بخشی از مقاله
چکیده:
لازمه پیشرفت، رشد متوازن همه بخشهای کشاورزی است. بخش کشاورزی نقش مهمی در تولید، صادرات، اشتغال و تأمین نیازهای غذایی کشور دارد و توسعه آن حرکت به سمت توسعه پایدار محسوب می شود. رشد بهینه بخش کشاورزی کمک به دسترسی به مهمترین هدف پیشرفت، که استقلال است، می نماید. هدف این مقاله، بررسی رابطه کمی بین نیروی کار و سرمایه و رشد بخش کشاورزی در ایران با استفاده از آزمون هم گرایی یوهانسون، در سه دهه اخیر است. نتایج در سطح خطای 5 درصد نشان میدهند که بین نیروی کار و سرمایه رشد بخش کشاورزی رابطه تعادلی بلندمدت وجود دارد. به طوریکه ضریب سرمایه و نیروی کار 1/2 . 0,55 بدست آمده است. همچنین نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر تکانههای هر متغیر به تدریج کاهش مییابد و همزمان سهم سایر متغیرها افزایش مییابد.
-1 مقدمه
لازمه پیشرفت، رشد متوازن همه بخش های کشاورزی می باشد.از دیدگاه اقتصاددانان توسعه، بخش کشاورزی در اوایل توسعه اقتصادی بخش غالب بوده و در اقتصاد بعنوان منبع اصلی تأمین سرمایه برای توسعه اقتصادی بشمار می رود. به همین رو در کشورهای در حال توسعه مسئله اصلی در اوایل توسعه اقتصادی جذب هر چه بیشتر سرمایه از بخش کشاورزی به بخش صنعت بوده است. هر چند این موضوع در اوایل توسعه اقتصادی امر اجتناب ناپذیر به نظر می رسد، اما دامی که غالب کشورهای در حال توسعه در آن افتاده اند آنست که در این راه زیاده روی کرده اند. به گونه ای که در بسیاری از کشورهای در حال توسعه، عدم توجه به سرمایه گذاری در بخش کشاورزی سبب گردید که نقش کشاورزان بعنوان بخش کمک کننده به توسعه اقتصادی به نقش بازدارنده توسعه اقتصادی تبدیل گردد.
همین رو از اواخر دهه 1970 بسیاری از کشورهای در حال توسعه به تجدید نظر در سیاست های خود در رابطه با بخش کشاورزی پرداختند. در ایران نیز هر چند در سال های پس از انقلاب اسلامی تغییراتی در دیدگاه های سیاست گزاران و برنامه ریزان نسبت به بخش کشاورزی ایجاد گردیده و در برنامه های عمرانی اول و دوم بر محوریت نقش کشاورزی در توسعه اقتصادی تأکید گردیده ولی در عمل به سبب عدم هماهنگی موجود در سیاست های اقتصاد کلان و سیاست های بخش کشاورزی نرخ بازدهی سرمایه گذاری در بخش کشاورزی کمتر از بخش های دیگر اقتصادی بویژه بخش خدمات بوده و بمین رو تمایل به سرمایه گذاری در بخش کشاورزی روند مطلوبی نداشته و بخش کشاورزی، نتوانسته به تقاضای فزاینده ناشی از افزایش جمعیت و درآمد پاسخ گوید - حکمت، . - 1392
سرمایه گذاری در بخش کشاورزی، به دلیل افزایش پیوسته تقاضا برای مواد غذایی و دیگر محصولات کشاورزی، می تواند موجب رشد تولید و اشتغال در این بخش گردد. افزودن بر آن، ارتباط پیشین و پسین این بخش با دیگر بخش ها به رشد تولید و اشتغال در بخش های دیگر کمک می کند. بیشتر فعالیت های کشاورزی در مناطق روستایی انجام می شود. لذا گسترش سرمایه گذاری در بخش کشاورزی می تواند موجب ایجاد فرصت های شغلی بیشتر در مناطق روستایی و در نتیجه جلوگیری از مهاجرت روستائیان به شهرها گردد. رشد بالای جمعیت، افزایش تقاضای مواد غذایی و همچنین نیاز روز افزون منابع مختلف به محصولات کشاورزی، ایجاد تحولی را در این بخش، به نحوی که بتواند کمیت و تنوع محصولات کشاورزی را در مدت زمان کوتاه افزایش دهد، ضروری جلوه می دهد.
علاوه بر سرمایه از آنجا که در میان عوامل تولید بخش کشاورزی عامل نیروی انسانی بعنوان یک عامل تولید کالا و خدمات از یک سو به طور مستقیم در تولید شرکت می کند و از سوی دیگر به عنوان یک عامل ذی شعور و هماهنگ کننده و سایر عوامل شناخته شده است و جایگاه ویژه ای در بین سایر عوامل دارد باید به این عامل توجه خاصر مبذول نمود - خلیلیان و همکاران، . - 1387 با توجه به اینکه بخش کشاورزی یکی از بخش های مهم اقتصادی کشور است که درصد قابل توجهی از تولید، اشتغال و صادرات غیر نفتی را تشکیل می دهد - شاده ابادی و محمودی، . - 1389 بر این اساس، هدف این مطالعه بررسی رابطه بلند مدت بین توسعه اقتصادی با سرمایه و اشتغال در بخش کشاورزی طی دوره - 1390 - - 1360 است.
-2 ادبیات تحقیق
توسعه علاوه بر رشد اقتصادی بر سایر ابعاد نیز مانند کاهش نابرابری و ریشه کن کردن فقر تأکید دارد. یکی از مشخصه های اصلی توسعه یافتگی رشد اقتصادی است - خلیلیان و رحمانی، . - 1387 در بسیاری از کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه، بخش کشاورزی نقش مهمی در تولید غذا، ایجاد اشتغال و مبادلات تجاری دارد. اگر در آغاز دوران صنعتی شدن و بر اساس تئوری های اولیه توسعه، بخش کشاورزی به عنوان پله ارتقاء و قربانی رشد اقتصادی بخش صنعت شناخته شده بود، این نگاه در شرایط کنونی در بسیاری از کشورها جایگاه خود را به رشد و توسعه هماهنگ تمامی بخش های اقتصادی بدون هیچگونه تبعیض خاصی داده است. قربانی کردن کشاورزی در ایران نیز تا حدود زیادی وجود داشته و با شروع صنعتی شدن کشور، توجه سیاستگذاران و سیاستمداران به بخش صنعت بیشتر از بخش کشاورزی شد.
