بخشی از مقاله
تاثیر متقابل بهرهوری نیروی کار و بیمه در بخش کشاورزی
چکیده
ارتقاء بهرهوری بخش کشاورزی در سالیان اخیر به یکی از مهم ترین برنامههای دولت و بخش خصوصی تبدیل شده است. امروزه تمام کشورهای جهان در پی به دست آوردن پیشرفتهایی در زمینه بهرهوری هستند، بدین معنی که با استفاده کمتر از منابع، بتوانند به مقدار تولید بیشتری دست یابند. از دیگر سو کشاورزان در مقایسه با سایر تولیدکنندگان، با ریسک و نبود قطعیت بیشتری روبرو هستند. از این رو بیمهی کشاورزی بهعنوان راهکاری مناسب برای جبران خسارت در این بخش از سال 1363 راهاندازی شده است. در این مطالعه بعد از محاسبهی بهرهوری نیروی کار در بخش کشاورزی با استفاده از شاخص میانگین بهرهوری تعمیم یافته، به بررسی تاثیر توسعه بیمه کشاورزی بر بهرهوری نیروی کار در بخش کشاورزی با استفاده از مدل ARDL در طی سالهای 1363-1388 پرداخته ایم. نتایج حاصل، نشان گر تاثیر مثبت افزایش سطح زیرکشت بیمه شده بر بهرهوری نیروی کار بخش کشاورزی میباشد. براین اساس پیشنهاد می شود راهکارهای مناسبی جهت ترغیب کشاورزان به سمت بیمهی کشاورزی اتخاذ گردد تا با افزایش گرایش کشاورزان به بیمهی کشاورزی، بهرهوری نیروی کار این بخش افزایش یابد.
کلمات کلیدی: بیمهی کشاورزی، بهرهوری نیروی کار، بخش کشاورزی، الگوی خودبازگشتی با وقفه های توزیعی.
-1 مقدمه
بخش کشاورزی در اکثر کشورهای در حال توسعه به سبب در برگرفتن فعالیتهای مختلف، تأمین بخشی از درآمد ملی، ارز خارجی و امنیت غذایی از اهمیت بالایی برخوردار است به طوری که این بخش سهم بالایی در ایجاد ارزش افزوده و اشتغال این کشورها دارد. .(7)
کشاورزی فعالیتی توأم با ریسک است. این ریسک دوجانبه بوده و بر رفتار تولیدکنندگان و نیز بر نحوه عمل بخش کشاورزی تأثیر میگذارد. بیمه محصولات کشاورزی در تعدادی از کشورهای در حال توسعه مکانیزمی در جهت کاهش عدم ثبات درآمد تولیدکنندگان بخش کشاورزی، از طریق کاهش ریسک تولید و عملکرد میباشد. .(8) بهرهوری حاصل کسری است که از تقسیم مقدار یا ارزش محصول بر مقدار یا ارزش یکی از عوامل تولید بهدست میآید. بدین لحاظ میتوان از بهرهوری نیروی کار در بخش کشاورزی صحبت کرد.
مرکز بهرهوری ژاپن از زمان تاسیسش در سال 1955 نهضت ملی افزایش بهرهوری در این کشور را تحت سه اصل به جلو هدایت نموده که عبارتند از: افزایش اشتغال، همکاری بین نیروی کار و مدیریت و توزیع عادلانه و برابر ثمرههای بهبود بهرهوری در میان مدیریت، نیروی کار و مصرفکنندگان. (6) هدف اصلی این تحقیق بررسی تاثیر توسعه بیمه کشاورزی بر بهرهوری نیروی کار در بخش کشاورزی است. در این زمینه
لطفی (1387)، در مطالعهای به بررسی نقش بیمه محصولات کشاورزی در اقتصاد کشاورزی ایران پرداخت، نتایج مطالعه وی نشان داد که حمایت از تولیدکننده، بازاریابی، ارتقای کیفیت کالا، کارآفرینی و حفظ سرمایه ملی از مهمترین نقشهای بیمه محصولات کشاورزی در ایران میباشد. همچنین حسینی و قلیزاده (1387)، در مطالعهای به بررسی عوامل موثر بر اثرگذاری سیاست بیمه محصولات کشاورزی بر تثبیت درآمد کشاورزان پرداختند. نتایج بیانگر کاهش 13/4 درصدی نوسانهای جریان درآمدی بود که تاثیر زیادی بر افزایش اشتغال در این بخش دارد. اجلالی و اصغریراد (1390)، در مطالعهای تحت عنوان بیمه محورتوسعه درکشاورزی، به این نتیجه رسیدند تولید کشاورزی یکی از پرمخاطره ترین فعالیتهای اقتصادی می باشد و اعلام کردهاند که بیمه محصولات کشاورزی یکی از اهرمهای توسعه کشاورزی می توان دانست که بوسیله آن امنیت بیشتری را برای تولیدکنندگان کشاورزی فراهم و اشتغال در این بخش را افزایش میدهد. رحمانی همتآبادی (1383)، در مطالعهای تحت عنوان بررسی عوامل موثر بر بهره وری نیروی کار در بخش کشاورزی ایران به محاسبهی بهرهوری نیروی کار در این بخش پرداخت. روش محاسبه، بهرهوری متوسط تعمیم یافته و آمار مورد استفاده، آمار کلان اقتصادی مربوط به سالهای 1353-78 بود. نتایج نشان داد که روند بهرهوری نیروی کار در بخش کشاورزی صعودی است.
