بخشی از مقاله
چکیده
فناوری اطلاعات در بسیاری از جنبههای زندگی بشر جایگاه خاصی پیدا کرده است، حمل و نقل دریایی نیز از این مقوله مستثنی نیست. به کارگیری دستاوردهای فناوری اطلاعات در کشورهای مختلف نیازمند سرمایهگذاری زیربنایی است به همین دلیل، توفیق فناوری اطلاعات در حمل و نقل دریایی در جوامع در حال توسعه، همچون ایران توجه دولتمردان این کشورها را می طلبد. اما تهیه و تأمین تجهیزات تنها بخشی از پیش نیازهای استفاده از فناوری اطلاعات در کشتیرانی و دریانوردی است لذا آموزش و لزوم شخصی سازی و انطباق فناوریهای موجود با شرایط ایران از جمله ضرورتهای مهمی می باشند که باید مورد توجه قرار گیرند. بنابراین جمهوری اسلامی ایران باید استاندارهای جهانی و فناوریهای موجود را مد نظر قرار دهد و در عین تلاش برای استفاده بهینه از آنها، خصوصیات محلی و منطقهای خود را در استراتژی و روشهای کار خود دخیل نماید. بندر شهید رجایی به عنوان بزرگ ترین بندر کانتینری ایران مهم ترین و استراتژیک ترین شاهرگ حیاتی ورود و خروج کالا در ایران است لذا بهره گیری از فناوری اطلاعات در این بندر به عنوان هاب بنادر ایران و مقایسه آن با چند بندر فعال جهان جایگاه این بندر را در منطقه مشخص خواهد نمود.
هدف از این تحقیق بررسی آخرین تحولات در زمینه کاربرد فناوری اطلاعات در حمل و نقل دریایی، و ارائه خلاصهای از کاربردهای فناوری اطلاعات در بندر شهید رجایی و جایگاه این بندر در استفاده از فناوری مذکور میباشد. روش تحقیق از نوع اسنادی می باشد.
کلیدواژهها: حمل و نقل دریایی، فناوری اطلاعات، ایران، بندر شهید رجایی.
مقدمه
امروزه و با گسترش فزاینده حملونقل دریایی، در عمل بنادر با حجم عظیمی از دادهها روبرو هستند که مدیریت آنها امری مشکل و در بسیاری از مواقع غیر ممکن به نظر میرسد، به علاوه عملیات بندری احتیاج به سرعت بالا در انتقال دادهها دارد. به همین دلیل بنادر جزء اولین مکانهایی بودند که راهکارهای مناسب در این زمینه را جستوجو نمودند. از سوی دیگر مسئله اساسی در بنادر، جریان آزاد اطلاعات و انتقال آن بین کشتیها، شرکتهای حملونقل، دریافتکنندگان کالا، گمرگ، شرکتهای بازرسی کالا و دیگر گروههایی است که از خدمات بندری استفاده میکنند. بدین صورت بنادر باید بتوانند به تقاضا برای تبادل اطلاعات با تمام گروههای ذینفع پاسخ دهند و با افزایش کارایی در سیستمهای اطلاعاتی خود، ضریب امنیتی بندر را افزایش داده برای مشتریان و آسایش خاطر فراهم نمایند .(1)
9
اولین همایش ملی توسعه پایدار دریا محور
دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر، 8-9 بهمن 1393
در این مقاله سعی میشود به جنبههایی از دریانوردی اشاره شود که فناوری اطلاعات در آنها نقش کلیدی دارد و یا این کاربرد در آنها جدید و نوآورانه است. در ادامه به مقایسه عملکرد کانتینری بندر شهید رجایی با بندر جبلعلی به عنوان یکی از رقیبان اصلی این بندر در فاصله سالهای 2001 تا 2011 میپردازیم. بی شک یکی از دلایل رشد سریع بندر جبلعلی استفاده فراگیر و کارآمد از فناوریهای جدید علیالخصوص تجارت الکترونیکی میباشد.
بررسی کاربردهای فناوری اطلاعات در صنعت حمل و نقل دریایی کاربردهای فناوری اطلاعات در حمل و نقل دریایی را میتوان به دو دسته کلی مدیریتی و تکنیکی تقسیم کرد. در بعد مدیریتی،
کاربردهای متداول فناوری اطلاعات همانند استفاده از بانکهای اطلاعاتی قرار میگیرند. اما در بعد تکنیکی، جنبههایی از فناوری اطلاعات را مد نظر قرار میدهیم که در امور دریایی و دریانوردی کاربرد خاص دارند .(2)
جدول(:(1 آخرین کاربردهای فناوری اطلاعات در صنعت حمل و نقل دریایی
کاربردهای IT در حمل و نقل دریایی
PortAutomqtionSolutions
)TOS( Terminal Operation System
فناوری شناسایی به کمک امواج رادیویی )RFID(
فناوریهایی نظیرTransponder، Laser Scanner،
DGPS، Optical Lines و Optical Camera Remote
Laser intelligence sensor
سیستم شناسایی خودکار ) Automatic )Identification System
توضیحات
• راهبری دستگاه توسط اپراتورهای تجهیزات تخلیه و بارگیری با در دست داشتن وسیلهای (کنسول) تحت عنوان Radio Terminal And Base Unitدر ترمینال و با فاصله داشتن از تجهیز؛
• مزیت: افزایش ایمنی و کارایی در بنادر
• جریان صحیح و دقیق گردش کالا و کانتینر در ترمینالهای بندری به صورت paper lessو on line با استفاده از فناوری IT؛
• انواع TOSها
CTOS: Container Terminal Operation System BTOS: Bulk Cargo Terminal Operation System DTOS: Dry Cargo Terminal Operation System CFSS: Container Freight Station System
• مزیت: مدیریت ورود و خروج کالا به / از بنادر با هزینه کمتر، زمان کمتر، خطای کمتر.
