بخشی از مقاله
چکیده
اگرچه پدیده هموارسازی سود در دهههای اخیر به طور گستردهای در ادبیات حسابداری و مالی بررسی شده است، اما تاثیر اطلاعاتی آن در پیشبینی جریانهای نقدی آتی چندان شناخته شده نیست. هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه بین هموارسازی سود و عدم اطمینان جریانهای نقد آتی است. در این پژوهش تعداد 120 شرکت در دوره زمانی 1385 تا 1391 مورد بررسی قرار گرفته است. برای آزمون فرضیههای پژوهش از تحلیل رگرسیون به روش دادههای ترکیبی استفاده شده است. نتایج حاصل از آزمون فرضیه اول بیانگر رابطه معکوس و معنیدار بین هموارسازی سود و نوسان جریانهای نقد عملیاتی بود. نتایج حاصل از فرضیه دوم و سوم پژوهش نیز نشان داد که هموارسازی سود با نرخ رشد شرکت رابطه مستقیم و معنیدار و با اهرم مالی رابطه معکوس و معنیدار دارد. از آنجایی که هموارسازی سود میتواند اطلاعات با ارزشی را در رابطه با تغییرات و عدم اطمینان جریان نقدی آتی فراهم آورد، بررسی رابطه بین هموارسازی سود و عدم اطمینان جریانهای نقد آتی میتواند به سرمایهگذاران در تصمیمگیری بهینه یاری رساند.
واژههای کلیدی: هموارسازی سود، عدم اطمینان جریانهای نقد آتی، اهرم مالی.
مقدمه
پدیده هموارسازی سود مقولهای مشترک در مرز دانش حسابداری و امور مالی است. برخورداری این پدیده از سابقه مطالعاتی به نسبت طولانی را میتوان نشانگر اهمیت و میزان توجه محافل علمی و حرفهای به آن تلقی نمود. به نظر میرسد، اهمیت این موضوع نشات گرفته از جایگاه ویژه ونسبتاً منحصر به فرد مقوله سود در مباحث حسابداری و امور مالی و همچنین در میان استفادهکنندگان از صورتهای مالی باشد که به عنوان معیاری برای ارزیابی عملکرد گذشته واحد تجاری جهت پیشبینی جریانهای نقدی آتی واحد تجاری به حساب میآید، که همواره به عنوان یکی از بحثانگیزترین مباحث حسابداری در مجامع حرفهای مطرح بوده است - بدری، . - 1378
اگرچه پدیده هموارسازی سود در دهههای اخیر به طور گستردهای در ادبیات حسابداری و مالی بررسی شده است، اما تاثیر اطلاعاتی آن در پیشبینی سودها و جریانهای نقدی آتی چندان شناخته شده نیست. سرمایهگذاران معتقدند سود ثابت در مقایسه با سود دارای نوسان، پرداخت سود تقسیمی بالاتری را تضمین میکند. همچنین نوسانات سود به عنوان معیار مهم ریسک کلی شرکت قلمداد میشود و شرکتهای دارای سود هموارتر دارای ریسک کمتری میباشند. بنابراین شرکتهایی که دارای سود همواری هستند بیشتر مورد علاقه سرمایهگذاران بوده و از نظر آنها محل مناسبتری برای سرمایهگذاری محسوب میشوند . - Das et al, 2009 -
هموارسازی سود باعث بهبود محتوای اطلاعاتی سود میشود به طوری که تغییرات قیمت جاری سهام شرکتها اطلاعات بیشتری در رابطه با هموارسازی سود ارائه میدهد و سودآوری گذشته و سودآوری جاری، اطلاعات مفیدی در رابطه با سودآوری آتی و جریانهای نقدی به وجود میآورد . - Jennifer and Paul, 2006 - شواهد مورد نظر نشان میدهد که هموارسازی سود جاری با تغییرات کمتر جریان نقدی در ارتباط است. زیرا که هموارسازی سود حاوی اطلاعاتی است که مدیران به منظور آشکار نمودن اطلاعات خصوصی استفاده مینمایند و میتواند محتوای اطلاعاتی سود جاری را افزایش یا کاهش دهد . - Arya et al, 1998; Sankar and Subramanyam, 2001 - علاوه براین، هموارسازی سود اطلاعات با ارزشی را در رابطه با تغییرات و عدم اطمینان جریان نقدی آتی برای سرمایهگذاران فراهم میآورد.بنابراین در پژوهش حاضر به بررسی رابطه بین هموارسازی سود و عدم اطمینان جریان های نقدی پرداخته شده است.
مبانی نظری و پیشینه پژوهش
اهمیت جریانهای نقدی امروزه سازمانهای اقتصادی برای پیشبرد اهداف خود به شناسایی تکتک عوامل تأثیرگذار بر توسعه آن سازمان میپردازند. یکی از عواملی که میتواند تأثیر بسزایی در دستیابی به اهداف سازمانی داشته باشد، وجه نقد است و عدم برنامهریزی در رابطه با آن میتواند مشکلات عدیدهای را برای یک واحد اقتصادی به وجود آورد. گزارشگری مالی باید استفادهکنندگان از صورتهای مالی را قادر به پیشبینی دقیقتر جریان نقدی سازد. این موضوع در چارچوب نظری گزارشگری مالی که تعیینکننده اهداف گزارشگری مالی است به صراحت تائید شده است. در چارچوب نظری حسابداری مالی که تعیینکننده هدفهای گزارشگری مالی است، به جریانهای نقدی و امکان پیشبینی آن توجه خاصی شده است. در بیانیه مفاهیم حسابداری مالی شماره یک هیات تدوین استانداردهای حسابداری مالی بیان شده است "یکی از هدفهای گزارشگری مالی فراهم آوردن اطلاعاتی است که سرمایهگذاران، اعتباردهندگان و سایر استفادهکنندگان بالفعل و بالقوه را در برآورد مبلغ، زمان و مخاطره دریافتهای آینده یاری رساند.
