بخشی از مقاله
چکیده
شهرها، این سکونتگاههای بهسرعت رشد یافته بشری روزبهروز بزرگتر و مدرنتر میشوند و قطع بهیقین مشکلات آنها نیز بزرگتر و مدرنتر میشوند. شهر بهعنوان مجموعهای زنده نیاز به مدیریت دارد که چنین مدیریتیرا معمولاً مجموعهای از کارگزاران در مرزهای اداری و معین بر عهده میگیرند. شهر چه آن زمان که حاکمان ادارهکننده آن بودند، چه زمانی که بلدیه را در رأس خود دید و چه در روزگار معاصر که با تغییراتی شهرداری را بالادست خود دید همواره در چالشهای مدیریتی قرار داشته و این روزها که ارگانهای مختلفی باید برای محیطی که انسان در آن نفس میکشد تصمیم بگیرند این چالشها بیشتر و بیشتر شده است.
به نظر میرسد مجموعهی مدیریت هماهنگ شهری میتواند به انبوه مشکلات شهری کمک شایانی کند که حتی در پس این راهکار نیز مشکلات و چالشهای زیادی وجود دارد که این مجال به دنبال آن خواهد بود. با توجه به مسائل مطرحشده قانونگذاران به سمت تغییر قوانین حرکت کردند و سیستم جدیدی را پیشنهاد دادند که همان سیستم جامع مدیریت هماهنگ شهری هست در این سیستم مدیرت شهری برای شهرهای ایرانی تلاش برای حل مسائل فوق در چهارچوب اصول و ملاحظات نظری مدیریت شهری، اهداف و راهبردهای تعیینشده برای آن است. با توجه به این رویکرد در این پژوهش تلاش شده تا میزان همرایی مردم به عنوان منتفذان از این قانون و مسوولان به عنوان مجریان مدیریت شهری و همچنین متخصصان مرتبط با این حیطه بر اساس نظرسنجی ها و تحلیل ها علمی مورد بررسی قرار گیرد..
واژههای کلیدی: مدیریت ، شهر، اسلام، یکپارچهسازی، مدیریت هماهنگ شهری
مقدمه
سیستم مدیریت شهری بهعنوان مسئول اداره و توسعه همهجانبه و پایدار سیستم شهری تعریف میشود و بر این اساس، تمام نهادهای مؤثر در اداره شهر و تمام حوزههای جغرافیایی آن را در برمیگیرد و دارای تعامل و روابط گسترده محیطی و برونسازمانی و درونسازمانی است. در این مفهوم برنامهریزی شهری جزئی از مدیریت شهری محسوب میشود. بررسی پیشینه مدیریت شهری در ایران و جهان نشانگر تأثیرپذیری شدید آن از مؤلفهها و نظامهای سیاسی، اجتماعی و اقتصادی جامعه است. بر همین اساس تاریخ ایران فاقد نهادهای مدیرت شهری مستقل و خودگردان است. علل این عدم شکلگیری را میتوان در نظامهای سیاسی - اجتماعی تمرکزگرا، عملکرد و نقش غالب سیاسی در شهرهای ایرانی و عدم تفکیک امور سیاسی و کشوری از امور شهری ریشهیابی کرد. مدیریت شهری موجود در ایران علاوه بر موارد تاریخی فوق دچار مشکلات جدی است که اهم آنها را میتوان بهصورت نامشخص بودن جایگاه و هویت مدیریت شهری در سیستم کلان مدیریتی کشور، عدم قابلیت اطلاق مفهوم سیستم به مدیریت شهری موجود به لحاظ نقایص پوشش عملکردی و جغرافیایی، فقدان عناصر و نهادهای منتخب شهروندان، وابستگی شدید و همهجانبه به حکومت مرکزی و تعارض سازمانها و عناصر با یکدیگر خلاصه کرد.
پیامد مجموعه این مسائل، عدم کارایی مدیریت شهری موجود در اداره و توسعه پایدار شهرهای ایرانی است. با توجه به مسائل مطرحشده قانونگذاران به سمت تغییر قوانین حرکت کردند و سیستم جدیدی را پیشنهاد دادند که همان سیستم جامع مدیریت هماهنگ شهری هست در این سیستم مدیرت شهری برای شهرهای ایرانی تلاش برای حل مسائل فوق در چهارچوب اصول و ملاحظات نظری مدیریت شهری، اهداف و راهبردهای تعیینشده برای آن است. تأکید عمده نظام جامع مدیریت بر اصلاح و یکپارچهسازی ساختارهای موجود است .
