بخشی از مقاله
چکیده
امروزه تاثﲑ گیاهان ترارﳜته بر آشاورزان در جهان از اﳘیت زیادي برخوردار است . این اثرات آه عمدتاٌ ﲢت عناوین اثرات اقتصادي ، اجتماعی و ﲠداشﱵ تقسیم بندي می شوند تا بدان جا پیش رفته آه بکارگﲑي یا عدم بکار گﲑي گیاهان ترارﳜته را ﲢت تاثﲑ خود قرار داده است . هدف این ﲢقیق بررسی تاثﲑ گیاهان ترارﳜته بر آشاورزان از دیدگاه متخصصان گروه هاي آشاورزي شش گانه - :زراعت ،بیوتکنولوژي ، باغبانی ،اصلاح نباتات ،گیاه پزشکی و حشره شناسی ،علوم دامی - است .روش ﲢقیق پیمایشی با ابزار پرسش نامه بوده است .آل جامعه آماري 70 نفر بوده است آه در دانشگاه ﲥران - پردیس آرج - ،تربیت مدرس - دانشکده آشاورزي - ،موسسه ﲢقیقات و آموزش - ﲞش آفات و بیماري ها-آفتکشها - ،دانشگاه گیلان - دانشکده آشاورزي - ،مرآز ﲢقیقات فن آوري زیسﱵ ، موسسه ﲢقیقات ژنتیک و تنوع زیسﱵ،سازمان حفظ نباتات رشت بوده اند .نتایج ﲢقیق نشان می دهد آه متخصصان با گویه هاي مطرح شده ﳐالف بودند و با توجه به این آه این گویه ها ﳘگی نسبت به گیاهان ترارﳜته وجه منفی داشته اند، می توان گفت آه نگاه آن ها حاآی از عدم وجود تاثر منفی گیاهان ترارﳜته بر آشاورزان از دید آن ها است . روش هاي آماري استفاده شده در ﲢقیق شامل میانگﲔ و اﳓراف معیار بوده است و از ابزار SPSSجهت ﲢلیل داده ها استفاده شده است .
آلمات آلیدي: نگرش ، متخصصان آشاورزي،گیاهان ترارﳜته ،پرسش نامه
مقدمه
در دهه گذشته آشت ﳏصول هاي ترارﳜته توسط آشاورزان با سرعت رشد دو رقمی سالیانه، از سال 1996 آه ﲡاري شدن ﳏصول هاي ترارﳜته شروع شد، افزایش یافته است .در ﳘﲔ دوره زمانی تعداد آشورهایی آه این ﳏصول هارا آشت می آنند، از 6 آشور به 21 آشور رسیده است. قابل توجه است آه سطح زیر آشت این ﳏصول هادر اولﲔ دهه ﲡاري شدن، به میزان 50 برابر
افزایش یافته است - - 3آه این موضوع نشان از توجه آشاورزان به ﳏصولات ترارﳜته دارد .در عﲔ حال این ﲝث مطرح است آه این ﳏصولات براي آشاورزان می تواند مضر هم باشد .شرآت
هاي بزرگ فراملیﱵ و یا غربی اﳓصار فن آوري مهندسی ژنتیک ﳏصولات آشاورزي و منافع عاید از آن را در اختیار دارند و این قبیل ﳏصولات تنها براي آشورهاي پیشرفته ساخته شده اند و اگرچه این ﳏصولات بالقوه می توانند براي آشورهاي در حال توسعه نیز سودمندباشند ، وﱄ دسﱰسی به آن مشکل و بلکه غﲑﳑکن است - . - 1 آاهش تعداد آشاورزان خرده پا ، زیان اقتصادي به آشاورزان خرده پا ، وابسته آردن آشاورزان به هناده هاي خاص و اﳓصاري شدن مواد غذایی نیز مطرح است - - 2 . لذا این ﲢقیق را با این هدف اﳒام می دهیم تا دیدگاه متخصصان فن نسبت به تاثﲑ گیاهان ترارﳜته بر آشاورزان در دو استان ﲥران و گیلان بررسی آنیم .
