بخشی از مقاله
چکیده
هدف این پژوهش مطالعه ی رابطه سرمایه ی فرهنگی با سبک زندگی خانواده های منطقه ی شمال غرب کشور است. سبک زندگی به ابعاد مدیریت بدن و چگونگی گذران اوقات فراغت تقسیم شد. جامعه ی آماری مورد بررسی همه خانواده ها در 5 استان بودند که با سرپرستان 405 خانواده پرسشنامه تکمیل و تجزیه و تحلیل شده است. بر اساس یافته های تحقیق اولاً سبک زندگی خانواده های استانها بایکدیگر متفاوت است.
دوماً سرمایه اقتصادی با ابعاد بهداشتی و مراقبتی مدیریت بدن و با اشکال سنتی – مذهبی و ورزشی گذران اوقات فراغت رابطه دارد. بعد نوشتاری مصرف کالاهای فرهنگی با ابعاد بهداشتی و مراقبتی مدیریت بدن و با اشکال سنتی - مذهبی ، ورزشی ، اجتماعی و شکل فکری – هنری رابطه دارد. همچنین بعد فناوری مصرف کالاهای فرهنگی با ابعاد بهداشتی و مراقبتی مدیریت بدن و با شکل ورزشی گذران اوقات فراغت رابطه دارد.
مقدمه
قرنهاست که سبک زندگی انسانها در جوامع مختلف مورد توجه اندیشمندان اجتماعی بوده است. در ادبیات جامعه شناسی، از مفهوم سبک زندگی دو برداشت و دوگونه مفهوم سازی متفاوت به عمل آمده است.
-1 سبک زندگی، معرف ثروت و موقعیت اجتماعی افراد و غالبا" به عنوان شاخصی برای تعیین طبقه ی اجتماعی به کار می رود - اباذری وچاوشیان به نقل از: چاپین 1955 وچاپمن . - 1935
-2 سبک زندگی، شکل اجتماعی نوینی است که تنها در متن تغییرات فرهنگی مدرنیته و رشد فرهنگ مصرف گرایی معنا می یابد .
در این معنا سبک زندگی راهی است برای تعریف ارزش ها و نگرش ها و رفتارهای افراد. وبلن، وبر، لیزر، چنی، سوبل، لامونت و همکارانش این مفهوم را دال بر شیوه ی زندگی متمایز طبقات، شاخص گروه های منزلت، عامل انسجام گروهی و شیوه ی سازمان دادن زندگی شخص، الگوهای تفریح و مصرف در جامعه می دانستند - لامونت،32 :1996، سوبل، 1981،چنی،1983،اندرسون و گلدن، . - 3-2 :1986 »تحول درتکنولوژی تولید درقرن هیجدهم یعنی انقلاب صنعتی اول، تحول در تکنولوژی توزیع و ارتباطات درنیمه دوم قرن نوزدهم یعنی انقلاب صنعتی دوم و بالاخره تحول درحوزه ارتباط، مصرف و اطلاعات در پایان قرن بیستم، یعنی انقلاب صنعتی سوم در پویایی سبک زندگی موثر بوده است - نش، . - 10-11 :1380 و انقلاب سوم بیشترین تأثیر را برآن داشته است که از آن تحت عنوان » انقلاب سبک زندگی« یاد می شود.
امروزه در جامعه ما نیز تحت تاثیر تحولات در حوزه ارتباط، مصرف و اطلاعات، تغییراتی در سبک زندگی مردم ایجاد شده است و در برخی از جنبه های سبک زندگی شاهد تغییرات منفی هستیم که می شود از آنها به گذران اوقات فراغت در امور غیر تحرکی چون گوش دادن به موسیقی و تماشای تلویزیون، کاهش ورزش - میر زمانی و همکاران، صمیمی و همکاران، رحمانی و همکاران-به نقل از .www.sid.ir و سادات مداح، . - 1388 همچنین عدم توجه به سلامت جسمی و کاهش روابط اجتماعی اشاره کرد - . - www.tehran.ir/LinkClick.aspx
این در حالی است که هم دین اسلام و هم فرهنگ ایرانی به سلامت و مراقبت از جسم و روان، تفریحات سالم، ورزش و صله ارحام و دید و بازدید تاکید دارند. چرا چنین وضعیت متناقضی در جامعه ما ایجاد شده است؟ ابعاد مختلف سبک زندگی خانواده های مورد مطالعه چه وضعیتی دارد؟ سرمایه فرهنگی بر تفاوت سبک زندگی خانواده ها تا چه اندازه ای تاثیر می گذارد؟ عوامل فردی چون سن سرپرست خانواده چه تأثیری بر تفاوت سبک زندگی این خانواده ها دارد؟
طرح نظری پژوهش
با وجود اینکه تفکرات وبر در مورد سبک زندگی یک تفکر حاشیه ای برای بحث او در مورد گروه های منزلتی و وضعیت طبقاتی بود، اکثر بحث های تئوریکی سبک زندگی با کار او شروع می شوند. خواندن نسخه اصلی آلمانی کتاب اقتصاد و جامعه ی وبر - - 531-39 :1987 نشان می دهد که او سه اصطلاح متمایز :ایجاد کسب زندگیٌ ، انتخابهای زندگیٍ و شانسهای زندگیَ را برای مفهوم سبک زندگیش به کار می برد.
وبر - - 1949 با وجود اینکه به اثرات وادارنده ی ساختار توجه داشت، سرانجام به توانایی افراد در انتخاب رفتارشان علاقمند شد - مامسین،. - 1989 او مدعی شد که مردم توانایی تفسیر موقعیت شان، انتخاب های آگاهانه و ارتباط دادن معانی ذهنی خود به کنش های شان را دارند. مهمترین سهم او در مفهوم سازی سبک زندگی، تشخیص اثر متقابل بین انتخابهای زندگی و فرصتهای زندگی است - کاکرم، 1993 و . - 1997 وبر در بحث سبک زندگی منزلت را بر اساس توزیع احترام و اعتبار تعریف می کند. او برای منزلت مفهوم Status را به کار برد. منظور او از منزلت، مکان و جایگاه اشخاص در سلسله مراتب منزلت است.
مشخصه ی منزلت شکل زندگی، شیوه ی مصرف، شیوه ی سکونت، لباس پوشیدن، ازدواج، شیوه ی تکلم، ایدئولوژی، عادات، فعالیت های اوقات فراغت و خلاصه صورت معینی از تربیت به معنای وسیع کلمه است. که مجموع این مشخصات تحت عنوان سبک زندگی مفهوم سازی می شود - ربانی و انصاری، 45 :1385 و افروغ، :1377 . - 189گروه منزلتی اغلب »سبک زندگی« یا شیوه ی رفتاری دارند که آنها را از بقیه ی افراد جامعه متمایز می سازد. - ریزین و انگوتیا، . - 48 :1383
ویرث نیز تغییر در سبک زندگی مردم را به شهرنشینی - ممتاز:143،. - 1383زیمل به تغییرات ذهنی حاصل از زندگی در بزرگ شهر های مدرن - ساوج و وارد، 156 : 1384و ممتاز، - 114 – 120وبلن به طبقات اجتماعی - وبلن، - 1899 نسبت می دهد. بوردیو در بحث از رابطه ی ساختمان ذهنی و زمینه معتقد است از جهت دیالکتیکی، ساختمان ذهنی » محصول ملکه ی ذهن شدن ساختارهای« جهان اجتماعی است که انسان ها را مجهز به یک رشته طرح های ملکه ی ذهن شده می کند که آنها جهان اجتماعیشان را ادراک، فهم، ارزیابی و ارزش گذاری می کنند.
