بخشی از مقاله
بیان مسأله:
برای استفاده از گوشت حیوانات اهلی پرورشی و یا حتی وحشی، ذبح این دامها و استحصال گوشت و یا لاشه آنها هست. روشهای مختلف ذبح و استحصال گوشت این حیوانات وجود دارد. یکی از این روشها که در کشورهای اسلامی و یا حتی در برخی از کشورهای غیر اسلامی برای مصرف افراد مسلمان استفاده می شود، ذبح اسلامی مطابق با قوانین خود می باشد. در این روش با استفاده از اجرای احکام شرع، بهترین و راحت ترین روش برای کشتن حیوان، حفظ کیفیت و ارزش غذایی و طعم گوشت، افزایش قدرت ماندگاری گوشت، به حداقل رساندن توانایی آلوده شدن و نیز افزایش بازار پسندی آن حاصل می شود. همچنین مصرف گوشتهای حالا علاوه بر تأمین سلامتی جسم، قطعا با اثرات ماورالطبیعه بر روح انسان و پاکی روح و تعالی معنوی بشر نیز تأثیر دارد.
هدف پژوهش : هدف از انجام این پژوهش، تعیین مبینهای زیست شناختی اثر ذبح اسلامی بر فراسنجههای کمی و کیفی گوشت حیوانات ذبح اسلامی شده و نقش آن در حفظ سلامتی جسمی انسان می باشد. این دلایل مبنی بر آیات قرآنی و نیز تعیین ترکیبات شیمیایی تجزیه آزمایشگاهی شده ی نمونههای گوشت این حیوانات می باشد.
روش و چگونگی انجام پژوهش: برای انجام این پژوهش علاوه بر استفاده از دلایل و مفاهیم آیات قرآنی مربوط به قانون ذبح اسلامی، با انجام آزمایشهای کنترل کیفی نمونههای گوشت و تجزیه شیمیایی آن در آزمایشگاه اقدام به نتیجهگیری زیست شناختی آن می شود.
یافتهها و نتیجهگیری: نص صریح بسیاری از آیات قرآنی و مفاهیم آن بیان می کند که اجرای ذبح اسلامی بر دام منبع تأمین گوشت مورد نیاز انسان، بر سلامت جسم و روح انسان تأثیر دارد. نتایج حاصل از تجزیه شیمیایی و آزمایشات کنترل کیفی نمونههای گوشت در آزمایشگاه نیز نشان می دهد که طعم و کیفیت گوشتهای ذبح اسلامی شده، علاوه بر بری بودن از پلیدیهای زاید آلایش لاشه و ترکیب بدن دام، دارای مقاومت بیشتر در برابر عوامل اکسید - فاسد - کننده ، مناسب نبودن آن برای رشد سریع و هجومی میکرو ارگانیسمها و عوامل بیماریزا و فاسد کننده و به ارزش ماندگاری و کیفی و بازار پسندی گوشت حاصله نیز ارتقا می بخشد.
کلید واژهها: زیست شناختی، ذبح اسلامی دام، کیفیت گوشتی.
مقدمه:
یکی از نیازهای اساسی روحی وجسمی انسان، بهداشت و سلامتی میباشد؛ زیرا سلامتی جسمی، ضامن بقای نسل آدمی و سلامتی روحی، شرایط لازم برای رسیدن به تکامل و تعالی معنوی وی را در پی دارد. سلامتی جسم است که تأمین کنندهی سلامتی فرد و در پناه سلامتی جسم آموزش و پرورش روح برای تعالی و رشد میسر می شود. بهترین راه برای درک خوراکی های حلال مباحث و نص آیات شریف قرآن است. همچنین پلیدی ها و خبایث با مصرف خوراکی های غیر پاک و عدم تعادل جسمی و به دنبال آن نفوذ پلیدی ها به روح و سقوط آن را به دنبال دارد. تحریم خبائث و پلیدیها - اعراف، - 175 و قاعده حفظ اعتدال - اعراف، - 31 در قرآن برای رسیدن به این اهداف را نشان می دهد. انتخاب خوراکی های حلال، نگهداری و عمل آوری درست آن به منظور حفظ و حتی افزایش کیفیت و ارزش تغذیه ای آن در آیات متعدد قرآن به طور وضوح - نص - آمده است.
