بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه سبک زندگی والدین، ادراک از خود و عوامل انگیزشی - خودکارآمدی و ادراک سودمندی تکلیف - با پایستگی تحصیلی دانشآموزن تبریز میباشد.جامعهی آماری را کلیه دانشآموزان دختر و پسر سوم راهنمایی شهر تبریز تشکیل میدهد که نمونهای با حجم 150 نفر از دانشآموزان دختر و پسر به شوه نمونهگیری تصادفی خوشهای چند مرحلهای انتخاب شدند، پرسشنامههای ادراک از خود و عوامل انگیزشی گرین و پایستگی تحصیلی مارتین و مارش توسط دانشآموزان تکمیل شدند و پرسشنامه سبک زندگی - LSQ - توسط والدین آنها تکمیل شد.
برای تجزیه و تحلیل دادهها از آزمونهای ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون استفاده شد. یافتهها نشان میدهند بین سبک زندگی والدین، ادراک از خود و خودکارآمدی با پایستگی تحصیلی همبستگی مثبت معنادار وجود دارد - p<0/01 - ، ولی بین ادراک سودمندی تکلیف و پایستگی تحصیلی رابطه معنادار تایید نشد. همچنین یافتهها نشان میدهد که سبک زندگی والدین، ادراک خود و خودکارآمدی ببهترین پیشبینی کنندهی پایستگی تحصیلی میباشند. بنابراین میتوان نتیجه گرفت که سبک زندگی والدین، ادراک از خود و خودکارآمدی میتواند از عوامل تاثیرگذار در پایستگی تحصیلی دانشآموزان باشد.
مقدمه
موفقیت مدارس و دیگر حوزههای تحصیلی به گونهای است که چالشها، سختیها، فشار و استرس از واقعیات زندگی روزمره تحصیلی است و دادههای تجربی از این واقعیت حمایت میکنند - فین و راک1، 1997، به نقل از مارتین و مارش2، . - 2009 نارضایتی و عدم اشتیاق تحصیلی پیشرفت را کاهش میدهد و توانایی فرد را از نظر تحصیلی محدود میکند - مارتین، . - 2009 اگر چه تعداد زیادی از دانشآموزان عملکرد ضعیفی در مدارس دارند، تعدادی نیز وجود دارند که با غلبه بر مشکلات و موانع تحصیلی، فرصتهای خود را افزایش و عملکرد تحصیلی مطلوبی دارند - جیمرسون و همکاران، 1999، به نقل از مارتین و مارش، . - 2009 مارتین و مارش - 2008، - 2009 بیان میکند که یک مولفهی مهم در سازگاری، باعث میشود دانشآموزان در مقابله با چالشهای تحصیلی، پایسته شوند، بدین ترتیب مفهوم پایستگی تحصیلی3، را به عنوان سازهای که به تابآوری تحصیلی در بافت روانشناسی مثبتگرا، اشاره دارد، را پیشنهاد داد.
پایستگی تحصیلی توانایی دانشآموزان در غلبه بر مشکلات، موانع و چالشهایی است که در زندگی روزمره تحصیلی بیشتر دانشآموزان، به طور معمول رخ میدهد - مانند نمرات پایین، فشار امتحان، تکالیف مشکل، بازخوردهای منفی در ارتباط با معلم و شاگرد، رقابت و از دست دان انگیزه - . در واقع جهتگیری مثبتسازهی پایستگی تحصیلی همسو با رشد روانشناسی مثبتگرا است. دانشآموزان پایسته، علیرغم وجود شرایط و وقایع استرسزا که آنها را در مسیر عملکرد ضعیف در مدرسه قرار میدهد، در سطح بالایی از انگیزه، پیشرفت و عملکرد تحصیلی را حفظ میکنند البته باید دانست پایستگی تحصیلی با تابآوری تحصیلی تفاوت دارد، تابآوری تحصیلی در مواجه با اضطراب و شکستهای مزمن مطرح است اما پایستگی تحصیلی با کاهش انگیزه و اشتیاق تحصیلی و نمرات ضعیف مطرح است.
علت و عامل اصلی رفتار هر انسانی، انگیزش است که به عنوان عامل نیرو دهنده و هدایت کنندهی رفتار ، تعریف میشود. عوامل انگیزش در امر تعایم و تربیت بسیار حائز اهمیت است. تعاریف و نظریه های مختلف در باب انگیزش مطرح شده است. اما طبق مفهوم کلی، انگیزش چیزی است که ما را به جنبش و تحرک وا میدارد تا تکالیف خود را کامل کنیم - گیج و برلاینر، 1984، ، به نقل از مرادیان مینا، . - 1393 مطالعات روانشناسی تربیتی و یادگیری نشان میدهد که انگیزش تاثیر مثبت و مستقیمی بر یادگیری بر جای میگذارد همچنین کاستیهای انگیزش باعث میشود که دانشآموزان در حد توانایی و استعداد و شایستگی خود عمل نکرده و دچار افت تحصیلی شکست شوند.
