بخشی از مقاله
چکیده
از عوامل مهم بقا و حیات سازمان آموزش و پرورش، بالا بردن کیفیت و توانمندی نیروی انسانی در جهت پیشرفت تحصیلی دانش آموزان است. هدف اصلی این نهاد بالا بردن عزت نفس دانش آموزان و پرورش خلاقیتهایی است که به شناساندن آن به دانشآموزان کمک نماید - عبدالهی: 1385، ص. - 149 هدف این تحقیق رابطه بین سبکهای هویت با عزت نفس در دانش آموزان پسر مقطع متوسطه شهر سبزوار در سال 91-92 میباشد.یافته ها: تعداد افراد مورد مطالعه 160 نفر بودند. ، بین سبکهای هویت و عزت نفس اجتماعی، خانوادگی تحصیلی دانشآموزان میباشد. برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه عزت نفس کوپر اسمیت، سبک هویت برزونسکی استفاده گردیده است که از روایی محتوا و پایایی مناسب برخوردار است. با استفاده از آزمون همبستگی پیرسون فرضیه های مورد پژوهش به اثبات رسیده است یافته های پژوهش حاضر نشان داد بین سبک های هویت و عزت نفس اجتماعی، خانوادگی و تحصیلی رابطه مثبت و معناداری بدست آمد.
کلمات کلیدی: سبک هویت، ، عزت نفس، دانش آموزان.
مقدمه
از طرفی هویت و نحوه شکلگیری آن از مسائل عمدهای است که هر فردی با آن روبهرو میشود و این بدان معنی است که او باید به سؤالهایی نظیر»من کیستم؟«و»به کجا میروم؟« پاسخ بدهد.این پرسش را که چند سال ادامه خواهد یافت جستوجوی هویت مینامند.نوجوانی که با این پرسش اساسی روبهرو است میداند که به زودی باید مسؤولیت زندگی خویش را شخصا به عهده گیرد و از خود میپرسد:باید چگونه زندگی کنم؟چه حرفهای را باید انتخاب کنم؟با کدام باورها و ارزشها باید زندگی کنم؟پاسخ به این پرسشها آسان نیست و معمولا با تشویش نیز همراه است - لطف آبادی، . - 1380اریکسون - 1956 - هویت را ایجاد هماهنگی میان تصور فرد از خودش به عنوان یک فرد بینظیر و دارای ثبات و تصور دیگران میداند.
از نظر اریکسون - 1960 - - نقل از لطفآبادی، - 1380 هویت پاسخ به این است که »من کیستم.«همچنین بر اساس تعریف راهنمای تشخیصی و آماری بیماریهای روانی هویت عبارت از میزان وضوح فرد نسبت به مقولات تشخیصی و آماری بیماریهای روانی هویت عبارت از میزان وضوح فرد نسبت به مقولات تشخیصی شامل:اهداف بلند مدت، انتخاب شغل، الگوی رفاقت، رفتار و طرز فکر جنسی مناسب، ارزشهای اخلاقی، دید مثبت نسبت به خود، روحیه تلاش و ابتکار و تنظیم وقت است.هرچه این وضوح بیشتر باشد هویت مطلوبتر و برعکس، هرچه در این مقولات اشکال وجود داشته باشد، نشاندهنده بحران هویت است - پورافکاری، - 1382 مفهوم هویت که اریکسون دردوره نوجوانی مطرح میکنددوچهره دارد.-1ازیک سواحساساتی رجوع میکندکه یک فرددرمقابل خویش داردیعنی خودسنجی.
-2برروابط بین هویت شخص وتوصیف هایی که دیگران ازاوبه عمل میآورندتکیه میکنداین توصیه هامربوط به رفتارهایی هستندکه جامعه آنهارابرای یک رفتارمناسب اساسی میداندودراطراف مجموعه هایی که نقشهای اجتماعی نامیده میشوندسازمان یافته اندبه عنوان مثال مردیازن بودن به معنای ایفاکردن یکی ازنقشهاست . نقشها بین خودواجتماع ارتباط برقرار می سازد و دارای دو کوششند. یکی اینکه شخص را به قوانین اجتماعی مربوط میسازد و دیگر اینکه وی را به عنوان فرد مشخص میکند.هویت ازدیداریکسون مبنای اجتماعی وشخصی داردزیرابرمبنای فعالیتها، کنشهاو تمایلات میباشد - محسنی، - 1375 درواقعیت درمانی، اعتقادبرآن است که انسان فقط دارای یک نیازاساسی اجتماعی - به هویت است واین نیازراکه ازنسلی به نسلدیگرمنتقل میشود، درونی میداند.
