بخشی از مقاله
چکیده
صنعت فرآوری سنگهای قیمتی و نیمهقیمتی دومین صنعت پردرآمد دنیا به شمار میآید. اما ایران تنها سهمی چند صدم درصدی از این بازار دارد. برای رسیدن به قدرت اول اقتصاد معدنی در منطقه باید نگاه سنتی به بخش معدن و صنایع معدنی تغییر کند. مواد معدنی مکشوفه در استان شامل کرومیت، مس، منگنز، آهن، طلا و غیره، سیستان و بلوچستان را به رنگینکمان معادن کشور تبدیل کرده است. مشارکت شرکتهای بزرگ معدنی و مشارکت نیروهای بومی و اعطای تسهیلات از جمله راهبرد های بهرهبرداری فرصتهای کارآفرینی در حوزه معادن و سنگ های قمیتی میباشند.
واژههای کلیدیْ کارآفرینی، معدن، سنگ قیمتی، استان سیستان و بلوچستان
مقدمه
ایران یکی از کشورهای با ذخایر معدنی متنوع و عمده است که میتوان با بهره برداری درست از این منابع و با درآمد های ارزی ناشی از صادرات این مواد معدنی به رشد و توسعه اقتصادی قابل توجهی با اتکا به ظرفیتهای بخش معدن دست یافت. و زمینه ایجاد اشتغال پایدار را فراهم ساخت. با توجه به ذخایر معدنی بالای کشور، بخش معدن در برنامه اقتصادی و اشتغالزایی کشور میتواند نقش قابل توجهی ایفا کند. براساس آمار منتشره از منابع تخصصی سنگ، میزان مصرف سنگ در جهان بالغ بر 870 میلیون تن است و این رقم در سال 2025 به 4میلیارد و 911میلیون تن خواهد رسید. عمدهترین تولیدکنندگان در جهان به ترتیب چین، هند، ایتالیا، ایران و اسپانیا است. طی 10سال گذشته مصرف سنگ از 436میلیون مترمربع به 886 میلیون مترمربع در سال 2004 رسیده است که رشدی معادل 103درصد را در این دهه داشته است - خراسانی، ف. . - 1395
امروزه استخراج، فرآوری و صادرات سنگهای قیمتی بخش مهمی از اقتصاد کشورهایی چون برزیل، کلمبیا، آفریقای جنوبی، استرالیا، برمه، سریلانکا، تایلند، چین، هند، کشورهای اروپایی، ایالات متحده و بسیاری از کشورها را تشکیل میدهد. به صورتی که تصور حذف این صنعت برای تعدادی از این کشورها، حکم حذف صنعت نفت در کشور ما را دارد - بصیری وهمکاران . - 1389 بر اساس آمار ارائه شده از سوی بانک جهانی و مراکز اقتصادی بینالمللی حجم تجارت فرش در تمام دنیا میانگین 2 تا 4 میلیارد دلار را به خود اختصاص داده است که حاکی از اهمیت جایگاه تجارت سنگهای قیمتی در تجارت جهانی است. به گزارش شورای بینالمللی طلا، حجم مبادلات صنعت طلا در جهان بیش از 320 میلیارد دلار و تجارت جواهرات بیش از 600 میلیارد دلار در سال 2005 بوده است . - Fakhr movahedi, 2006 - بزرگترین واردکنندگان سنگهای قیمتی در جهان به ترتیب ایالات متحده آمریکا، ملل متحد اروپا و ژاپن هستند که حدود 70-80 درصد واردات در جهان را به خود اختصاص میدهند. بزرگترین صادر کنندگان سنگهای قیمتی دنیا، نیز سه کشور آسیایی هنگ کنگ، تایلند و هند هستند - . - Colored - Stone .com, 2008
اولین آمار موجود در مورد بازار سنگهای قیمتی ایران مربوط به سال 1380 است که طبق برآورد برخی از کارشناسان 45 میلیون دلار گردش مالی در زمینه همه سنگهای قیمتی بوده است که از این میزان 70 درصد مربوط به الماس، یاقوت، زمرد و 30 درصد مربوط به دیگر سنگهای قیمتی بوده است. اما با توجه به تعداد 70 هزار واحد صنفی طلا و جواهر فروشی کشور، که از این میزان 2/5 درصد به صورت حرفهای و مستقیم مرتبط با تجارت سنگهای قیمتی هستند - یعنی 1750 واحد تجاری و بازرگانی - ، تجارت روزانه هر واحد را به طور مستقل در امر سنگهای قیمتی 500 دلار ارزیابی مینمایند. در طول یک سال 315 میلیون دلار گردش مالی داخلی در امر سنگهای قیمتی وجود داشته که از این میزان بالغ بر 70 درصد واردات غیر رسمی و 30 درصد از منابع و معادن داخلی برآورده شده است - Stone org. , 2003 . - International