از میان عوامل متعدد انگیزش در این پژوهش بر خودکارآمدی و ادراک سودمندی تکلیف تاکید شده است. اصطلاح خودکارآمدی به ارزشیابی شخصی دانشآموز از توانایی های عملکرد بر تکلیف اشاره میکند - بندروا، 1986، به نقل از کارشکی، مومنی مهموئی و قریشی، . - 1393 اگر دانشآموز تکمیل تکالیف درسی را وسیلهی مفیدی برای اهداف آتی خود بدانند با انگیزهتر خواهند بود و از راهبردهای خودنظم بخشی به نحو موثری استفاده خواهند کرد - میلر، 1996، به نقل از مرادیان مینا، . - 1393
سبک زندگی یک ساختار شناختی است یعنی نوعی بازخورد آرمانی از موجودیت فرد در فرآیند شدن. پایستگی تحصیلی دانشآموزان تحت تاثیر سبک زندگی والدین میباشد. سبک زندگی تربیتی منحصر به فرد از انگیزهها، خصلتها، علایق و ارزشهایی که در اعمال فرد تجلی مییابد و تعیین میکند او چه چیزی خواهد آموخت، چگونه رفتار خواهد کرد، چگونه خواهد اندیشید و چه تجربیاتی با شخصیتش در آمیخته خواهد شد - شولتز، . - 201405
از سوی دیگرمحققان و تئوریپردازان به میزان وسیعی این فرض را پذیرفتهاند که ادراکهای مثبت از خود با افزایش رشد شخصی ارتباط دارد و برای موفقیت تحصیلی هم اهمیت دارد - کمینسکی، . - 2007 ادراکهای مثبت از خود بر جنبههای متفاوت از زندگی مدرسه دانشآموزان اثر میگذارد و به رشد مثبت اجتماعی و هیجانی هم منجر میگردد - کلانجو، 2003، به نقل از کمینسکی، . - 2007 پژوهشهای صورت گرفته در این زمینه عبارتند از: توماس، بوئن، و ناسیون - 2010 - ، نشان دادند متغیرهای روانشناختی و تحصیلی - خودکارآمدی، انس با والدین، اضطراب، کنترل و اشتیاق - پیشبینیکنندههای تحصیلی هستند.
بارنت - - 2012، در پژوهش خود نشان داد دانشآموزان پایه بالاتر نسبت به پایه پایینتر پایستهتر بودند و در مقیاس سازگاری شناختی نمرات بالایی کسب کردند. عباسی - - 1393، نشان داد که بین خودکارآمدی و پایستگی تحصیلی رابطه مستقیم وجود دارد. لذا با توجه با توجه به مطالب گفته شده، با این مساله روبرو هستیم که آیا بین سبک زندگی، ادراک خود و عوامل انگیزشی با پایستگی تحصیلی رابطه وجود دارد؟
روش
نوع و طرح پژوهش: طرح این پژوهش از نوع همبستگی میباشد. جامعهی آماری، نمونه و روش نمونهگیری: جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانشآموزان دختر و پسر مقطع سوم راهنمایی شهرستان تبریز در سال تحصیلی 94-95 و والدین این دانشآموزان میباشد که در انتخاب نمونه، از روش نمونه گیری خوشهای استفاده شده است. در مجموع 150دانشآموز و والدین آنها انتخاب شدند.
ابزار پژوهش
-1پرسشنامه سبک زندگی: - - Lsq این پرسشنامه با هدف ارزیابی و اندازهگیری سبک زندگی توسط لعلی و عابدی و کجباف در سال 1391 ساخته شده، و دارای 70 سوال در طیف لیکرت است که به صورت همیشه، معمولا، گاهی اوقات و هرگز به ترتیب از 3 تا 0 نمرهگذاری میشوند. این پرسشنامه از ده مولفهی شامل سلامت جسمانی، ورزش و تندرستی، کنترل وزن و تغذیه، پیشگیری از بیماریها، سلامت روانشناختی، سلامت معنوی، اجتناب از داروها، پیشگیری از حوادث و سلامت محیطی تشکیل شده است. برای برآورد پایایی آزمون مذکور، ضریب آلفای کروباخ به روش همسانی درونی محاسبه شد که در دامنهای بین 0/76 تا 0/89 قرار دارد. همچنین ضریب پایایی به روش بازآزمایی نیز محاسبه شده که در دامنه بین 0/84 تا 0/94 قرار میگیرد.
