بخشی از مقاله
چکیده :
خشونت نوجوانان یکی از بزرگترین مشکلاتی است که دانشمندان در هزاره جدید با آن مواجه میباشند. خشونت نوجوانان به عنوان یک مسئله اجتماعی همانند سایر مسائل اجتماعی دیگر تحت تاثیر عوامل مختلفی است. در این تحقیق نیز به بررسی عوامل اجتماعی موثر بر خشونت دانشآموزان پرداخته شد. . نتایج یافتههای تحقیق ن شان داد که متغیرهای عدم دلب ستگی به والدین، عدم نظارت والدین بر رفتار فرزندان، بدرفتاری والدین با فرزندان، ت ضاد والدین با هم، داشتن دوستان بزهکار، عدم پایبندی به دستورات اخلاقی، تنبیه در مدرسه، سختگیری والدین با خشونت دانشآموزان رابطه مستقیم و معنیداری داشتند. دامنه خشونت لایههای گستردهای از رفتار انسانی را در بر میگیرد. ازجمله لایههای زیرین خشونت، خشونت کلامی است که شامل توهین، تحقیر، تهمت، غیبت، برچسب زدن و تمسخر می باشد. اگر چه همه مصادیق این نوع خشونت اصطلاحاً جرم نامیده نمی شود، ولی زمینه را برای خشونت های فیزیکی وکژرفتاری های اجتماعی در روابط بین شخصی، فراهم می کند.
کلیدواژگان :خشونت؛ خشونت کلامی؛ پرخاشگری؛ پیشگیری؛ دانش آموزان؛ معلمان
مقدمه
پرخاشگری عبارتست از رفتاری که هدف آن صدمه زدن به خود یا به دیگری می باشد در این تعریف قصد و نیت فرد مهم است . یعنی رفتاری پرخاشگری محسوب می شود که از روی قصد و عمد برای صدمه زدن به دیگری یا به خود انجام گرفته باشد .پرخاشگری به منظور توصیف محموعه ای از رفتارهای برون ریزانه مورد استفاده قرار می گیرد که در همه آنها مشخصه ی تجاوز به حقوق افراد دیگر اجتماع و تأثیر آزارنده ی این رفتار مشترک است . اعمال پرخاشگرانه شامل رفتارهای جسمی و کلامی پرخاشگری نظیر تهدید کردن ، مشاجره ی لفظی و… همچنین ویرانی دارایی است .صاحب نظران حوزه علوم اجتماعی در مورد پرخاشگری به دو گروه تقسیم شده اند گروهی معتقدند که پرخاشگری ذاتی و فطری است و گروهی دیگر آن را حاصل عوامل اجتماعی در نتیجه اکتسابی می دانند و هر دو گروه برای تائید نظریات خود شواهد و دلایلی را مطرح می کنند .
علل پرخاشگری
از مطالعه و بررسی علل پرخاشگری دانش آموزان و استفاده از نظریات صاحب نظران علوم اجتماعی و رورانشناسی و یافته های محققین می توان به عوامل شخصیتی ، عوامل آموزشگاهی ، عوامل اجتماعی و عوامل خانوادگی بعنوان علل پرخاشگری دانش آموزان نام برد.
الف : علل شخصیتی :
شخصیت امکان پیش بینی آنچه را که فرد در موقعیتی خاص انجام خواهد داد فراهم می کندسازمان روانی فرد به گونه ای است که برای هر عامل تهدید کننده ای از خود واکنش نشان می دهد و معمولاً یکی از رایج ترین واکنشها به نا امنی ، پرخاشگری است همچنین ناکامی هسته مرکزی شخصیت آدمی را مورد تعرض قرار داده و ویران می کند .نداشتن وضع روحی مطلوب به دلیلی ابتلا به برخی بیماریهای روحی و روانی بحرانهای ناشی از دوره بلوغ و برخی خصوصیات رفتاری افراد از جمله اضطراب و هیجان ، احساس حقارت ، غرور و … موجب بروز پرخاشگری می شود .
ب B علل خانوادگی
سختگیری ها ، خشونت ها ، سرزنش ها و تحقیرهای والدین مستبد اثرات مخرب و جبران ناپذیری بر روی ساختار شخصیتی کودکان و نوجوانان باقی می گذارد و احساس بی کفایتی ، ترس و انزوا و گوشه گیری ، ناتوانی در برقراری روابط عاطفی و اجتماعی ناسازگاری و پرخاشگری و … می تواند زاییده چنین رفتارهای ناسنجیده و نابخردانه والدین باشد .
ج B علل آموزشگاهی :
پژوهش های انجام شده حاکی از ارتباط پرخاشگری با مشکلات یادگیری است …پرخاشگری با پیشرفت تحصیلی ضعیف و ناکامی در مدرسه همراه می باشد .پرخاشگری واکنش کلی نسبت به ناکامی است هر چند افراد همیشه پاسخهای پرخاشگرانه آشکار از خود نشان نمی دهند و آنها را در وجود خود سرکوب می کنند . مثلاً پسری که بوسیله یکی از همکلاسان خود مورد اهانت قرار گرفته ، غالباً به طور فیزیکی به او حمله ور می شود .زد و خوردها و دعواهای حیاط مدرسه خود نشانه هایی از این پرخاشگری ها است .
