بخشی از مقاله
چکیده
این تحقیق با هدف بررسی رابطهی بین سبکهای شناختی، مذهب ادراک شده و خشونت والدین با عزت نفس دانش آموزان دختر متوسطهی اول شهرستان جویبار انجام گردید. روش تحقیق از نوع تحقیق های همبستگی است و نمونه این تحقیق شامل 234 نفر دانش آموزان دختر متوسطهی اول شهرستان جویبار بودند که به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. برای اندازه گیری متغیرها از پرسشنامه سبکهای شناختی رایدینگ ، مذهب ادراک شده جان بزرگی، خشونت والدین ادلسون و همکاران و عزتنفس کوپراسمیت - SEI - استفاده شده است.
برای تحلیل داده ها از آزمون های ضریب همبستگی و همچنین آزمون های رگرسیون خطی ساده و رگرسیون خطی چند متغیره به روش گام به گام استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داده است که بین سبکهای شناختی، مذهب ادراک شده و خشونت والدین با عزت نفس دانش آموزان رابطه مثبت وجود دارد. همچنین یافته ها نشان داد که با افزایش میزان و میانگین متغیر های سبکهای شناختی، مذهب ادراک شده، خشونت والدین، میزان عزت نفس دانش آموزان افزایش می یابد و بالعکس.
مقدمه
عزتنفس، باور و اعتقادی است که فرد، درباره ارزش و اهمیت خود دارد. حرمت نفس را میتوان با عوامل مختلف توضیح داد ازجملهفردی که حرمت نفس دارد معتقد است که انسان مقدّس است و به دلیل این مقدّس بودن نمیتوان او را قربانی اعتقادات و ارزشهای دیگران کرد، عامل بعد اینکه همه انسانها باهم متفاوتاند؛ یعنی بین افراد مختلف با نژادها و قومیتهای مختلف هیچ فرقی وجود ندارد و همینطور انسانها باهم برابرند، عامل دیگر خوددوستی و احساس رضایت داشتن ازآنچه هستم و هرچه که هستم و همینطور نداشتن شرم و خجالتاز وجود خود است. اصولاً میتوان حرمت نفس را در امور مختلف زندگی شرح داد.
افرادی که دارای حرمت نفس پایین هستند در زندگی خود با مشکلات فراوان روبرو میشوند - میکاییلی، . - 1395 یکی از عواملی که میتواند بر عزت نفس اثر بگذارد جهت گیری مذهبی است، مفهوم جهتگیری مذهبی اولین بار توسط آلپورت - 2011 - 1 مطرح گردید به این معنی که افراد در رابطه با باورهای مذهبی و نحوهی ترکیب آنها در زندگی خود دارای سبک ویژهای هستند. همچنین آلپورت، مذهب را بهعنوان فلسفهی وحدتبخش زندگی توصیف میکند و آن را یکی از عوامل بالقوه مهم برای سلامت روان دانسته، او معتقد است نظام ارزشی مذهبی، بهترین زمینه را برای یک شخصیت سالم آماده میکند.
سبکهای شناختی به افراد دارای سبک وابسته به زمینه، کلینگر و به افراد دارای سبک ناوابسته به زمینه تحلیلی نگر میگویند؛ زیرا گروه اول شکل و زمینه را در یک ترکیب کلی میبینند و لذا، جداسازی شکل از زمینه برای آنان دشوار است، به دریافت الگو بهصورت کلی علاقه دارند؛ اما افراد گروه دوم شکل و زمینه را از هم جدا میبینند و لذا، بهراحتی میتوانند آنها را از هم جدا کنند و تمایل دارند الگو را به بخشهای مختلف تجزیه و به جزئیات آن توجه کنند و کمتر تحت تأثیر محیط قرار گیرند تفاوت در سبکهای شناختی دانشآموزان، پردازش متفاوت اطلاعات را به دنبال خواهد داشت. بنابراین دانش آموزان تفاوتهای فردی زیادی دارند و شیوههای شناختی متنوعی نیز دارند، آگاهی از سبکهای شناختی فراگیران، میتواند نقش مهمی در شناخت و موفقیت تحصیلی آنها داشته باشد. مزیت شناسایی سبکشناختی این است که اطلاعاتی درباره راهبردهای شناختی و روشهای آموزشی و متناسب با این سبکها ارائه میدهد.
بیان مسئله
عزتنفس، یکی از عوامل مهم در رشد و شکوفایی انسانها است که در دهههای اخیر موردتوجه بسیاری از روانشناسان و پژوهشگران امور تربیتی قرارگرفته است؛ اما ازنظر قدمت تاریخی، این موضوع در مباحثی که علماء و فلاسفه تعلیم و تربیت درگذشته داشتهاند نیز به چشم میخورد. هنگامیکه به زندگی اشخاص نامی و مشهور مراجعه میکنیم که در زمینههای علمی، هنری، اجتماعی و غیره به درجات عالی رسیدهاند، درمییابیم که بیشتر آنان از اعتمادبهنفس بالایی برخوردار بودهاند.
یکی از مؤثرترین راههای کمک به فرزندانمان، حفظ عزتنفس آنهاست، عزتنفس مناسب و کافی یکی از باارزشترین منابعی است که نوجوان میتواند در اختیار داشته باشد، تحقیقات نشان دادهاند نوجوانی که از عزتنفس زیاد برخوردار است خیلی مؤثرتر میآموزد، روابط سودبخشتری را برقرار میکند، بهتر میتواند از فرصتها استفاده کند مولّد و خودکفا باشد، همچنین در مقایسه با نوجوانی که عزتنفس کم دارد، دیدگاه روشنتری نسبت به مسیر زندگی خویش دارد.
