بخشی از مقاله
مقدمه:
باتوجه به پیشرفت روز افزون علوم ومتحول شدن زندگی بشری، مشکلات و معضلات روحی و روانی فراوانی در جوامع انسانی به وقوع پیوسته که این امر ضرورت بررسی گسترده و دقیق موضوعات روانشناختی نظیر »پرخاشگری 1و خشونت« 2 را ایجاب می نماید. چنانچه میزان ابتلا جوامع بشری به یک موضوع خاص را یکی از معیارهای اهمیت آن موضوع بدانیم به جرأت می توان ادعا کرد که پرخاشگری از جمله مسائل عمده و با اهمیتی است که انسان ها ازگذشته دور تاکنون به صورت گسترده ای با آن سروکار داشته و دارند. جنگ های مختلف، درگیری ها، غارت و قتل و عام ها و نیز آمارهای خیره کننده و روز افزون جنایات در جوامع مختلف انسانی که بخش عمده آن ناشی از رفتارهای پرخاشگرانه است.
مؤید این ادعا می باشد - محمودی یکتا،. - 1390 پرخاشگری به عنوان یک مشکل جهانی در میان همه نوجوانان عمومیت دارد؛ و مختص به فرهنگ و جامعه خاصی نمی باشد. آنچه باعث توجه محققان به رفتار پرخاشگرانه شده است، آثار نامطلوب آن بر رفتار بین فردی و همچنین، آثار ناخوشایند آن بر حالات درونی افراد است - کنلی و همکاران3، . - 2010 یکی از مهمترین رفتارهای مخربی که از افراد سر می زند »پرخاشگری و خشونت« می باشد.
جرائم پرخاشگرانه از جمله قتل، آدم ربایی، تجاوزجنسی، ضرب و جرح و ایذاء و اذیت دیگران، سرقت های توام با پرخاشگری مانند سرقت مسلحانه، زورگیری و کیف قاپی از شایع ترین جرائمی هستند که متخصصان به آن توجه کرده اند - فیروزبخت، َِ - . رفتارهای پرخاشگرانه و خشونت بار در جوامع بشری در حال گسترش است و جامعه ما مستثنی از این موضوع نیست، به طوری که ٍُ درصد معاینات پزشکی قانونی مربوط به صدمات و جراحات ناشی از نزاع است و بیشتر دستگیر شدگان مربوط به جرائم ضرب و شتم، ارعاب، قتل عمد و چاقو کشی هستند - طبق آمار های اعلام شده پزشکی قانونی کشور، ِ؛ به نقل از نعمتی، - . پرخاشگری در سطوح وجنبه های مختلف، معظلی بزرگ و جهانی به حساب می آید و ریشه بسیاری از جرائم، نابسامانی ها، انحرافات و جنگ هارا باید در این امر جستجو کرد.
خشونت و پرخاشگری عامل انحطاط اخلاقی و سقوط معنوی بسیاری از افراد، گروه ها و جوامع است، و جنگ، تجاوز، ترور، تخریب، ضرب و جرح و قتل، مصادیق بارز این جنبه رفتار انسان به شمار می آید - آذربایجانی وهمکاران،ٌََْ - .اعمال پرخاشگرانه روی یک طیف قرار دارند که از بیقراری شروع، به سمت تهدید زبانی ادامه و به تهدید فیزیکی و اقدام به دیگر کشی وسعت پیدا می کند. حتی گاهی شامل اعمال حساب شده خشونت وحشیانه و سادیسم هم می شود. پرخاشگری برای قربانیان آن پیامد های ناگواری مانند ترس، عصبانیت، نا امیدی، احساس درماندگی و واکنش متقابل در پی دارد - سادوک وسادوک4، ًًٍِ: نقل از کمالی، ٌََّ - . قلدری و پرخاشگری منبع اصلی فشار روانی در زندگی است و پیامد های شناختی، جسمی و روانی ناگواری بر افراد آن محیط دارد - لویز5، ًًٍّ - . در حقیقت پرخاشگری یک حوزه پیچیده و چند بعدی از رفتار و تجربه انسان را شامل می شود که اختلالات روانی و مجرمیت را در کنار هم قرار می دهد.