در این میان اهمیت خوراکی های گوشتی که از لاشه ی دام های اهلی و یا حیوانات وحشی تأمین میشود برای سلامتی جسم به عنوان خوراک حلال معرفی شده است. بسیاری از ترکیبات مغذی مانند اسید های آمینه، اسیدهای چرب و مواد مغذی دیگر به مقدار بیشتر و یا انحصاری در مواد خوراکی با منشأ حیوانی وجود دارد. برای استفاده از این مواد خوراکی قبل از هر چیز انجام ذبح به روش درست که بهترین آن در ذبح اسلامی است در شریعت اسلامی آمده است. بخشی از مقرارت ذبح در اسلام تأسیسی و بخشی دیگر امضایی است. قبل از اسلام در جزیره العرب انواع کشتن حیوانات رایج بود مثلاً در زمان جاهلیت معمول بوده گاهی حیوان را در میان دو چوب یا در میان دو شاخه درخت سخت می فشردند تا بمیرد و از گوشتش استفاده کنند - منخنقه - .
این شکل از کشتن حیوانات را اعراب از ایرانیان گرفته بودند و یا اینکه حیوانات را با شکنجه و ضرب می کشتند - موقوذه - . در تفسیر قرطبی نقل شده که در میان عرب معمول بود که بعضی از حیوانات را به خاطر بتها آنقدر می زدند تا بمیرد و آن را یک نوع عبادت می دانستند. اشکال دیگر کشتن حیوانات پرت کردن از بلندی - متردیه - و یا به ضرب شاخ حیوان دیگر کشته شود - نطیحه - و حیواناتی که به وسیله حمله درندگان کشته می شدند - ما اکل السبع - . موارد مذکور قبل از اسلام انواع کشتاری بوده است که برای ذبح حیوان رایج بوده و تمامی این موارد از نظر اسلام ممنوع شد - این موارد در آیه 3 سوره مائده به شرح آمده است - . با نص قرآن و ندای پروردگار که امروز دین شما را کامل کردم و نعمت خود را بر شما تکمیل نمودم و اسلام را به عنوان آئین جاودان شما پذیرفتم و این به ما می آموزد که بهترین و کاملترین شیوه ی زندگی را در شریعت اسلام می توان یافت.
تأثیر روش درست ذبح بر کیفیت و سلامت گوشت حاصل شده بسیار قابل توجه است. بسیاری از ضایعات لاشه دام های ذبح شده به عنوان آلایش های غیر خوراکی باید از لاشه خارج شود. این الایش غیر خوراکی حاوی ترکیبات غیر مغذی و یا ترکیبات دفعی بدن دام می باشند. کیفیت لاشه ناشی از ترکیبات آن بوده و بر ارزش غذایی آن تأثیر مستقیم دارد از این رو حفظ کیفیت خوراک حاصل از ذبح و ارتقای ارزش غذایی و طعم و بازار پسندی آن دارای ارزش تغذیه ای، اقتصادی و معنوی می باشد. همچنین در ذبح اسلامی از نظر حقوق حیوان نیز نکاتی اشاره شده که به بهترین شکل ترحم به حیوان را می رساند مانند وسیله صید و ذبح که برنده بودن آلت ذبح، نهی از قطع کامل، بریدن و مثله کردن اندامی از حیوان زنده و متناسب بودن وسیله صید با شکار می باشد. از جمله اینکه ذبح باید با وسیله آهنی تیز و با قدرت انجام شود تا عمل ذبح سریع تر انجام پذیرفته و حیوان آزار کمتری ببیند. در این خصوص شوک دادن حیوان پیش از کشتن آن ها به دلیل آن که باعث می شود حیوان در حین کشتار آزار کمتری ببیند جایز است. البته در صورتی که موجب مرگ حیوان قبل از ذبح نشود.
روش: در این تحقیق با توجه به داده ها و یافته های پژوهش های انجام شده در بررسی منابع و نیز نمونه گیری از لاشه های ذبح شرعی شده و بررسی و مطالعه ی آن نتایج مناسب با توجه به موضوع مقاله استنتاج و ارائه شد.