همچنین در رابطه با روند بیمه محصولات کشاورزی در ایران می توان گفت: هماکنون صندوق بیمهی کشاورزی در چندین گروه بیمهای اقدام به جذب بیمهگذار و ارائه خدمات میپردازد. در گروه زراعی 13 محصول، در گروه باغبانی 37 محصول، در گروه منابع طبیعی 6 گروه محصول، در گروه دام، طیور و آبزیان پرورشی 24 محصول و در گروه بیمه تنهی درختان 14 نوع درخت مورد بیمه قرار میگیرند. این در حالی است که در سال 63 و با آغاز فعالیت رسمی بیمهی کشاورزی در کشور تنها 2 نوع محصول در 2 استان کشور تحت پوشش بیمه قرار میگرفتند. در این پژوهش با استفاده از دادههای آماری سری زمانی به دنبال یافتن تاثیر افزایش گرایش به بیمه کشاورزی بر بهرهوری نیروی کار در بخش کشاورزی ایران هستیم.
2
-2 روش تحقیق
-1-2 اندازه گیری بهره وری
برای اندازهگیری بهرهوری یک عامل خاص میتوان از روش میانگین شاخص بهرهوری استفاده کرد. به عنوان مثال:
(1) انرژی مصرفی / ارزش افزوده (به قیمت ثابت) = بهرهوری انرژی اما میانگین شاخص بهرهوری جزئی مناسب نیست، بدین لحاظ که در هر دوره زمانی ستاده صرفا با یک عامل مقایسه شده و این کار بدون شناخت دقیق از تغییرات سایر عوامل انجام میگیرد. لذا باید به تنوع سایر عوامل موثر دیگر در تولید توجه شود. در واقع هنگام اندازهگیری بهرهوری یک عامل خاص، برای حذف اثر سایر عوامل، لازم است معادل سایر دادهها برحسب عامل مورد نظر در فرمول اندازهگیری بهرهوری گنجانده شود. در نتیجه از روش دیگری که موارد یاد شده را در برمیگیرد، استفاده میشود که آن را میانگین بهرهوری تعمیم یافته (GAP) مینامند.
در این فرمول: Y ستاده کل، X i وX j عوامل تولید، نرخ نهایی جانشینی نهاده X j به جای نهاده X i و
عبارت است از معادل سایر دادهها.
لذا در اینجا بهمنظور محاسبهی میانگین بهرهوری نیروی کار در بخش کشاورزی از روش میانگین بهرهوری تعمیم یافته استفاده میشود.
-2-2 الگوی خودبازگشتی با وقفه های توزیعی
یکی از الگوهای پویای متناسب با رابطه ایستای بلندمدت، الگوی شماره 1 الگوی خودبازگشتی با وقفه های توزیعی1 است، که براوردهای به نسبت بدون تورشی از ضرایب بلندمدت به دست می دهد. برخلاف سایر تکنیک های رایج در روش تحلیل هم انباشتگی، همانند روش انگل-گرنجر، در ابتدا نیازی به آگاهی از درجه خود انباشتگی متغیرهای مورد
مطالعه نیست. هم چنین روش قادر به براورد هم زمان ضرایب بلند مدت و کوتاه مدت الگو و تعیین جهت علیت بین متغیرهای الگو است.