پرخاشگری شدید و جابرانه امروزه یکی از شایعترین و پایدارترین مشکلات اجتماعی و یکی از عمده تهدید کننده های سلامت عمومی در تمام دنیا قلمداد می شود - مقیسه و متولی،ٌَََ - . امروزه روش های درمانی فراوانی جهت بهبود خودکنترلی و کنترل رفتارهای پرخاشگرایانه و تهاجمی مورد توجه قرار گرفته شده است. یکی از این روش ها سایکودرام یا روان نمایشگری می باشد. در سایکودرام، فرد قادر است بر بسیاری از دل نگرانی ها، اضطراب ها، خشم و پرخاشگری و ترس های مرضی خود غلبه کند. بازی سازی و قرارگرفتن در مرحله آزمون و خطا از جمله مهمترین عناصر تخلیه کننده انسان در سایکودرام یا روان نمایش است.
منشاء بسیاری از اضطراب های فردی، ترس ها و نگرانی ها، ترس از عمل است که نمایش درمانی به روش های خاص خود این مشکلات را برطرف می کند - ابراهیمی،. - 1389 کلرمن - 1987 - مطالعات تجربی موجود در مورد سایکودرام را خلاصه کرده و اظهار داشته که سایکودرام یک جایگزین معتبر برای دیگر فرایندها به منظور بهبود و تغییر رفتار و بینش است - نقل از رایس دیویس6 ،. - 2004 سایکودرام مکتب فکری مستقلی نیست، بلکه مجموعهای از اصول و روش ها است که تکمیل کننده رویکرد چند وجهی روان درمانی یا رشد و توسعه فردی است. سایکودرام در موقعیتهای غیربالینی نیز کاربرد دارد. چنانکه اجرای نقش در تعلیم و تربیت، مشاغل و صنعت و در برنامه-های پرورش روحی یا اصلاح ساختار جامعه و حتی پیدا کردن راه حل مسأله یا فقط برای تفریح در زندگی روزمره مناسب است.
هرچند که سایکودرام در موقعیتهای گروهی و گروه درمانی بیشترین تأثیر را دارد، اما با انطباق روش های آن در فرایندهای درمانی تحلیل خانواده و درمان انفرادی نیز به کار میآید - بلاتنر 7، . - 2003 آزولای و آرکیبی - 2015 - 8، مطالعه ای با هدف ارائه یک مدل 4 مرحله ای انجام روش های سایکودرام در درمان حالت های رفتاری و روانی انجام دادند. نویسندگان مقاله رویکرد پژوهش خود را در میان دانش آموزان مدارس انجام دادند و نتایج حاصل از مطالعه را مشخص کردند.
معیارهای مورد بررسی در پژوهش آنها تاثیر روش های سایکودرام در افزایش تمرکز، مهارت های خود کنترلی،کنترل خشم و نیز القای امید به زندگی در میان دانش آموزان بوده است. نتایج حاصل از مطالعه آنها حاکی از این است که روش های درمانی سایکودرام در درمان اختلالات رفتاری، افزایش خود کنترلی،کنترل خشم و القای امید موثر می باشد. همچنین آنها در مقاله خود به ارائه چارچوبی از روش های سایکودرام ، دستورالعمل ها و موارد استفاده پرداخته اند.
رایدی9و همکاران - 2013 - ، در مطالعه ای مروری به بررسی اثربخشی مداخلات روانشناختی بر کاهش خشونت و پرخاشگری با توجه به مطالعات و پژوهش های قبلی پرداختند. مطالعه آنها به صورت مصاحبه از افراد دارای سابقه خشونت و انجام مداخلات روانشناختی و ترکیب نتایج با نتایج به دست آمده از مطالعات دیگر محققان بوده است. آنها در مطالعه خود نتایج اولیه را با استفاده از ابزار مصاحبه تهیه کردند و سپس با مرور منابع و مطالعات به یک مفهوم کلی از روش های کنترل خشم و پرخاشگری رسیدند. نتایج بدست آمده در مطالعه آنها حاکی از این است مفهوم کلی بدست آمده در مطالعه می تواند به عنوان یک الگوی درمانی مناسب برای انجام هر چه بهتر مداخلات روان درمانی در افراد مبتلا به خشونت و پرخاشگری بکار گرفته شود.
