از وقایع 1320 عملیات خط مزبور نیز متوقف گردید. چون قسمتی از زیرسازی این خط حاضر و برای ریل گذاری آماده بود در تاریخ 29 فروردین 1326 راه آهن دولتی ایران با مصالح موجود اقدام به ریل گذاری از قم به کاشان نموده و در تاریخ 26 اردیبهشت ماه 1328 عملیات ریل گذاری خاتمه و از روز 19 خردادماه 1328 بهره برداری آن شروع شد.
رجاء در یک نگاه :
به منظور رشد و اعتلای بخش خدمات مسافری راه آهن جمهوری اسلامی ایران، ایجاد مجموعه یی پویا، متخصص و متهد با نگرش مشتری مدارانه ضروری به نظر می رسید. در این راستا شرکت قطارهای مسافری رجاء در قالب یک شرکت مستقل دولتی که 100 درصد سهام آن متعلق به راه آهن جمهوری اسلامی ایران است، با هدف بهبود کمی و کیفی خدمات بخش مسافری راه آهن از اول آبان ماه 1357 فعالیت خود را آغاز کرد. خط و مشی رجاء استفاده بهینه از امکانات، بهبود مستمر و افزایش کارآیی و خدمات دهی مطلوب در راستای تعالی سازمانی و ارتقای سطح کمی و کیفی خدمات مسافری بوده است.
در حال حاضر این شرکت می کوشد با بهره گیری از تخصص و تجربه بیش از 2000 نیروی کارآمد در زمینه های مختلف مدیریتی، طراحی، مهنذسی، برنامه ریزی، پژوهشی، بهره برداری، خدمات رسانی و تعمیرات و همچنین با استفاده از امکانات موجود، شرایط مطلوب تری را برای مسافرت هموطنان عزیز فراهم آورد.
در این راستا تکریم ارباب رجوع، احترام به حقوق مسافر، ارتقای سطح خدمات و بهبود مستمر شرایط سفر با قطار، سیاست اصلی شرکت بوده و برای نیل به آن، خدمات ازنده ای صورت گرفته و موقعیت هایی نیز به دست آمده است :
بخشی از فعالیت های انجام شده
جا به جایی مسافر :
مهم ترین شاخص عملکردی بخش مسافری حمل و نقل ریلی، میزان جا به جایی مسافر می باشد. بر مبنای آمار موجود در مجموع 29 سال اخیر 301 میلیون مسافر و 184 میلیارد نفر- کیلومتر جا به جای شده طی سال های بعد از انقلاب گویای رشد چشمگیر بخش مسافری ریلی است. همچنین رشد آن از زمان تأسیس شرکت رجاء سیر صعودی داشته است، به طوری که رشد مسافر پس از انقلاب تا سال 75 برابر 46 درصد و از سال 76 تا 87 برابر 168 درصد و رشد نفر – کیلومتر جا به جا شده پس از انقلاب تا سال 75 برابر 119 درصد و از سال 76 تا 87 برابر 157 درصد بوده است. در سال 87 جابه جایی مسافر به رکود 26 میلیون و 225 هزار نفر رسید.
بهبود سیستم فروش بلیت :
راه اندازی شبکه رایانه یی فروش بلیت، افزایش تعداد نمایندگی های فروش در شهرهای مختلف و فروش اینترنتی از جمله راه کارهای ایجاد شده برای بهبود عرضه ی بلیت و امکان تهیه آسان این برای کلیه اقشار جامعه است که یکی از مهم ترین دست آوردهای شرکت رجاء در افزایش رضایتمندی مسافران بوده است. این سیستم در پاییز سال 76 راه اندازی شد و به سرعت توسعه یافت به طوری که هم اکنون بیش از 750 مرکز فروش بلیت در سراسر کشور، از طریق سیستم OnLine اقدام به فروش بلیت می کنند. طراحی و راه اندازی این شبکه توسط متخصصان داخلی هزینه یی معادل 11 میلیارد ریال دربرداشته که ایجاد شبکه مزبور، 70 میلیارد ریال صرفه جویی در پی داشته است. علاوه بر ایجاد سیستم OnLine، فروش بلیت قطار از طریق اینترنت اولین گام تجارت الکترونیک در ایران است که با استفاده از تجربه و تخصص کارشناسان داخلی از شهریور 83 راه اندازی شد.
