بخشی از مقاله
چکیده
یکی از مهمترین نکاتی که هر سرمایهگذار در زمان سرمایهگذاری خود مورد توجه قرار میدهد؛ قدرت نقدشوندگی سهام است، بدین معنا که سرمایهگذار انتظار دارد در زمان نیاز به وجه نقد، سهام وی در کمترین زمان ممکن به وجه نقد تبدیل شود. بنابراین تعیین عوامل مؤثر بر نقدشوندگی سهام هم از منظر سرمایهگذاران هم از منظر تدوینکنندگان ساز وکارهای بازار اهمیت دارد. از لحاظ نظری، یکی از عوامل مؤثر بر نقدشوندگی سهام شرکتها "اجتناب مالیاتی" است. این موضوع از دو منظر "ارزش شرکت" و "نقدشوندگی دارایی های شرکت" قابل تبیین است.
به عبارتی انتظار میرود اجتناب مالیاتی از مجرای اثرگذاری بر ارزش شرکت، با نقدشوندگی سهام شرکتها رابطه داشته باشد. همچنین اجتناب مالیاتی میتواند از طریق تاثیر بر نقدینگی داراییها با نقد شوندگی سهام در ارتباط باشد. بر این اساس هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه اجتناب مالیاتی و نقدشوندگی سهام در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. نمونه تحقیق شامل 72 شرکت برای یک دوره 7 ساله 1387 - - 1393 میباشد. تجزیه و تحلیل دادهها و آزمون فرضیه تحقیق با استفاده از مدل رگرسیون چندگانه با دادههای تلفیقی انجام پذیرفت. نتایج حاصل از پژوهش نشان میدهد که بین اجتناب مالیاتی و نقدشوندگی سهام شرکتها رابطه وجود ندارد.
مقدمه
توسعه و پیشرفت اقتصادی هر جامعهای بستگی به میزان مشارکت مردم و سرمایهگذاران فعال دارد. یکی از جایگاه های اقتصادی که میتواند در تحقق این موضوع مسئولان اقتصادی را یاری بخشد، بازارهای سرمایه، به ویژه بورس اوراق بهادار است. وجود و توسعه یافتگی بازار سهام بر روی تولید ناخالص ملی تأثیر مستقیم و معناداری دارد - بیک و لیواین1،. - 2004 بازارهای سرمایه به ویژه بازار سهام با جمعآوری سرمایههای کوچک و سرگردان علاوه بر کاهش نقدینگی میتواند باعث افزایش تولید ناخالص ملی شوند.
بنابراین تشویق مردم و سرمایهگذاران برای سرمایهگذاری در بورس اوراق بهادار بسیار مهم است. یکی از مهمترین نکاتی که هر سرمایهگذار در زمان سرمایهگذاری خود مورد توجه قرار میدهد؛ قدرت نقدشوندگی سهام است. بدین معنا که سرمایهگذار انتظار دارد در زمان نیاز به وجه نقد، سهام وی در کمترین زمان ممکن به وجه نقد تبدیل شود. بنابراین تعیین عوامل مؤثر بر نقدشوندگی سهام هم از منظر سرمایهگذاران هم از منظر تدوینکنندگان ساز وکارهای بازار اهمیت دارد.
از لحاظ نظری، یکی از عوامل مؤثر بر نقدشوندگی سهام شرکت ها "اجتناب مالیاتی" است. اجتناب مالیات فرآیندی است که از طریق آن شرکت ها اقدام به کاهش پرداخت های ناشی از مالیات بر درآمد به سازمان مالیاتی می کنند، اجتناب مالیاتی پیامدهای مثبت و منفی متعددی دارد. پیامد مثبت اجتناب از مالیات کاهش در مالیات پرداختی و یا تعویق زمان پرداخت آن است. حتی تعویق پرداخت مالیات نیز امر مثبتی است.