روش ﲢقیق
ﲢقیق پیمایشی و ابزار اندازه گﲑي پرسش نامه بوده است.سوالات در بﲔ اعضاي هیات هاي علمی گروه هاي فوق به شیوه سرﴰاري پخش گردید:زراعت 14نفر،بیوتکنولوژي 13 نفر، باغبانی 10 نفر،اصلاح نباتات 9 نفر ،گیاه پزشکی و حشره شناسی 16 نفر،علوم دامی - گرایش ژنتیک و نوشخوار آنندگان - 10نفر آه در ﳎموع70نفر را شامل می شود.سوالات در دانشگاه ﲥران - پردیس آرج - ،تربیت مدرس - دانشکده آشاورزي - ،موسسه ﲢقیقات و آموزش - ﲞش آفات و بیماري ها-آفتکشها - ،دانشگاه گیلان - دانشکده آشاورزي - ،مرآز ﲢقیقات فن آوري زیسﱵ،موسسه ﲢقیقات ژنتیک و تنوع زیسﱵ،سازمان حفظ نباتات رشت.در ﲢلیل داده ها از میانگﲔ و اﳓراف معیار استفاده شد.دامنه پاسخ به هر سوال بﲔ دو عدد - آاملاٌ شامل :بالاترین فراوانی،پاسخ گویان مرد با 74/3 درصد بوده اند.پاسخ گویان با درجه علمی استادیار بالاترین فراوانی - 41/4 درصد - را به خود اختصاص دادند .میانگﲔ سﲏ پاسخ گویان44/ 64 سال ، اﳓراف معیار آن 6/57 ، حداقل سن 28 و حداآثر 70سال بود.بیشﱰ پاسخ گویان سابقه آاري بﲔ 11-20 سال داشته اند - . - %32/9
نتایج
در این ﲞش نگرش اعضاي گروه هاي شش گانه را به گویه هاي مطرحی در پرسش نامه نشان می دهیم . گویه مطرح شده در داخل گیومه قرار دارد.سپس موافقت یا ﳐالفت پاسخ گویان به گویه مورد نظر را مطرح ﳕوده و در انتها در پرانتز میانگﲔ و اﳓراف معیار پاسخ ها مشخص می شود . الف-نگرش اعضاي هیات هاي علمی زراعت در رابطه با تاثﲑ گیاهان ترارﳜته بر آشاورزان:»-1استفاده از گیاهان ترارﳜته به علت افزایش بازده ﳏصولات آشاورزي باعث افزایش درآمد آشاورزان ﳕی شود«پاسخ گویان آاملاٌ ﳐالف بودند - اﳓراف معیار 2/75 و میانگﲔ پاسخ ها »- 2. - 3/21استفاده از گیاهان ترارﳜته به خاطر احتیاج آمﱰ به نﲑوي آار ، باعث افزایش بیکاري در روستا می شود«پاسخ گویان آاملاٌ ﳐالف بودند - اﳓراف معیار پاسخ ها 2/76 و میانگﲔ »- 3 - 4/14 استفاده از گیاهان ترارﳜته به علت مسایل ﲠداشﱵ ناشی از خطرات احتماﱄ آن باعث آاهش امنیت غذایی براي زنان و آودآان می شود«پاسخ گویان ﳐالف بودند - میانگﲔ 3/73و اﳓراف معیار »-4 - 6/07با توجه به این آه آاشت بذور ترارﳜته باید ﳘراه با هناده ها و تکنولوژي هاي پیشرفته باشد ، لذا آشاورزان فقﲑ به علت عدم توانایی فراهم آردن این امکانات از مزایاي آن ﳕی توانند استفاده آنند «پاسخ گویان ﳐالف بودند - پاسخ ها میانگﲔ 3/61 و اﳓراف معیار »- 5 - 6/5با توجه به احتمال اﳚاد ابر آفت ، ریسک تولید این ﳏصولات براي آشاورزان بالا رفته است«پاسخ گویان ﳐالف
بودند - میانگﲔ پاسخ ها 3/38