بهبود برنامه ریزی قطارها :
به کارگیری تکنولوژی های روز صنعت حمل و نقل ریلی به منظور بهبود برنامه ریزی قطارها از قبیل استفاده از GPS برای تعیین موقعیت قطارها، شبیه سازی رایانه یی حرکت قطارها، و اجرای دقیق برنامه زمان بندی بلاک ها از جمله اقدامات انجام گرفته توسط بخش مسافری حمل و نقل ریلی می باشد که کاهش زمان سفر و تأخیرات را به دنبال داشته است.
فعالیت های انجام شده در این بخش شامل :
قطارهای خودکششی :
یکی از مشکلات اساسی بخش مسافری ریلی علاوه بر ظرفیت پایین ناوگان مسافری، کمبود محسوس نیروی کشش و لکوموتیو بوده و هست. شرکت رجاء به منظور رفع این مشل علاوه بر پی گیری خرید لکوموتیوهای مسافری با سرعت 160 کیلومتر، توسعه ی ناوگان خودکشش نظیر ترن ست و ریل باس ها را در دستور کار خویش قرار داده است. واگن این نوع قطارها مجهز به موتور و سیستم انتقال قدرت بوده و نیازی به نیروی کشش مجزا ندارند و بخشی از مشکلات کمبود نیروی کشش را مرتفع خواهند ساخت. در همین راستا خرید 20 ست ترن ست و 37 ست ریل باس در سدت اقدام است که هم اینک بخشی از آنها به ناوگان ریلی مسافری افزوده شده است.
ایجاد مسیرهای جدید :
توسعه ی حمل و نقل حومه یی و محلی به عنوان یکی از اهداف اصلی برنامه سوم و چهارم توسعه در صدر فعالیت های شرکت رجاء قرار گرفته است. برای تحقق این منظور در سال 80 تعداد 9 ست اتوبوس ریلی از خارج کشور خریداری و به صورت آزمایشی به کار گرفته شد. در همین راستا خرید تعداد 20 قطار ترن ست با سرعت 160 کیلومتر برای توسعه ی حمل و نقل بین شهری و 120 دستگاه واگن اتوبوس ریلی دیگر در دست پی گیری و اقدام می باشد. در این راستا طرح شناسایی مسیرهای کوتاه و پر تردد و راه اندازی قطارهای محلی و حومه یی نیز در حال انجام می باشد. همچنین در رویکردی جدید، به منظور خدمات رسانی به زائران بارگاه امام رضا (ع) قطارهایی از شهرهای مختلف کشور به مقصد مشهد مقدس و بالعکس راه اندازی شده است.
راه اندازی قطارهای بین المللی :
با توجه به توسعه و تقویت روابط فی ما بین جمهوری اسلامی ایران و کشورهای همسایه و توسعه ی صنعت گردشگری، شرکت رجاء از سال 79 با همکاری کشورهای ترکیه و سوریه خطوط بین المللی تهران – استانبول، تبریز – وان و تهران – دمشق را راه اندازی و مورد بهره برداری قرار داده است. فعالیت این قطارها در هفته یکروز و به تربیت روزهای پنج شنبه، چهارشنبه و دوشنبه از تهران می باشد که در ایام پیک نوروز و تابستان این سفرها به دو روز در هفته افزایش می یابد.
قطارهای بین المللی تهران – آلماتی نیز تاکنون یک سفر آزمایشی انجام داده و مطالعاتی از طرف سازمان همکاری های اقتصادی اکو در دست انجام می باشد که در صورت به دست آمدن نتایج مثبت فعالیت آن بین راه آهن های ایران، ترکمنستان، ازبکستان، تاجیکستان، قرقیزستان و قزاقستان برنامه ریزی خواهد شد. قطار بین المللی زاهدان – کویته با همکاری راه آهن پاکستان راه اندازی و در حال حاضر به صورت هر 15 روز یکبار با ترکیبی از واگن های مسافری و باری فعالیت می کند.
تسهیلات رفاهی در سفر :
در راستای افزایش ضریب رضایتمندی مسافر، شرکت رجاء طی سال های اخیر اقدامات فراوانی در بهبود خدمات رفاهی انجام داده است. از جمله این اقدامات می توان به پذیرایی و خدمات دهی توسط مهمانداران آموزش دیده در کوپه و رستوران، تحویل بسته های بهداشتی وسائل خواب، انجام خدمات درمانی توسط پزشک در صورت نیاز و مواقع اضطراری،
انجام خدمات ویژه در قطارهای سبز، سیمرغ و دلیجان از قبیل نمایش فلیم در کوپه، بخش موزیک، امکان پذیرایی در کافی شاپ با انواع غذاها و نوشیدنی ها، بازی های کامپیوتری، سیستم ارتباط داخلی برای فراخوان مهماندار، سیستم های خوشبو کننده اتوماتیک و ... نام برد.
