بخشی از مقاله
چکیده
هدف: مسئولیتپذیری اجتماعی شرکتها بهعنوان دستورالعملی برای کسبوکار اخلاقی در سالهای اخیر رشد فزایندهای داشته است. گستره این مفهوم را میتوان از تعداد زیاد انتشارات، کنفرانسها و سازمانهای فعال در این زمینه دریافت. در پژوهش حاضر، رابطه بین افشای اطلاعات مسئولیتپذیری اجتماعی و همزمانی قیمت سهام شرکتهای پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار تهران سنجیده شده است.
روششناسی: در این پژوهش ازمسئولیتپذیری اجتماعی شرکتها بهعنوان متغیر مستقل و ازهمزمانی قیمت سهام به عنوان متغیر وابسته استفادهشده است. در پژوهش حاضر کلیه شرکتهای پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار تهران در سالهای 1391 تا 1394 بهعنوان جامعه آماری بررسی و از میان آنها 93 شرکت با توجه به ویژگیهای پژوهش انتخاب شده است.
یافتهها: یافتههای پژوهش نشان میدهد که مسئولیتپذیری اجتماعی رابطه معکوس و معناداری با همزمانی قیمت سهام دارد؛بنابراین، افزایش افشای اطلاعات مسئولیتپذیری اجتماعی، باعث کاهش همزمانی قیمت سهام میشوند.
دانشافزایی: یافتهها نشان داد که اطلاعات مسئولیتپذیری اجتماعی شرکت، برای سرمایهگذاران محتوای اطلاعاتی دارد و درنتیجه، باید توجه بیشتری به آن نمود.
مقدمه
مفهوم مسئولیتپذیری اجتماعی شرکتها در زمره مفاهیم اخلاق کسبوکار مطرح است و به نقشی که شرکتها در حوزه اجتماعی بر عهدهدارند مربوط میشود. سازمانهای سرآمد بهعنوان سازمانهای پاسخگو، برای شفافیت و پاسخگویی به ذینفعان خود در قبال عملکردها، روشی بسیار اخلاقی را در پیش میگیرند. این سازمانها حساسیت و توجهی ویژه به پاسخگویی اجتماعی و حفظ ثبات زیستمحیطی سازمان در حال و آینده دارند و این دیدگاه را ترویج میدهند. مسئولیتپذیری اجتماعی در ارزشهای این سازمانهابیانشده است. آنها از طریق مراوده با ذینفعان، انتظارات و مقررات محلی و جهانی را درک و رعایت کرده و از آن فراتر میروند .[6]
از زمانی که مسئولیتپذیری اجتماعی شرکتها به فعالیت اصلی کسبوکار تبدیل میشود، بهعنوان بخش اصلی مدیریت به بخش بازاریابی، حسابداری یا سرمایهگذاری تسری مییابد .[11]جهت افزایش گستره مسئولیتپذیری اجتماعی شرکتها، مطالعات چند رشتهای متعددی بر روی آن و تأثیر آن بر فعالیتها و درآمدهای شرکت صورت گرفته است. تعداد کثیری از مطالعات به بررسی ارتباط میان عملکرد اجتماعی و عملکرد مالی شرکتها پرداختهاند .[16-20-24]همزمانی قیمت سهام، نشانگر میزان تغییرات مشترک قیمت سهام با تغییرات بازده بازار بوده که مبین میزان انعکاس اطلاعات بازار نسبت به اطلاعات خاص شرکت در قیمت سهام است و کاربردهای فراوانی دارد. ازجمله برای قیمتگذاری داراییها، همچنین سرمایهگذاران و معاملهگرانی که بهصورت روزانه خریدوفروش میکنند و از نوسانات روزانه قیمت نفع میبرند .[4]
با توجه به اینکه با افزایش افشای اطلاعات مسئولیتپذیری اجتماعی توسط شرکتها، اطلاعات خاص شرکت نیز بیشتر میشود، این امر باعث میشودهمزمانی قیمت سهام این شرکتها نیز کاهش یابد .[15]رابطه بین افشای اطلاعات مسئولیتپذیری اجتماعی و همزمانی قیمت سهام تنها در برخی بورسهای توسعهیافته آزمون شده است و تاکنون مطالعهای جهت بررسی رابطه میزان افشای اطلاعات مسئولیتپذیری اجتماعی و همزمانی قیمت سهام در بازار بورس اوراق بهادار تهران صورت نگرفته است؛ بنابراین، بررسی رابطه میزان افشای اطلاعات مسئولیتپذیری اجتماعی و همزمانی قیمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران با مشخصات و ساختاری متفاوت از حیث کارایی، سازوکارهای معاملاتی، نظارتی و برخی ویژگیهای منحصربهفرد دیگر، از اهمیت ویژهای برخوردار است و ضرورت دارد.