یک الگوی در شکل ساده به صورت زیر نشان داده می شود:
که در آن مقدار ثابت، متغیر وابسته و عملکرد وقفه است. برداری از متغیرهای قطعی (غیر تصادفی)، نظیر عرض از مبدا، متغیر روند، متغیرهای مجازی و یا متغیرهای برون زا با وقفه های ثابت است.
تعداد وقفه های به کار رفته برای متغیر وابسته و تعداد وقفه های مورد استفاده برای متغیرهای مستقل است.
همچنین در الگوی بالا:
تعداد وقفه های بهینه برای هر یک از متغیرهای توضیحی را می توان با کمک یکی از ضوابط آکائیک، شوارتز-بیزین و
حنان-کوئین تعیین کرد.
در بلند مدت است، که بیانگر وقفه ام از متغیر i ام است. بدین ترتیب معادله بلندمدت به صورت زیر بیان می شود:
که در این رابطه:
دو گام برای تخمین مدل طی می شود. در اولین گام، تعداد وقفه های الگوی بر اساس یکی از معیارهای آکائیک، شوارتز-بیزین و حنان-کوئین تعیین می شود و در گام دوم الگوی انتخاب شده با استفاده از روش حداقل مربعات معمولی براورد می شود.
-3-2 بررسی ایستایی1
در یک متغیر سری زمانی اگر میانگین، واریانس و کوواریانس آن مستقل از عامل زمان باشد، آن متغیر ایستا و یا بعبارت دقیقتر ایستای کوواریانس می باشد. برای بررسی ایستایی در یک متغیر سری زمانی، می توانیم از روشهای زیر استفاده کنیم:
-1-3-2 آزمون دیکی- فولر2
فرایند خود توضیح مرتبه اول زیر را در نظر بگیرید:
برای آزمون این که سری زمانی دارای ریشه واحد است، آزمون فرضیه زیر را تشکیل می دهیم:
که پارامتر ، را می توان به روش حداقل مربعاتOLS براورد کرد. برای انجام آزمون دیکی – فولر بر اساس برآورد کننده ، آماره زیر را پیشنهاد کرده اند:
آماره فوق درای یک توزیع حدی است و کمیت های بحرانی آن برای آزمون ریشه واحد یا ، توسط دیکی و فولر، به کمک روش های شبیه سازی به دست آمده و جدول بندی شده است و اگر قدرمطلق آماره محاسبه شده، از قدرمطلق مقدار بحرانی ارائه شده توسط دیکی و فولر بزرگ تر باشد، آنگاه رد می شود و سری زمانی ماناست. اما اگر قدرمطلق مقدار محاسبه شده کم تر از قدرمطلق مقدار بحرانی ارائه شده باشد، فرضیه پذیرفته می شود و سری ناماناست.
-2-3-2آزمون دیکی فولر تعمیم یافته1
برای آزمون نامانایی، ابتدا فرض را بر این قراردادیم که سری زمانی مورد بحث دارای یک فرایند خود توضیح مرتبه اول است و سپس فرضیه را بر آن اساس آزمون می کنیم، اکنون اگر این فرض درست نباشد و سری زمانی تحت بررسی دارای فرایند خودتوضیح مرتبه P باشد، رابطه مورد براورد برای آزمون ، از تصریح پویائی صحیح برخوردار نخواهد بود و این امر سبس خواهد شد تا جملات خطای رگرسیون دچار خودهمبستگی شوند در این حالت دیکی و فولر نشان داده اند که وقتی جملات اخلال خود همبسته هستند، در صورتی که الگوی تعمیم یافته دیکی و فولر مورد استفاده قرار گیرد، توزیع حدی و کمیت بحرانی به دست آمده توسط ایشان باز هم صادق است.
اکنون فرض کنید جملات اخلال مربوط به رابطه رگرسیون زیر، یعنی:
دارای یک فرایند خود توضیح مانا از مرتبه P به صورت زیر باشد:
حال با جانشینی دو رابطه در هم خواهیم داشت:
دیکی و فولر نشان می دهند که برای آزمون آماره t محاسبه شده همان توزیع غیر استاندارد حدی را دارد.
-3 تصریح مدل
به منظور بررسی تاثیر بیمه کشاورزی بر بهرهوری نیروی کار در بخش کشاورزی مدل زیر بر اساس مطالعات و مبانی تئوری در نظر گرفته شده است.