این نیاز، همان نیازبه هویت فردی است که به هویت اجتماعی فردارتباط نزدیک دارد. - شفیع آبادی، - 1377 فاروقی، - 1379 - درتحقیق خودباعنوان بررسی رابطه عزت نفس باپایگاههای هویت دردانشجویان دانشگاه فردوسی مشهدبه این نتیجه رسیده اندکه بین عزت نفس وپایگاه هویت دستیابی رابطه مثبت ومعناداری وجودداردوبین عزت نفس وپایگاه هویت تعلیق وپراکندگی رابطه منفی ومعناداری وجودداشت بنابراین این بدین معنی است که افرادپایگاه هویت دستبابی ازعزت نفس بالایی برخوردارندوافرادپایگاههای هویت پراکندگی وتعلیق ازعزت نفس پایینی برخوردارنددراین پژوهش بدست آمده است که بیشرین فراوانی درپایگاه دستیابی قرارداردکه این یک نکته مثبت ونقطه قوت است.
چون دستیابی پیشرفته ترین پایگاه و یک پایگاه هویت بالغ است و با موقعیتهای شناختی و شخصی بسیار بالاتری همراه است. روانشناسان معتقدند که احساس بی ارزشی عمیق، ریشه بسیاری از نابهنجاریهای روانی است که در بین افراد انسانی دیده میشود. - شاملو 1368، ص . - 141پپ و همکاران - 1989 - اظهار میکنند خود پنداره و به تبع آن عزت نفس، براساس ترکیبی از مسائل و موضوعاتی که در زندگی، برای ما اهمیت دارند، ساخته شده است. اگر فرد، زمینه هایی که در آن فعالیت داشته است، با ارزش بداند، عزت نفس کلی او بالا خواهد بود، در حالی که اگر وی آن زمینهها را، بی ارزش بداند در مورد خودش، عقیده منفی خواهد داشت.
جامعه آماری :
جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانش آموزان پسر مقطع متوسطه شهر سبزوار بودند که تعداد 160 نفر از آنها انتخاب شدند.ابزار استفاده شده در این تحقیق عبارتند از
پرسشنامه عزت نفس:
برای تعیین عزت نفس دانش آموزان در این تحقیق از ابزارهای پیش و پس آزمون عزت نفس کوپر اسمیت استفاده شده است. کوپر اسمیت - 1967 - مقیاس عزت نفس خود را بر اساس تجدید نظری که بر روی مقیاس راجرو دیومند - 1945 - انجام داد، تهیه و تدوین کرد. این آزمون در سال 1975 توسط - استانلی کوپر اسمیت - در کتاب پیشینه عزت نفس مطرح شد. گزارش های کلی حاکی از آن است که آزمون مراحل ابتدایی را از لحاظ روایی و اعتبار پشت سر گزارده است. تحقیق ثابت - 1375 - با 600 نفر دانش آموزان دختر و پسر دوره راهنمایی تحصیلی مناطق 19 گانه تهران، اعتبار و روایی آزمون عزت نفس کوپراسمیت را مورد تایید قرار دداده است. به نظر بیابانگرد - 1370 - آزمون عزت نفس کوپر اسمیت از اعتبار و روایی بالایی برخوردار است. این آزمون برای دانشجویان انگلیسی و دانشجویان عرب در دانشگاه عربستان سعودی نیز نرم گیری شده است.