این پژوهش بررسی میکند آیا میزان افشای اطلاعات مسئولیتپذیری اجتماعی شرکتها، همزمانی قیمت سهام شرکتهای مزبور را کاهش میدهد یا خیر؟ ادامه پژوهش حاضر بدین ترتیب است که در بخش دوم مبانی نظری و پیشینه پژوهش آورده میشود، در بخش سوم روش پژوهش، جامعه و نمونه آورده خواهد شد، بخش چهارم به تجزیهوتحلیل دادهها خواهد پرداخت و درباره نتایج بحث میکند و در پایان، مقاله با برشمردن محدودیتهایی که پژوهش حاضر با آن مواجه بوده و ارائه پیشنهادهایی برای پژوهشگران آتی به پایان میرسد.
مبانی نظری و پیشینه پژوهش
تعاریف مختلفی از مسئولیتپذیری اجتماعی شرکتها وجود دارد که توسط متخصصین و اساتید ارائهشده است. تعاریف اولیه مسئولیتپذیری اجتماعی شرکتها به دهه پنجاه میلادی بازمیگردد .[9] در دهه شصت میلادی اولین کوششها برای ارائه یک ایده و تصویر بهتر و دقیقتر شروع شد. دیویس اولین فردی بود که به قدرت سازمانها و مسئولیتهای اجتماعی اشاره کرد. او مسئولیت اجتماعی شرکت را تصمیمات و رفتارهای بنگاه که دلایل اتخاذ آن حداقل فراتر از مرزهای سازمان است تعریف کرد .[6]
گزارش اطلاعات مسئولیتپذیری اجتماعی در دو دهه گذشته رشد صعودی داشته است. تعداد شرکتهایی که دادههای محیطی - مانند انتشار کربن در محیط، مصرف آب، تولید ضایعات و غیره - ،دادههای اجتماعی - مانند کارمند، محصول، مشتری و غیره - و دادههای حکومتی - مانند لابیگری سیاسی، مبارزه علیه فساد و غیره - را ارزیابی و گزارش دادهاند،بهطورقابل ملاحظهای افزایش یافته است.
هرچند که کمتر از 20 شرکت دادههای مسئولیتپذیری اجتماعی را در اوایل دهه 1990 افشاء کردهاند، ولی تعداد شرکتهایی که گزارشهای مسئولیتپذیری اجتماعی را تا سال 2016 منتشر کردهاندتقریباً تا 9000 گزارش افزایشیافته است. علاقه سرمایهگذاران به دادههای مسئولیتپذیری اجتماعی نیز بهسرعت افزایش یافته است .[15] کارل [9] اصولی را تحت عنوان هرم مسئولیتپذیری اجتماعی معرفی کرد که شامل موارد زیر است:
مسئولیت انسانی: مشارکت داوطلبانه و بشردوستانه در طیف گستردهای از فعالیتهای عامالمنفعه بهمنظور التیام گوشهای از آلام جامعه و ایفای نقشی مؤثر در حل مشکلات و معضلات اجتماعی.
مسئولیت قانونی و حقوقی: یک بنگاه اقتصادی در عین تمرکز بر سودآوری، ملزم به رعایت قوانین و مقررات وضعشده است. تأمین بهداشت و ایمنی کارکنان و مصرفکنندگان، پرهیز از بروز مصادیق تبعیض قومیتی، جنسیتی و توجه به مسائل زیستمحیطی در تمامی فرآیندهای تولید و ارائه خدمات ازجمله موارد متعددی است که در این مقوله مطرح است.
مسئولیت اقتصادی: برای یک بنگاه اقتصادی کسب سود و ارزشافزوده حاصل از تولید و خدمات، اصلیترین هدف محسوب میشود. بر این اساس، پاسخگویی هرچهبهتر مسئولان و مدیران آن میتواند نقش به سزایی در ارتقای کیفی سازمان، جلب مشارکت حداکثری درونسازمانی، ارتقا و حفظ اعتماد در سطح جامعه، افزایش بازدهی و نهاتاًی رشد سود، داشته باشد. همزمانی قیمت سهام حوزهنسبتاً جدیدی در پژوهشهای مالی و اقتصادی محسوب شده و رابطه نزدیکی با توسعه اقتصادی و ثبات بازارهای مالی دارد. همزمانی، متضمن تمایل سهام برای حرکت در جهت بازار است. بازده سهام میتواند همجهت یا برخلاف جهت بازار تغییر کند. طبق تعریف پیوتروسکی و همکاران، همزمانی قیمت یعنی نسبتی که بازده بازار و صنعت میزان تغییرات بازده شرکت را توضیح میدهد.