• تبادل دادهها به وسیله برقراری ارتباط بین یک شناسه که به یک کالا یا شی متصل شده و یک قرائتگر؛
• تحلیل و تصمیمگیری اطلاعات مورد نیاز از حافظه برچسب به هنگام عبور کانتینر از مکانهای خاص توسط نرمافزار کنترلی.
• مدیریت گیتهای ورود و خروج بنادر ـ ردیابی کالا ـ کانتینر و کشتی ـ سرعت و امنیت در عملیات گردش کالا
• استفاده از سیستمهای هوشمند لیزری جهت جلوگیری از برخورد تجهیزات در محوطههای بندری؛
• جلوگیری از برخورد بوم گنتریکرین با عرشه و یا پل فرماندهی کشتی؛
• مزیت: عملکرد مناسب در هرگونه شرایط آب هوایی.
• شناسایی خودکار کشتیها و نظارت بر شناورها را برای سایر شناورها و ایستگاههای ساحلی
• مزیت: دریافت دائمی اطلاعاتی نظیر مسیر و سرعت نسبت به زمین توسط کشتیهای مجهز بهAIS
11
اولین همایش ملی توسعه پایدار دریا محور
دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر، 8-9 بهمن 1393
سیستم چارت الکترونیکی )ECDIS(
Vessel Traffic Services
Electronic Data Interchange
Automated SYstem for Customs Data
تجارت الکترونیک
Advance Cargo Information System
• دو نوع چارت الکترونیک داریم:RCDS و .ENC
• RCDS با افزودن قابلیتهایی همچون نمایش مسیر طی شده، نمایش خودکار موقعیت و ... به یک نقشه اسکن شده در یک سیستم نرمافزاری پدید میآید.
• ENC با افزودن قابلیتهای جدیدی از قبیل امکان بزرگنمایی، نمایش خودکار علائم اخطار، شناسایی هوشمند اجزای نقشه و گزارشگیری از آنها، نمایش اجزای مختلف در لایههای اطلاعاتی، مکانیابی خودکار، پیشبینی مسیر حرکت آینده در نقشهبرداری پدید میآید.
• ارائه خدمات ترافیکی به شناورها به منظور ارتقای ایمنی، افزایش کارایی ناوبری و حفاظت محیط زیست دریایی
• انتقال اطلاعات از طریق کامپیوترها بر اساس یک استاندارد شناخته شده بین-المللی
• رد و بدل نمودن اسناد و اطلاعات مختلف بین موسسات دریانوردی و همچنین بین کشتی و خشکی
• یک سیستم کامپیوتری مدیریت گمرک است؛
• امکان بهکارگیری در کشورها و رژیمهای گمرکی مختلف با انجام تغییرات لازم برای شخصی سازی؛
• قابلیتها: اجرا در محیط اینترنت، عدم وابستگی به یک بانک اطلاعاتی خاص، عدم وابستگی به سختافزار و سیستمعامل، خصوصیات امنیتی.
• تعیین اولویتها در عملیات تخلیه، بارگیری و انبار کالا و مدیریت صحیح تخصیص فضا به بار در انبارها و محوطهها
• استفاده بهینه از ظرفیت کشتی و کاهش زمان تخلیه و بارگیری
• از جمله مهمترین برنامهها: سیستم اطلاعاتی پیشرفته کالا و سیستم خودکار دادههای گمرکی
• مزیت این برنامهها: کاهش مدت زمان رسیدن کالا به مقصد بهوسیله انجام هماهنگیهای لازم بین سازمانهای ذینفع از جمله مسائل مربوط به ترخیص گمرکی کالا، رزرو وسایل نقلیه زمینی ، بازرسیهای فنی و آزمایشگاهی مربوط به بیمه کالا
• یک سیستم پیشرفته عملیات کالا است که بخش مربوط به بنادر این سیستمPort Tracker نام دارد؛
• کاربرد: مدیریت رزرو اسکلهها و انبارها، ردیابی حرکت کشتیها.
منابع: (2)، (3)، (4)، (5) و (6)
بندر شهید رجایی
بندر شهید رجایی به عنوان مهمترین بندر در ورود و خروج کانتینر در ایران مطرح می باشد. این مجتمع عظیم در20کیلومتری غرب شهرستان بندرعباس قرار گرفته است. از نظر موقعیت دریایی دردهانه ورودی خلیج فارس، ابتدای تنگه هرمز و شمال جزیره قشم واقع شده است. از جمله خدماتی که در حوزه فناوری اطلاعات در بندر شهید رجایی ارائه میشود میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