چشمانداز این دریافتهای نقدی تحت تاثیر توانایی موسسه در تولید وجه نقد کافی برای ادای تعهداتش به هنگام سررسید و سایر عملیات نقدی و از جمله پرداخت سود نقدی سهام و همچنین تحت تاثیر نگرش عموم سرمایهگذاران راجع به آن توانایی است که به نوبه خود بر قیمت بازار سهام اثر میگذارد" . - FASB, 1978 - کمیته تدوین استانداردهای بین المللی حسابداری نیز در استاندارد بین المللی حسابداری شماره 7 آورده است که "اطلاعات مربوط به جریانهای وجوه نقد یک واحد تجاری برای استفادهکنندگان صورتهای مالی در فراهم کردن مبنایی به منظور ارزیابی توان آن واحد در ایجاد وجوه نقد و نیازهای آن واحد در بهکارگیری این وجوه، سودمند است. همچنین تصمیمات اقتصادی که توسط استفادهکنندگان اتخاذ میشود مستلزم ارزیابی توانایی واحد تجاری در ایجاد وجوه نقد، زمانبندی و اطمینان از آن است" . - IASC, 1993 -
رابطه هموارسازی سود و جریانهای نقدی
هموارسازی سود توجه وسیعی از قانونگذاران، مدیران و استفادهکنندگان صورتهای مالی را به خود جلب نموده است؛ به طوری که در زمان وضع استانداردهای گزارشگری خارجی، معرفی تغییرپذیری سود به عنوان یک مفهوم مهم مطرح شده است. بدین لحاظ مدیران سختکوش، برتری هموارسازی سود را نسبت به تغییرپذیری سود تشریح مینمایند. همچنین، در گزارشگری حسابداری مالی، FASB بیان مینماید که گزارشگری مالی باید اطلاعات مفید و سودمندی را برای سرمایهگذاران، بستانکاران و سایر استفادهکنندگان براساس "مبلغ"، "زمان" و "عدم اطمینان" در رابطه با خالص گردش وجوه نقد آتی فراهم آورد. مطابق با این استاندارد، بیشتر تحقیقات موجود نیز در زمان ارزیابی نمودن سودمندی اقلام تعهدی، بر توانایی پیشبینی اقلام تعهدی جاری بر روی "مبلغ" گردش وجوه نقد آتی متمرکز هستند . - Subramanyam, 1996 -
در حالی که مطلب اصلی بررسی این موضوع است که هموارسازی سود جاری به واسطه اقلام تعهدی چه تاثیری بر تغییر پذیری و "عدم اطمینان" جریان نقد دارد؟شواهد مورد نظر نشان میدهد که هموارسازی سود جاری با تغییرات کمتر جریان نقدی در ارتباط است. زیرا که هموارسازی سود حاوی اطلاعاتی است که مدیران به منظور آشکار نمودن اطلاعات خصوصی استفاده مینمایند و میتواند محتوای اطلاعاتی سود جاری را افزایش یا کاهش دهد . - Arya et al, 1998; Sankar and Subramanyam, 2001 - علاوه براین، هموارسازی سود اطلاعات با ارزشی را در رابطه با تغییرات و عدم اطمینان جریان نقدی آتی برای سرمایهگذاران فراهم میآورد و زمانی مدیران میتوانند این تغییرات و عدم اطمینان را پیشبینی نمایند که:
-1 هزینه برای تحصیل اطلاعات نادرست بالا باشد.
-2 انگیزه هموارسازی سود به منظور پنهان نمودن ریسک آتی موسسه و تغییرات جریانهای نقدی پایین باشد. -3 پیشبینی در رابطه با محیط موسسه با دقت بالا بدون تحریف مالی، امکانپذیر باشد - Cheng andli,2013 - علاوهبر موارد مطرح شده فوق، پژوهش - Trueman and Titman, 1988 - نشان داد که هموار کردن سود با جریانهای نقدی آتی در ارتباط نیست و تنها هموار کردن سود میتواند به قضاوت سرمایهگذاران به منظور تغییرپذیری عملکرد کمک نماید و آگاهیدهندگی سود را افزایش میدهد.دلایل زیر نشاندهنده عدم ارتباط بین هموارسازی و نوسانهای جریانهای نقدی است:
-1 سرمایهگذاران متفاوت ممکن است که عدم اطمینان در رابطه با جریانهای نقدی را به صورت مختلف ارزیابی نمایند. به عنوان مثال، دارندگان اوراق قرضه، عرضهکنندگان، تغییرپذیری کمتر و دارندگان سهام که منافع بیشتری در شرکت دارند، تغییرپذیری و عدم اطمینان بالاتری را ارزیابی مینمایند . - Rountree et al, 2008 -
-2 استنباط عدم اطمینان از جریانهای نقدی موسسه به فرض کارایی بازار متکی است و کارایی کامل بازار در خیلی از شرایط اتفاق نمیافتد.