پرسشنامه سبک هویت:
پرسشنامه سبک هویت توسط برزونسکی در سال1990 ساخته شده است.این پرسشنامه یک مقیاس 40 سؤالی است که 11 سؤال آن مربوط به مقیاس اطلاعاتی،9 سؤال آن مربوط به مقیاس هنجاری و 10 سؤال آن مربوط به مقیاس سردرگم یا اجتنابی و 10سؤال دیگر مربوط به مقیاس تعهد است و هر مقیاس یک سبک هویتی محسوب میشود.پاسخ آزمودنیها به سوالات به شکل طیف لیکرت 5 درجهای میباشد که شامل کاملا مخالف-1 تا کاملا موافق-5 میباشد.یافته ها بین سبک های هویت و عزت نفس اجتماعی رابطه معناداری وجود دارد.همبستگی حاصل بین دو متغیر سبک های هویت و عزت نفس اجتماعی دانش آموزان برابر با 0/49 بدست آمد لذا بین دو متغیر همبستگی مثبت وجود دارد، از طرفی سطح معناداری بین دو متغیر سبک های هویت و عزت نفس اجتماعی برابر0/000 بدست آمد - p<0/05 - بنابراین بین دو متغیر رابطه معناداری وجود دارد.
نتیجهگیری
بین سبک های هویتی و عزت نفس های - اجتماعی، خانوادگی و تحصیلی - رابطه معنی دار وجود دارد.طبق نتایج جدول - 8-4 الی - 12- 4 و مقدار ضریب همبستگی و سطح معناداری برای این فرضیه، با افزایش و بالارفتن سبک های هویتی میزان عزت نفس اجتماعی دانش آموزان نیز افزایش می یابد.یافته های پژوهش حاضر نشان داد که بین سبک های هویتی با عزت نفس اجتماعی، خانوادگی و تحصیلی دانش آموزان رابطه مثبت معنی دار وجود دارد این یافته با پژوهشهای قبلی از جمله فیلیپس و پیتمن - 2007 - ، مطابقت دارد.سیف - 1368 - عزت نفس را به معنی نیاز به احترام یا کسب موفقیت، تأیید، یا نیاز فرد به ایجاد تصور مثبت در مورد خود و دیگران و اینکه او را فردی قابل احترام بدانند تعریف کرده است.تبیینی که برای این بافته ها می توان ادائه داد اشاره به پیچیدگی ارتباط بین عزت نفس و سبک های هویتی است.
افراد با سبک های هویتی اطلاعاتی و هنجاری برداشت مثبت و روشنی از خود دارند، در حالیکه برداشت افراد با سبک هویت سردگم/ اجتنابی منفی است. بنابراین برداشت مثبت از خود در سبک اطلاعاتی و هنجاری این امکان را فراهم می کند که آنها از سبک هویت سردرگم / اجتنابی متفاوت باشند. با این حال تبیین عزت نفس افراد اطلاعاتی با هنجاری متفاوت است. این ویژگی ممکن است تا حدی به ماهیت عزت نفس و برداشت از مفهوم عزت نفس مربوط باشد. برای مثال ممکن است رابطه قویتری با سبک اطلاعاتی نسبت به سبک هنجاری داشته باشد. منبع هویت اشخاص با جهت گیری هنجاری تاکید بر ویژگیهای بین فردی است. مثلا نقشهای اجتماعی و هنجارها، و تاثیر آن از ویژگیهای فردی بیشتر است، ولی جهت گیری درون فردی نیز بر عزت نفس تاثیر دارد. از سوی دیگر افراد با سبک اطلاعاتی ممکن است ارزیابی دانش بین فردی و شخصی در مورد خودشان هستند.
بنابراین با فرض اینکه سبک اطلاعاتی ارتباط مثبت با عزت نفس دارد، این ارتباط هم به ویژگیهای شخصی و هم بین فردی متکی است، در حالیکه عزت نفس سبک هنجاری به طور مشخص به روابط بین فردی بستگی دارد - اریجیت و کرپل من ، . - 2009به طور کلی بر پایه دانش مربوط به رابطه حمایت اجتماعی و عزت نفس با سبک های هویت، یافته های پژوهش حاضر می تواند در زمینه کمک به فرایند هویت یابی نوجوانان سودمند باشد و از طریق شناسایی و فعال ساختن منابع حمایت اجتماعی، فرآیند هویت یابی نوجوانان را تسهیل کند. این فرآیند می تواند از طریق آموزش والدین، شکل دهی و گسترش
