بخشی از مقاله
چکیده
اجتناب مالیاتی باعث کاهش خروج وجه نقد از طریق روزنههای قانونی و افزایش ارزش شرکت میگردد. از طرفی اعلام بموقع سود از ویژگیهای کیفی سود میباشد که بسیاری از استفادهکنندگان از اطلاعاتی که توسط شرکتها با زمانبندی مشخص در بازار سرمایه منتشر میشوند، بهره میگیرند. این پژوهش به بررسی رابطه اجتناب مالیاتی اعلام بموقع سود و واکنش بازده سهام به سود غیرمنتظره در شرکتها پرداخته است. معیار مورداستفاده جهت سنجش اجتناب مالیاتی، اختلاف دائمی مالیات، نرخ مؤثر مالیات نقدی و نرخ مؤثر مالیات تعهدی میباشد. تحقیق حاضر از نوع تحقیقات توصیفی همبستگی است. این بررسیها با استفاده از اطلاعات مالی 80 شرکت پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار تهران، در دوره زمانی 1382 تا 1391 گردآوری و مورد تجزیهوتحلیل آماری قرار گرفت.
نتایج تحقیق بیانگر آن است که بین معیارهای اجتناب مالیاتی و تأخیر در اعلام بموقع سود رابطه مستقیم وجود دارد که میتواند عاملی برای تأخیر در زمان اعلام بموقع سود گردد. همچنین یافته ها نشان میدهد که در شرکتها با سطوح بالای اجتناب مالیاتی درزمانی که معیار اجتناب مالیاتی اختلاف دائمی مالیات و نرخ مؤثر مالیات تعهدی باشد، واکنش بازده سهام به سود غیرمنتظره قویتر از شرکتها با سطوح اجتناب مالیاتی پایین است. همچنین واکنش سود غیرمنتظره با بازده غیرعادی در زمانیکه معیار اجتناب مالیاتی نرخ مؤثر مالیات نقدی باشد، رابطه معناداری یافت نشد.
-1 مقدمه
مهمترین وظیفه دولت حداکثر کردن رفاه اجتماعی است. کاهش نرخ بیکاری، افزایش درآمد، کاهش نرخ تورم و غیره ازجمله وظایفی است که دولتها درچارچوب حداکثر کردن رفاه جوامع انجام میدهند. بدین منظور دولت از منابع گوناگون در جهت تامین مخارج اقدام می کند. مالیات بخش عمدهای از درآمد دولت تشکیل میدهد - کیابل و نوکا، . - 2009 مالیات بردرآمد هزینه قابل توجهی به شرکت و سهامداران تحمیل میکند که مقادیر قابلتوجهی از منابع شرکت به دولت انتقال پیدا میکند.
مدیریت اشخاص حقوقی برای کاهش فرآیند انتقال منابع و افزایش بازده حقوق صاحبان سهام تمایل چندانی برای پرداخت مالیات ندارند - محمدی، - 1391، بنابراین گروهی از طریق گریز از پرداخت مالیات و فرار مالیاتی وعدهای از طریق راههای قانونی اقدام بهصرفه جویی در پرداخت مالیات مینمایند که همان اجتناب مالیاتی است. عدم تقارن اطلاعات میان مدیریت و افراد برون سازمانی نظیر سرمایه گذاران، یکی از مسائل بارز در حوزه های مختلف از جمله بازار سرمایه است عدم تقارن اطلاعاتی به بیانی ساده حاکی از آن است که همگان به طور یکسان به اطلاعات دسترسی ندارند و مدیریت بنا به موقعیت خود دارای اطلاعات بیشتری نسبت به دیگران است - آمبروس و بییان، . - 2009از طرفی مهمترین ویژگیهای کیفی سود اعلام بهموقع سود میباشد.
بسیاری از استفادهکنندگان از اطلاعاتی که توسط شرکتها با زمان بندی مشخص در بازار سرمایه منتشر میشود، بهره میگیرند. در صورت اعلام بهموقع اطلاعات مربوط به سود بازده مورد انتظار سرمایهگذاران نیز واقعی خواهد بود. - کردستانی و مجدی، . - 1386 تمایل جهت به تأخیر انداختن گزارشهای حاوی اخبار بد سود از جمله مواردی است که موجب عدم دسترسی به موقع به اطلاعات مالی می شود که ناشی از انگیزه های مدیریت است.
باتوجه به تضاد منافع بین مدیران وسرمایه گذاران، مدیران تمایل به خودداری خبر بد دارند. بنابراین اخبار بد که به موجب اجتناب مالیاتی و مدیریت سود بوجود آمده است می تواند عاملی در جهت تاخیر اعلام بموقع سود گردد. بنابراین پرسشهای اصلی این تحقیق پیرامون موضوع بررسی ارتباط اجتناب مالیاتی با اعلام بهموقع سود و واکنش بازده سهام به سود غیره منتظره شرکتها پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار تهران میباشد.
-2 مبانی نظری و پیشینه تحقیق
2-1 اجتناب مالیاتی
امروزه در تمامی کشورها مالیات نقش اساسی در تأمین مخارج دولت دارد. به همین دلیل حساسیت ها به گردآوری مالیات حقیقی اهمیت پیداکرده است. امروزه، تمامی صاحب نظران در امور اقتصادی، مالیات را تنها راه مطمئن برای تحصیل درآمدهای دولت میدانند و معتقدند باید مالیات عادلانه و به میزان درآمدهای اشخاص وصول کرد - بروجردی، . - 1388 ازآنجاکه مالیات بردرآمد هزینه قابل توجهی به شرکت و سهامداران تحمیل میکند مقادیر قابل توجهی از منابع شرکت به دولت انتقال پیدا میکند. مدیریت اشخاص حقوقی برای کاهش فرآیند انتقال منابع و افزایش بازده حقوق صاحبان سهام تمایل چندانی برای پرداخت مالیات ندارند.
لذا اجرای برنامههای مختلف ازجمله اجتناب مالیاتی، فرار مالیاتی سعی در پنهان نگهداشتن درآمد مشمول مالیات واقعی از دید حسابرسان مالیاتی دارند - محمدی، . - 1391 تلاش های غیرقانونی توسط مؤدیان مالیاتی برای عدم ارائه اطلاعات مالیاتی در خصوص درآمد مشمول مالیات به مأموران تشخیص مالیات انجام میشود تا مالیات پرداخت ننمایند. این امر در اصطلاح مالیاتی »فرار مالیاتی« مینامند - بروجردی، . - 1388 از طرفی اجتناب از پرداخت مالیات، اصطلاحی است که برای توصیف رفتار مالیات دهندگان باهدف تقلیل بدهی مالیاتی و بدون تخلف از قوانین مالیاتی استفاده میشود. اگرچه اجتناب از پرداخت مالیات ممکن است به اشکال رفتار قابلقبول اشاره کند اما بهطورکلی غیرقانونی است.
تمایز مفهومی بین فرار مالیاتی و اجتناب مالیاتی به قانونی یا غیرقانونی بودن رفتار مؤدیان مربوط میشود. فرار مالیاتی یک نوع تخلف از قانون است وقتیکه یک مؤدی مالیاتی از ارائه گزارش درست در مورد درآمدهای حاصل از کار یا سرمایه خود که مشمول پرداخت مقامات میشود امتناع میکند یک نوع عمل غیررسمی انجام میدهد که او را از چشم مقامات دولتی و مالیاتی کشور دورنگه میدارد. اجتناب از مالیات، از خلاءهای قانونی در قانون مالیات ها نشأت میگیرد؛ مثلا درآمدهای نیروی کار را در قالب درآمد سرمایه گذاری نشان میدهد که معاف از مالیات میباشد - ضیایی و همکاران، - 1383 اجتناب مالیاتی که موجب کاهش خروج و جه نقد از شرکت به سوی دولت میشود، از گذشته بهعنوان یک ارزش برای سهامداران تلقی میشده است. - دسای و درامپالا، . - 2009
2-2 اعلام زمان سود
از طرفی مهمترین ویژگیهای کیفی سود اعلام بهموقع سود میباشد. در اتخاذ تصمیمات سرمایهگذاری در بورس اوراق بهادار اولین و مهمترین عاملی که فراروی سرمایهگذار است، قیمت است و بررسی روند تغییرات سهام متداولترین نقطه شروع در زمان خرید سهام میباشد. ازاینرو آگاهی از عوامل مؤثر بر قیمت سهام بسیار حائز اهمیت میباشد.. تغییرات قیمت سهام شرکتها تحت تأثیر عوامل مختلفی ازجمله عوامل سیاسی، اقتصادی ... است.