جایگاه ایران در بازار سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی صنعت فرآوری سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی دومین صنعت پردرآمد دنیا به شمار میآید. اما ایران تنها سهمی چند صدم درصدی از این بازار دارد. با گسترش و توسعه صنعت فرآوری سنگهای قیمتی، آموزش تراش و فرآوری سنگهای قیمتی و توسعه و تمرکز بر اشتغال خانگی این صنعت میتوان در آیندهای نزدیک شاهد اشتغالزایی بیش از پیش این صنعت در کشور بود. ایران در بخشی از منطقه زمینشناسی قرار گرفته است که به بهشت گوهرشناسان معروف است و بیش از 70 گونه سنگ قیمتی و نیمه قیمتی به جز الماس در آن یافت میشود. اوپال، گارنت، آمیتیست، عقیق، فیروزه، ژاسپ، بریل، انواع کوارتز، اپیدوت و سیترین انواع سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی ایران را تشکیل میدهند. هم اکنون در 20 استان کشور سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی شناسایی شده و اکتشاف آنها در دست اقدام است. با توجه به آمار موجود، 4میلیارد تن ذخیره سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی در کشور شناسایی شده که با این حساب، ایران از نظر میزان ذخایر و کیفیت در میان 10کشور مطرح دنیا قرار دارد - خراسانی، ف. . - 1395
نقش معدن و صنایع معدنی در اقتصاد مقاومتی
در راستای قطع وابستگی به در آمدهای نفتی و شکلگیری اقتصاد متکی بر توان داخلی و مقاومت در برابر هرگونه آسیب درونی یا بیرونی باید به سایر منابع راهبردی و مادر کشور، همچون بخش صنایع و معادن توجه ویژه شود. تولید ثروت ملی در حوزه معدنکاری فقط با اکتشاف معادن تازه و تکمیل اکتشافات و استخراج ذخایر قبلی و افزودن ثروت ملی امکان پذیر است . برای رسیدن به قدرت اول اقتصاد معدنی در منطقه باید نگاه سنتی به بخش معدن و صنایع معدنی تغییر کند و سرمایهگذاریها در این بخش مهم اقتصادی باید منجر به تصاحب بازارهای جهانی شود - بهرامن، م. . - 1393
تاریخچه معدنکاری در استان سیستان و بلوچستان
کورههای قدیمی ذوب فلزات و سربارههای باقیمانده از آنها دلالت بر فعالیت بیوقفه معدنکاری در مقیاس وسیع در فلات ایران دارد. کورههای ذوب و سربارههای باقیمانده آنها از دامنه رشتهکوههای سر به فلک کشیده زاگرس در غرب و البرز در شمال گرفته تا اعماق کویر یزد و از دامنه رشته کوههای بلوچستان همراه با سربارههای معدن مس چهلکوره واقع در ناحیه کراوه و معادن متروکه مس بین خارستان و بیدستر تفتان گرفته تا کوههای مرکزی ایران دیده میشوند - کیا، ا. . - 1374 معدن مس چهلکوره دارای آثار فراوان معدنکاری قدیمی - کارهای شدادی - میباشد. با استفاده از سنسنجی کربن - 14c - 14 بر روی بقایای زغال موجود در سرباره-های معدن، سن معدنکاری در چهلکوره به سالهای 660 تا 880 پس از میلاد مسیح، یعنی حدودا 1100 تا 1300 سال پیش برمیگردد - . - Movahhed Aval, 1974
فرصتهای سرمایهگذاری سنگهای قمیتی و نیمه قیمتی در استان سیستان و بلوچستان مهمترین اصل برای کارآفرینی بخش معدن این است که بازار مصرفی برای محصولات تولید شده وجود داشته باشد. پس باید قبل از تولید بازاریابی مناسبی انجام شود. به عنوان مثال برزیل، استرالیا و افریقای جنوبی از طریق صادرات محصولات معدنی، بزرگترین درآمدها را ایجاد کردند. اکنون برزیل از اجاره کشتیهای واله - با ظرفیت 400هزارتنی - سالانه 30میلیارد دلار درآمد و از صادرات سنگآهن نیز 100میلیارد دلار درآمد دارد - قیصری، ن.. - 1395 بنابراین با توجه به اینکه استان سیستان و بلوچستان ذخایر معدنی بالایی دارد. و مواد معدنی مکشوفه در استان شامل کرومیت، مس، منگنز، آهن، طلا، تیتانیوم وکانیهای فلزی نظیر تالک، منیزیت،گل-سفید، آنتیموان، فلدسپات خاک صنعتی، نیکل، کائولن، سیلیس و سنگهای ساختمانی به ویژه گرانیت، سیستان و بلوچستان را به رنگینکمان معادن کشور تبدیل کرده است - میرشکار، نادر. . - 1393
و به دلیل موقعیت استراتژیکی خاص و دارا بودن مرزهای آبی، خاکی و وصل بودن به آبهای بینالمللی از طریق دریای عمان میتوان در بخش صادرات محصولات معدنی بیشترین اشتغال و درآمد را بوجود آورد. در حال حاضر بسیاری از ظرفیتهای معدنی استان استخراج نشده است و بخش قابل توجهی از معادن سنگ استان به صورت خامفروشی و بدون فرآوری در داخل استان به استانهای دیگر و کشورهای دیگر صادر میشود. همچنین علاوه بر موقعیت استراتژیک استان در بخش معدن و سنگهای قیمتی، همسایگی استان با کشور افعانستان که دارای موقعیت ویژه در این بخش است، اهمیت موقعیت سوق الجیشی استان را در بخش معدن آشکار میسازد و میتوان علاوه بر سرمایهگذاری در اکتشاف و بهره برداری ظرفیتهای معدنی استان، زمینه فرآوری محصولات معدنی این کشور را در منطقه فراهم ساخت. ژئوتوریسم معادن استان سیستان و بلوچستان
