بخشی از مقاله
چکیده:
در این تحقیق با توجه به حجم عملیات حمل و نقل و تمرکز منابع آلاینده هوا 10 ایستگاه جهت اندازه گیري غلظت گازهاي محیطی و میزان گرد و غبار در مجتمع در نظر گرفته شد. سپس در زمان اوج آلودگی هوا با استفاده از دستگاه گاز سنج محیطی1 و دستگاه غبارسنج محیطی2 میزان گازهاي O3 ، CO ،NO ، NH3 ، H2S ،SO2 و NO2 و همچنین غلظت گرد و غبار اندازه گیري شد . بررسی انجام شده و اندازه گیري غلظت گازهاي مورد بررسی در ایستگاههاي مورد مطالعه نشان داد که میانگین غلظت گازهاي H2S -NH3 - NO -O3 و SO2 در محیط به ترتیب برابر است با 0/5 ،0/2 ، 0/7 ، 1 و . ppm 0/4 در طی مراحل انجام این مطالعه مشخص گشت حمل و نقل غیر اصولی کالاهاي فله خشک بدلیل انتشار ذرات و ترکیبات سمی درهوا ، کالاهاي فله مایع بدلیل انتشار بخارات آلی ، انتشار گاز CFCs از تاسیسات یخچالی و سردخانه ها ، تعمیرات تجهیزات و تاسیسات بندري بدلیل انتشار بخارات مواد حلال در هوا ، فعالیتهاي تعمیرات شناورها بدلیل انتشار گرد و غبار و ترکیبات سمی نظیر آزبست در هوا ، کشتیرانی در حوضچه ها بدلیل انتشار گازهاي آلاینده از موتورهاي دیزلی شناورها بویژه در مناطق پر ترافیک حوضچه ها ، عبور و مرور اتومبیلهاي سنگین بدلیل انتشار گازهاي آلاینده بویژه در مناطق پر ترافیک و پر تردد بندر از مهم ترین عوامل آلودگی هواي بندر شهید رجایی می باشد .
مقدمه :
هدف نهایی از حفاظت محیط زیست دستیابی به توسعه پایدار در قالب برنامه هاي اقتصادي هماهنگ با اصول حفاظت از محیط زیست و ممانعت از تخریب و تهی سازي منابع تجدید شونده و غیر قابل تجدید می باشد . از اینرو حل بنیادي مشکلات بحرانی محیط زیست در گرو انطباق دیدگاههاي کلان و زیر بنایی توسعه با قانونمندي هاي حفاظت محیط زیست است . ناگزیر الزامی است سیاستگزاري و برنامه ریزي جهت توسعه اقتصادي ، اجتماعی و فرهنگی بر شالوده حفظ محیط زیست و منابع طبیعی و بهره وري خردمندانه از این منابع صورت گیرد .
مجتمع بزرگ بندر شهید رجایی بندرعباس در 23 کلومتريی غرب شهرستان بندرعباس و حدوداً درموقعیت جغرافیایی 27 درجه و 7 دقیقه عرض شمالی و 56 درجه و 4 دقیقه طول شرقی قرار گرفته است. وسعت منطقه در حدود 25 کیلومتر مربع می باشد که قابلیت توسعه 7/5 کیلومتر مربع براي آن در نظر گرفته شده است . از نظر موقعیت دریایی در دهانه ورودي خلیج فارس، ابتداي تنگه هرمز و شمال جزیره قشم واقع شده است منطقه ویژه اقتصادي شهید رجایی داراي 325 کیلومتر مربع امکانات بندري و خدماتی است. این منطقه ویژه داراي یک حوضچه اصلی و دو حوضچه فرعی با عمق 15/8 متر و طول اسکله معادل پنج کیلومتر می باشد ، که در 24 اسکله آن کشتی هاي کیپ سایز3، پاناماکس4 ، رو – رو5 ، کانتینري و تانکرهاي نفتکش می توانند تخلیه و بارگیري نمایند.