روش تحقیق و پیشینه پژوهش
سازمان مدیریت هماهنگ شهری یک سازمان گسترده متشکل از تمام عناصر و اجزای رسمی و غیررسمی ذیربط و مؤثر در ابعاد مختلف اقتصادی و کالبدی حیات شهری باهدف اداره، هدایت و کنترل توسعه همهجانبه و پایداری شهر مربوطه که بهعنوان الگویی برای مدیریت و توسعه سکونتگاههای شهری اعم از شهرهای کوچک و بزرگ مادر شهرها مطرح میشود. این نهاد نوظهور سازمانی است که با بهرهگیری از الگوها و مفاهیم جدید مدیریتی وظیفه مدیریت و اداره امور شهر را بر عهده دارد بدیهی است که چنین مدیریتیرا معمولاً مجموعهای از کارگزاران انتخابی محلی در مرزهای اداری و معین بر عهده میگیرد در تعریفی دیگر این سازمان سازمانی حقوقی، محلی و مستقل است که در محدوده شهر برای رفع نیازهای عمرانی، رفاهی و خدماتی ساکنان شهر در سطح محلی تشکیل میشود منظور آن است که امور با مشارکت شهروندان حلوفصل میشود.
تحقیقات انجامشده در باب مدیریت هماهنگ شهری در این حوزه در سالهای اخیر مطالعاتی انجامگرفته است و کتب تألیفی و ترجمه زیادی در حوزه مدیریت شهری به چاپ رسیده است در سطح دانشگاهی نیز مواردی چون پایاننامه - طراحی و تبیین الگوی توسعه مدیران - نظام اداری کشور - با رویکرد مدیریت منابع انسانی - توسط برزو فرهی بوزنجانی انجام پذیرفته است. . مطالعات نشان میدهد که بیشتر پژوهشگران به مشکلات ناشی از عناصر سازمانی ذیربطدر مدیریت شهری خصوصاً شهرداری و شورای شهر و نحوه تعامل این عناصر با یکدیگر اشاره داشتهاند . مواردی چون شرح وظایف و اختیارات شهرداریها، تعدد عناصر تصمیمگیرنده و مجری در محدوده شهرها، عدم قدرت و توان سیاسی مدیریت شهری، تمرکز قدرت و تصمیمگیری در دولت مرکزی، وجود خلأها و همپوشانیهایمتعدد قانونی خصوصاً در شرح وظایف و اختیارات، مواردی که به محیط درونی شهرداریها مرتبط بود نظیر عریض و طویل بودن ساختار شهرداریها، عدم توان کارشناسی کافی کارکنان شهرداری، عدم کارایی و بهرهوری در ارائه خدمات از سوی شهرداری، عدم وجود سیستم سنجش و ارزیابی عملکرد مناسب در شهرداریها و موارد متعدد دیگری ازایندست اشاره نمود.
در راستای دستیابی به نتایج مورد نظر این پژوهش بررسی نظر و آرا مردم و مسوولان و متخصصان برای دستیابی به راهکار مناسب تحقق مدیریت هماهنگ شهری بوده که با این رویکرد پرسشنامه هایی تهیه شده و بین جامعه مورد مطالعه توزیع شد که نتایج حاصله در ادامه آمده است. در این پرسشنامه مواردی چون شرح وظایف و اختیارات شهرداریها، تعدد عناصر تصمیمگیرنده و مجری در محدوده شهرها، عدم قدرت و توان سیاسی مدیریت شهری، تمرکز قدرت و تصمیمگیری در دولت مرکزی، وجود خلأها و همپوشانیهای متعدد قانونی خصوصاً در شرح وظایف و اختیارات، مواردی که به محیط درونی شهرداریها مرتبط بود نظیر عریض و طویل بودن ساختار شهرداریها، عدم توان کارشناسی کافی کارکنان شهرداری، عدم کارایی و بهرهوری در ارائه خدمات از سوی شهرداری، عدم وجود سیستم سنجش و ارزیابی عملکرد مناسب در شهرداریها و موارد متعدد دیگری ازایندست مورد بررسی قرار گرفته است.1
-1-1 کلیات و تعاریف
-1-1-1 شهر
شهر به مصوبه نخستین شکل تمدنی و مرکز تقدس،قدرت و ثروت همواره مفهومی آرمانی و مقدس را به همراه داشته است. تبلور این تصویر در ذهن اندیشمندان از قدیم دو گرایش موازی را به وجود آورده است:
1. تمایل به تبیین و تفسیر فضا در زمان حال کهطبعاً بهنوعی ذهنیت معماری و طراحی شهری تبدیل میشد.
2. تمایل به فرافکنی ارمان های اجتماعی -فلسفی خود بهسوی آینده و سرنوشت شهری که منجر به بروز ارمان گرایی های متفاوت میشود.
-2-1-1 سازماندهی
سازماندهی دومین وظیفه مدیریت است و عبارت است از؛ فرآیند تقسیمکار، طبقهبندی امور و تعیین شرح وظایف، تعیین حوزه مسئولیتها و اختیارات و شغل هماهنگی بین اجزای مختلف جهت دستیابی به اهداف مشترک سازمانی.
- مراحل سازماندهی
1. تجدیدنظر برنامهها و اهداف
1 شناسایی ابعاد و راهکارهای تحقق مدیریت یکپارچه شهری با روش فراتلفیق ،