دلیل این موضوع را میتوان در مفهوم ارزش زمانی پول جستجو نمود چرا که ارزش فعلی مالیات های پرداختنی کاهش یافته و از این طریق شرکت منتفع میگردد. علاوه بر پیامدهای مستقیم و مثبت اجتناب مالیاتی نظیر کاهش هزینه مالیات و جلوگیری از خروج جریان نقد؛ پیامدهای مخربی نظیر گرفتن جرائم مالیاتی و فشار احتمالی دولت برای درنظر گرفتن مالیات بیشتر از این بنگاهها، کاهش مسئولیت اجتماعی شرکتها و به تبع آن کاهش ارزش شرکت نیز برای فعالیتهای اجتناب مالیاتی متصور است.
علاوه بر این ممکن است جامعه نیز شرکتهایی که رویه متهورانهای در خصوص مالیات دارند را جریمه و تحریم نمایند و عدم مسئولیتپذیری شرکتها برای آنها سوءشهرت بوجود آورد که این موارد نیز از جمله پیامدهای غیر مستقیم فعالیت های اجتناب مالیاتی میباشند - حسینو و کلامم3، . - 2012 اما سوالی که مطرح میشود این است که چرا انتظار میرود اجتناب مالیاتی با نقدشوندگی سهام شرکتها رابطه داشته باشد؟
پاسخ این سؤال را میتوان از دو منظر "ارزش شرکت" و " نقدشوندگی دارایی های شرکت" تبیین نمود. از منظر ارزش شرکت؛ پژوهشهای پیشین نشان دادهاند که اجتناب مالیاتی شرکت ها بر روی ارزش شرکتها مؤثر است - دیسای و دهارماپالا4،2009 ؛ وانگ5،. - 2010 همچنین؛ گروهی دیگر از پژوهشگران در پژوهش های خود به این نتیجه رسیدهاند که نقدشوندگی سهام شرکت ها تحت تأثیر ارزش شرکت قرار دارد. بنابراین؛ انتظار میرود اجتناب مالیاتی از مجرای اثرگذاری بر ارزش شرکت، با نقدشوندگی سهام شرکت ها دارای رابطه باشد.
همچنین؛ رابطه اجتناب مالیاتی و نقدشوندگی سهام شرکتها از منظر "نقدشوندگی داراییهای شرکت" قابل تبیین است. بدین صورت که اجتناب مالیاتی شرکتها بر نقدینگی آنها مؤثر است. پژوهشهای پیشین دریافتند که اجتناب مالیاتی بر سطح نگهداشت وجه نقد و ارزش وجه نقد نگهداری شده توسط شرکت تاثیر دارد - دالیوال و همکاران6، 2011؛ فروغی و محمدی، 1392؛ خدامیپور، امینینیا و فدوی، . - 1394 از طرفی؛ نقدشوندگی سهام شرکتها تحت تأثیر نقدینگی داراییهای شرکت قرار میگیرد - فیروزی، همتی و قدرتی، 1391؛ احمدپور و باغبان، . - 1393 بر این اساس انتظار میرود که اجتناب مالیاتی از طریق تأثیر بر نقدینگی داراییها با نقدشوندگی سهام رابطه داشته باشد. با توجه به مطالب فوق هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه اجتناب مالیاتی و نقدشوندگی سهام است.
مبانی نظری پژوهش
نقدشوندگی سهام عبارت است از قابلیت خرید یا فروش سهام در کمترین زمان و هزینه ممکن و تاثیر قیمتی کم. یکی از مهمترین کارکردهای بازار سرمایه، تامین نقدشوندگی است. اجتناب مالیات فرآیندی است که از طریق آن شرکتها اقدام به کاهش پرداختهای ناشی از مالیات بر درآمد به سازمان مالیاتی میکنند، پرداخت مالیات منجر به کاهش سود و وجوه نقد باقیمانده برای سایر ذینفعان شرکت از جمله سهامداران میشود.