و اﳓراف معیار »-6 - 6/64ﳐالف.به خاطر عدم توانایی آشاورزان خرده پا در ﲥیه بذور گیاهان ترارﳜته، امرار معاش آهنا در آشورهاي در حال توسعه به خطرمی افتد«پاسخ گویان ﳐالف بودند - میانگﲔ پاسخ ها 3/79 و اﳓراف معیار »-7 - 7/14آشاورزان ثروﲤند به علت ثروﲤند بودن و توانایی ریسک پذیري بیشﱰ نسبت به آشاورزان فقﲑ از امتیازات این نوآوري بیشﱰ استفاده می آنند«پاسخ گویان ﳐالف بودند - میانگﲔ پاسخ ها 3/40 و اﳓراف معیار . - 7/92 ب- نگرش اعضاي هیات هاي علمی بیوتکنولوژي در رابطه با تاثﲑ گیاهان ترارﳜته بر آشاورزان عبارتند از:»-1استفاده از گیاهان ترارﳜته به خاطر احتیاج آمﱰ به نﲑوي آار ، باعث افزایش بیکاري در روستا می شود«پاسخ گویان ﳐالف این گویه بودن - اﳓراف معیار پاسخ ها 2/07و میانگﲔ »-2 - 3/16با توجه به این آه آاشت بذور ترارﳜته باید ﳘراه با هناده ها و تکنولوژي هاي پیشرفته باشد ،
لذا آشاورزان فقﲑ به علت عدم توانایی فراهم آردن این امکانات از مزایاي آن ﳕی توانند استفاده آنند«پاسخ گویان ﳐالف این گویه بوده اند - اﳓراف معیارپاسخ ها 1/82و میانگﲔ »-3 - 3/28استفاده از گیاهان ترارﳜته به علت مسایل ﲠداشﱵ ناشی از خطرات احتماﱄ آن باعث آاهش امنیت غذایی براي زنان و آودآان می شود«پاسخ گویان ﳐالف این گویه بودند - اﳓراف معیار پاسخ ها 2/20و میانگﲔ »-4 - 3/41به خاطر عدم توانایی آشاورزان خرده پا در ﲥیه بذور گیاهان ترارﳜته، امرار معاش آهنا در آشورهاي در حال توسعه به خطرمی افتد«پاسخ گویان ﳐالف این گویه بوده اند - اﳓراف معیار پاسخ ها 3/40 و میانگﲔ »-5 - 3/92استفاده از گیاهان ترارﳜته به علت افزایش بازده ﳏصولات آشاورزي باعث افزایش درآمد آشاورزان ﳕی شود«پاسخ گویان ﳐالف این گویه بودند - اﳓراف معیار پاسخ ها 2/62 و میانگﲔ »-6. - 3/92
با توجه به احتمال اﳚاد ابر آفت ، ریسک تولید این ﳏصولات براي آشاورزان بالا رفته است«پاسخ گویان ﳐالف این گویه بودند - اﳓراف معیار پاسخ ها 2/66 و میانگﲔ »-7 - 4/40آشاورزان ثروﲤند به علت ثروﲤند بودن وتوانایی ریسک پذیري بیشﱰ نسبت به آشاورزان فقﲑ از امتیازات این نوآوري بیشﱰ استفاده می آنند«پاسخ گویان ﳐالف این گویه ها بودند - اﳓراف معیار پاسخ ها 3/01 و میانگﲔ - 4/46 ج-نگرش اعضاي هیات هاي علمی اصلاح نباتات در رابطه با تاثﲑ گیاهان ترارﳜته بر آشاورزان عبارتند از: »-1به خاطر عدم توانایی آشاورزان خرده پا در ﲥیه بذور گیاهان ترارﳜته، امرار معاش آهنا در آشورهاي در حال توسعه به خطرمی افتد«پاسخ گویان آاملاٌ ﳐالف این گویه بودند - اﳓراف معیار پاسخ 1/13 و میانگﲔ »-2 - 1/55استفاده از گیاهان ترارﳜته به خاطر احتیاج آمﱰ به نﲑوي آار ، باعث افزایش بیکاري در روستا می شود«
پاسخ گویان با گویه مورد نظر آاملاٌ ﳐالف بودند - میانگﲔ پاسخ ها 2/55 و اﳓراف معیار »-3 - 2/40با توجه به این آه آاشت بذور ترارﳜته باید ﳘراه با هناده ها و تکنولوژي هاي پیشرفته باشد ، لذا آشاورزان فقﲑ به علت عدم توانایی فراهم آردن این امکانات از مزایاي آن ﳕی توانند استفاده آنند«پاسخ گویان آاملاٌ ﳐالف گویه مورد نظر بودند - اﳓراف معیار پاسخ ها 1/96 و میانگﲔ »-4 - 2/88با توجه به احتمال اﳚاد ابر آفت ، ریسک تولید این ﳏصولات براي آشاورزان بالا رفته است«پاسخ گویان آاملاٌ ﳐالف گویه مورد نظر بودند - میانگﲔ پاسخ ها 3 و اﳓراف معیار »-5 - 2/82استفاده از گیاهان ترارﳜته به علت مسایل ﲠداشﱵ ناشی از خطرات احتماﱄ آن باعث آاهش امنیت غذایی براي زنان و آودآان می شود«پاسخ گویان ﳐالف گویه مورد نظر بودند - اﳓراف معیار پاسخ ها 3/77 و میانگﲔ »-6 - 3/15استفاده از گیاهان ترارﳜته به علت افزایش بازده ﳏصولات آشاورزي باعث افزایش درآمد آشاورزان ﳕی شود«پاسخ گویان ﳐالف گویه مورد نظر بودند - میانگﲔ
پاسخ ها 4 و اﳓراف معیار »-7 - 4/64آشاورزان ثروﲤند به علت ثروﲤند بودن و توانایی ریسک پذیري بیشﱰ نسبت به آشاورزان فقﲑ از امتیازات این نوآوري بیشﱰ استفاده می آنند«پاسخ گویان ﳐالف گویه مورد نظر بودند - اﳓراف معیار پاسخ ها 3/90 و میانگﲔ - 6 د-نگرش اعضاي هیات هاي علمی باغبانی در رابطه با تاثﲑ گیاهان ترارﳜته بر آشاورزان عبارتند از:»-1به خاطر عدم توانایی آشاورزان خرده پا در ﲥیه بذور گیاهان ترارﳜته، امرار معاش آهنا در آشورهاي در حال توسعه به خطرمی افتد«پاسخ گویان ﳐالف گزینه فوق هستند - میانگﲔ پاسخ ها 3/10 و اﳓراف معیار.»- 2 - 3/66با توجه به این آه آاشت بذور ترارﳜته باید ﳘراه با هناده ها و تکنولوژي هاي پیشرفته باشد ، لذا آشاورزان فقﲑ به علت عدم توانایی فراهم آردن این امکانات از مزایاي آن ﳕی توانند استفاده آنند«پاسخ گویان ﳐالف گزینه فوق هستند - میانگﲔ پاسخ ها 3/50 و اﳓراف معیار »-3 - 3/ 02
استفاده از گیاهان ترارﳜته به خاطر احتیاج آمﱰ به نﲑوي آار ، باعث افزایش بیکاري در روستا می شود«پاسخ گویان ﳐالف گزینه فوق هستند - میانگﲔ پاسخ ها 4/50 و اﳓراف معیار -4 - 2/75.»استفاده از گیاهان ترارﳜته به علت مسایل ﲠداشﱵ ناشی از خطرات احتماﱄ آن باعث آاهش امنیت غذایی براي زنان و آودآان می شود«پاسخ گویان ﳐالف گویه فوق هستند - میانگﲔ پاسخ ها 4/50 و اﳓراف معیار »-5 - 3/50استفاده از گیاهان ترارﳜته به علت افزایش بازده ﳏصولات آشاورزي باعث افزایش درآمد آشاورزان ﳕی شود«پاسخ گویان ﳐالف پاسخ فوق
هستند - میانگﲔ 80 پاسخ ها 4/ و اﳓراف معیار پاسخ ها »-6 - 3/93با توجه به احتمال اﳚاد ابر آفت ، ریسک تولید این ﳏصولات براي آشاورزان بالا رفته است«پاسخ گویان نه موافق و نه ﳐالف پاسخ فوق هستند . - میانگﲔ پاسخ ها 5 و اﳓراف معیار »-7 - 3/68آشاورزان ثروﲤند به علت ثروﲤند بودن و توانایی ریسک پذیري بیشﱰ نسبت به آشاورزان فقﲑ از امتیازات این نوآوري بیشﱰ استفاده می آنند«پاسخ گویان نه مواق و نه ﳐالف پاسخ فوق هستند - میانگﲔ پاسخ ها 7 و اﳓراف معیار . - 2/ 62 ه-نگرش اعضاي هیات هاي علمی آفات و بیماري ها در رابطه با تاثﲑ گیاهان ترارﳜته بر آشاورزان عبارتند از:»-1استفاده از گیاهان ترارﳜته به علت افزایش بازده ﳏصولات آشاورزي باعث افزایش درآمد آشاورزان ﳕی شود«پاسخ گویان ﳐالف گویه فوق هستند - میانگﲔ پاسخ ها 3/12 و اﳓراف معیار »-2 - 2/39به خاطر عدم توانایی آشاورزان خرده پا در ﲥیه