بهعلاوه نوجوان برای یک زندگی سودمند و کامل، به بنیادی استوار نیاز دارد، بنابراین وقتیکه باعزت نفسکاملاً رشد یافته مرحلهی نوجوانی را پشت سر میگذارد، درواقع مجهز به بخش عمدهای از این بنیاد استوار، وارد دنیای بزرگسالی میشود - کلمز3 و همکاران، . - 2013 از میان عوامل اجتماعی زیادی که در پرورش فرزند سهم دارند، خانواده بدون شک اهمیتی اساسی دارد چرا که خانواده سیستمی پویاست که از روابط وابسته به هم تشکیلشده و در بطن موقعیتهای اجتماعی -فرهنگی و اقتصادی قرار دارد. تغییر کردن خانواده در طول زمان تأثیر میگذارد پژوهشگران نوین، خانواده را بهصورت مجموعهای از روابط وابسته به هم در نظر میگیرند و بر طبق نظریه سیستمهای بومشناختی، رفتارهای هر عضو خانواده بر رفتارهای سایر اعضاء تأثیر میگذارد و این تأثیرات دو جهته - دو سویه - هستند.
ارتباط محبتآمیز و صبورانه پاسخهای یاریگرانه و مسالمتآمیز را فرامیخواند و تندی و ناشکیبایی، رفتار خشمآگین و مخالفت را برمیانگیزد. هریک از این واکنشها بهنوبه خود حلقه جدیدی را در زنجیره تعاملی به وجود میآورد. در مورد اول پیام مثبت ادامه مییابد و در مورد دوم پیام منفی یا اجتماعی روی میدهد. این نکته مهم را باید به خاطر سپرد که والدین با یکدیگر و با فرزندانشان رابطه دارند. آنها بهمنزله سرچشمههای رفاه و حمایت جسمی و روحی متقابل میباشند. خانهای که محیط آن ویژگیهایی چون نزاع، سرزنش و ناسازگاری دارد بر والدین و فرزندان، هر دو اثرات زیانباری میگذارد. نزاعهای شدید بین والدین، احساسات منفی کودکان را به دنبال میآورد.
یکی از معروفترین سبکهای یادگیری، سبکشناختی وابسته به زمینه و نابسته به زمینه است. یادگیرندگانی که دارای سبکشناختی وابسته به زمینه هستند. تحت تأثیر محیط اطراف خود قرار میگیرند و به جزئیات اصلی و فرعی تکلیف ارائهشده بهطور یکسان توجه میکنند. درصورتیکه دانشآموزان دارای سبکهای شناختی نابسته به زمینه بیشتر تحت تأثیر تغییرات محیطی واقع میشوند و به نکات اصلی تکلیف موردنظر توجه مینمایند و از توجه به جزئیات صرفنظر میکنند علاوه بر این، افراد وابسته به زمینه در سبکشناختی خود کلیگرا هستند.
درحالیکه افراد مستقل از زمینه، تحلیلی عمل میکنند؛ بنابراین، نوع سبکشناختی بر چگونگی پردازش اطلاعات آنها تأثیر میگذارد. مطالعه و شناخت انواع سبکهای شناختی در حوزه تعلیم و تربیت حائز اهمیت است. وابستگی نابستگی به زمینه یکی از ابعاد سبکهای شناختی است که بر فرایندهای شناختی و درنتیجه خلاقیت فرد تأثیر میگذارد - ذوالفقاری، . - 1393 با توجه به اهمیت آن در پژوهش حاضر تلاش شده استرابطهی سبکهای شناختی، مذهب ادراک شده و خشونت والدین با عزت نفس دانشآموزان دختر متوسطهی اول شهرستان جویبار بپردازیم.
روش تحقیق
این تحقیق از لحاظ هدف از نوع کاربردی و از لحاظ روش تحقیق توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیهی دانش آموزان دختر متوسطهی اول شهرستان جویبار که تعداد 600 نفر را تشکیل میدهند . تعداد نمونه مورد بررسی این تحقیق 234 نفر دانش آموزان دختر متوسطهی اول شهرستان جویبار میباشد که با استفاده از جدول کرجسی و مورگان - 1970 - تعیین گردیدهاند. شیوه نمونهگیری تحقیق حاضر تصادفی ساده میباشد.
ابزار گردآوری اطلاعات
ابزار اندازه گیری و مقیاسها وسایلی هستند که محقق به کمک آنها قادر است اطلاعات موردنیاز پژوهش خود را گردآوری، ثبت و کپی نماید. در تحقیق حاضر ابزار گردآوری اطلاعات از پرسشنامه استفاده شده است. پرسشنامه تحقیق شامل دو بخش بوده است:
نامه همراه: در این بخش هدف از گردآوری دادهها به وسیله پرسشنامه و ضرورت همکاری پاسخ دهنده در عرضه دادههای مورد نیاز، بیان شده است. برای این منظور بر با ارزش بودن دادههای حاصل از پرسشنامه تأکید گردیده تا پاسخ دهنده به طور مناسب پاسخ سؤالها را عرضه کند. سؤالهای - گویهها - پرسشنامه: این بخش از پرسشنامه نیز شامل 2 قسمت است:
الف - سؤالات عمومی: در این قسمت مشخصات عمومی پاسخ دهنده در دو بخش مشخصات فردی و مشخصات سازمانی پرسیده شده است.