د B علل اجتماعی
پرخاشگری ناشی از ناکامی های بنیادی یا یادگیری و مشاهدات محیطی است چرا دانش آموز پرخاشگر می شود ؟دانش آموز پرخاشگر شاید از لحاظ ظاهری با همه دانش آموزان دیگر مدرسه تفاوت خاصی نداشته باشد ولی تهدید کردن، هل دادن،لگد زدن و کتک کاری با هم شاگردی ها باعث می شود حد اقل هفتهای یکبار پدر و مادرش مجبور شوند به مدر سه بروند و شکایات معلمان و هم شاگردیها را بشنوند.پرخاشگری و رفتارهای تهاجمی دانش آموزان که حتی میتواند منجر به آسیب به همشاگردیها شود هم در پسران و هم در دختران مشاهده میشود، اگر چه در دختران نسبت به پسران این پرخاشگری کمتر فیزیکی است و با آسیب جسمانی کمتری همراه است.
اما در هر حال جدای از آسیب های اخلاقی و اجتماعی دیگری که خشونت برای او به همراه میآورد، اغلب پرخاشگری باعث حذف آنها از جمع می شود که این امر نیز مسائل اجتماعی دیگری نیز به دنبال خواهد داشت. خشونت دانش آموز بستگی به عوامل زیادی دارد و صرفا نمیتوان تقصیر اصلی این مشکل را متوجه یک عامل کرد. عوامل ارثی، محیطی و زیست شناختی و نیز عوامل هورمونی تاثیرات پیچیدهای دارند که هر کدام میتوانند منجر به بروز رفتارهای پرخا شگرانه شوند. اما در این میان خانواده میتواند با نقش موثر خود، موجبات آرامش و کنترل خ شم و یا تشدید خشونت دانش آموز شود. یکی از عوامل مهم بروز خشونت در دانش آموزان الگو سازی است .دانش آموزان تمایل دارند از افرادی که دوستشان دارند الگوبرداری رفتاری کنند.
به همین علت در سنین خردسالی از پدر یا مادر و در سنین بالاتر از هنرپیشههای تلویزیون و یا امثال آنها الگو میگیرند و طبیعی است که الگوهای خشن، کودک را به تقلید خشونت دعوت میکند. فراموش نکنید نحوه صحبت و رفتار والدین با یکدیگر آیینه تمام نمای رفتارهای دانش آموزان شما ست. ا ستفاده نابجا و نامنا سب از ت شویق و تنبیه نیز از عواملی ا ست که موجب تقویت خشم و پرخاشگری دانش آموزان میشود. در این میان خوشحالی و خندیدن والدین پس از مشاهده کوچکترین جرقههای خشونت در کودک پاداشی برای ادامه و تقویت آن محسوب میشود. هیچگاه در اتاق دانش آموزان تلویزیون نگذارید و زمان تماشای برنامههای تلویزیون را کاهش دهید، زیرا تلویزیون جدای از اثرات ذهنی که بر دانش آموزان دارد او را از برنامههایی مانند ورزش، کتاب خواندن و... باز میدارد و تفکر خلاق را محدود میکند.
پرخاشگری و رفتار پرخاشگرانه
پرخاشگری یکی از رایجترین واکنشهای کودکان و نوجوانان نسبت به ناراحتیها و ناکامی هاست که به منظور صدمه رساندن به دیگران ، کسب پاداش ، ارضای نیازها یا رفع موانع انجام می شود . چون تمام اعمال و رفتارهای انسان دارای هدف است رفتار پرخاشگرانه نیز هدف دارد هدف ، مهم ترین عامل در توجیه نوع رفتار است . براساس شناخت هدف ، می توان بین اعمال و رفتارهای گوناگون وجه تمایز قائل شد و آنها را در زمره رفتارهای سالم یا پرخاشگرانه برشمرد . ممکن است دو عمل یکسان در یک زمان یا دو هدف متفاوت انجام گیرد که یکی رفتار سالم و دیگری رفتار پرخاشگرانه تلقی شود ، برای مثال کودکی را در نظر آورید که در حیاط مدرسه در حال توپ بازی است . اگر توپش به طور تصادفی و بدون آنکه اراده کند به شیشه پنجره بخورد و آن را بشکند ،این عمل پرخاشگری نیست ، در حالیکه اگر توپش به صورت عمدی و به قصد شکستن شیشه بسوی پنجره پرتاب شود ، رفتارش پرخاشگرانه است ، از این رو ، در شناسایی و تعریف پرخاشگری و رفتار پرخاشگرانه باید هدف از انجام دادن آن عمل مشخص شود . مهم ترین هدف زندگی ما رسیدن به شادی و نشاط و کم کردن خشم و استرس است . حرکت و فعالیت انسان برای دست یافتن به شادی است . اگر فضای آموزشی ما از نشاط و شادی خاصی برخوردار باشد نتیجه ی آن فراگیرانی شاد و با عزت نفس بالا و آرام خواهد بود و آینده سازان خوبی برای این مرزو بوم خواهند بود .
اقدامات خاص :