- اداره کل بنادر و کشتیرانی هرمزگان - این مجتمع بزرگ، به سبب موقعیت ممتاز جغرافیایی، تجهیزات و تسهیلات پیشرفته و بدست آوردن سهم 55 درصد از مبادلات بازرگانی کشور از طریق دریا، مهم ترین بندر ایران است و به دلیل دسترسی به آبهاي آزاد از مسیر خلیج فارس و اتصال به شبکه بین المللی راه آهن، یکی از دروازه هاي مهم اقتصادي در حوزه حمل و نقل دریایی خلیج فارس به شمار می آید. چنین ویژگیهایی در کنار جایگیري این بندر در کرانه هاي خلیج فارس که به سبب حساسیتهاي زیست محیطی ذاتی در ردیف یکی از مناطق ویژه دریایی محسوب می شود ، نظارت و مدیریت فعالیتهاي این بندر را ناگزیر از ملاحظات زیست محیطی نموده است .
این درحالی است که فعالیت هاي عمرانی و حمل و نقل کالا که در بنادر و بویژه در بندر شهید رجایی صورت می گیرد داراي اثرات زیست محیطی بالفعل و بالقوه بر محیط هاي آبی، خاکی و هوا می باشد ، لذا پایش و ثبت مستمر تغییرات پارامترهاي شاخص فیزیکی و شیمیایی و زیستی در فواصل زمانی و مکانی مشخص ضرورت دارد . بطوریکه چنانچه تغییري غیر طبیعی در نوسان یک یا تعدادي از پارامترهاي شاخص ملاحظه شود، می توان با اتخاذ تدابیر مناسب از وقوع صدمات جبران ناپذیر به اجزاء اکو سیستم حساس ساحلی جلوگیري نمود. این تحقیق با چنین رویکردي و با هدف دستیابی به اولویت هاي اقدام در جهت مدیریت زیست محیطی بندر شهید رجایی طرح ریزي شده است.
.1 مواد و روشها :
-1-2 محدوده مورد مطالعه
این مطالعه در محوطه مجتمع بندري شهید رجایی به انجام رسید . محدوده این مجتمع در خشکی از شمال به اراضی بایر دامنه کوه گچین و کشار متصل بوده و از طرفین توسط کانالهاي هدایت سیلاب دشت فوق محدود شده است . از لحاظ موقعیت دریایی ، بندر در پناه جزیره قشم قرار دارد و از تاثیر امواج بلند دریاي عمان و خلیج فارس مصون می باشد . بندر شهید رجایی از لحاظ پهنه بندي چهارگانه اقلیمی ایران ، در اقلیم گرم و مرطوب سواحل جنوب کشور قرار گرفته است . آب و هواي منطقه بندرعباس در زمستان معتدل و در تابستان گرم و مرطوب می باشد ، ولی به لحاظ فقدان بارش کافی ، از نظر اکولوژیکی این ناحیه در قلمرو مناطق خشک یا کم آب قرار دارد .
از لحاظ سیلاب هیچ رودخانه اي مجتمع بندري شهید رجایی را تهدید نمی کند و تمامی آبراهه ها بنا به شرایط طبیعی و توپوگرافی از بالا دست منطقه از طریق کانالهاي ساماندهی شده و خورهاي طبیعی از مناطق شمالی ، شرقی و غربی ، آبهاي سطحی را به سمت خلیج فارس تخلیه می نماید . در ضمن وجود تپه هاي طبیعی در ضلع شمالی منطقه ، جاده دسترسی آسفالته و راه آهن و دیگر بناهاي منطقه را از ورود آبهاي سطحی حفاظت می نماید.
-2-2 روش بررسی
در این تحقیق با توجه به حجم عملیات حمل و نقل و تمرکز منابع آلاینده هوا 10 ایستگاه جهت اندازه گیري غلظت گازهاي محیطی و میزان گرد و غبار در مجتمع در نظر گرفته شد. سپس در زمان اوج آلودگی هوا با استفاده از دستگاه گاز سنج محیطی6 و دستگاه غبارسنج محیطی7 میزان گازهاي O3 ، CO ،NO ، NH3 ، H2S ،SO2 و NO2 و همچنین غلظت گرد و غبار اندازه گیري شد .
