بخشی از مقاله
چکیده
الگوهاي برنامه ریزي در یک جامعه اسلامی باید بر طبق آموزه هاوتدابیر اسلامی باشد.در جامعهي اسلامی ایران، بهترین و ناب ترین الگو وراهنما سیره پیامبراسلام و ائمه معصومین علیهماالسلام می باشد.لذا براي برنامه ریزي درحوزه هاي مختلف امور اجتماعی،تا جاي ممکن باید روش ومرام این بزرگواران مد نظر برنامه ریزان این حوزه قرار بگیرد.در حوزهي نظم وامنیت وسبک زندگی هیچ الگوي عملی برتر وبالاتر از اقدامات و راهکارهاي پیامبر اسلام که با تشکیل حکومت اسلامی در مدینه ،نخستین پایه هاي جامعه وحکومت اسلامی را پی ریزي نمودند وجود ندارد.لذا جامعه ما نیز به عنوان جامعه اي اسلامی درزمینه نظم وامنیت، با اقتدا به تدابیر وراهکارهاي پیامبر گرامی اسلام دراین حوزه می تواند به نتایج مطلوبتري دست یابد.
در این پژوهش قصد داریم تا بررسی اهم اقدامات پیامبر در حوزه نظم وامنیت مدینه – قلب حاکمیت اسلامی در حیات رسول خدا – الگویی جهت کاربرد آن در جامعه ایران ارائه دهیم.این تحقیق که با روش تاریخی و شیوه کتابخانه اي و مراجعه به منابع سیرهي پیامبر بزرگوار اسلام صورت می گیرد در پی دستیابی به پاسخ این پرسش است که اقدامات پیامبر خدا براي برقراري و حفظ نظم و امنیت در مدینه – جامعه اي که در ابتداي هجرت سرشار از اختلافات مذهبی و قومی و عقیدتی بود- چه بودند و مسئولین ما از آن اقدامات چه بهره هایی می توانند براي حفظ نظم وامنیت امروز کشورمان ببرند.
مقدمه
پس از اینکه آزار قریشیان و مقاومت آنان در برابر نشر اسلام در مکه به اوج رسید و دعوت در مکه با بن بست مواجه گشت، و از سوي دیگر شرایط مدینه جهت ادامه دعوت اسلامی مساعد و موافق می نمود پیامبر تصمیم گرفت با اصحاب خود به یثرب مهاجرت کند. از این رو به اصحاب فرمود]درخواب[ خانهي هجرت شما را درسرزمینی داراي نخل، میان دو لابت - سنگلاخ - دیدم،1یا فرمود:در خواب دیدم که من از مکه به سرزمینی داراي نخل، مهاجرت می کنم؛گمان کردم که آن یمامه یا حجر است ولی آن،شهر یثرب است.
بدین ترتیب به فرمان الهی وبا فراهم شدن زمینه هاي لازم هجرت رخ داد و تثبیت و تایید نبوت پیامبر و گسترش آن در قالب هجرت نبوي محقق شد. اما این امر نیازمند برنامه ریزي هاي دقیق و خردمندانهي پیامبر اسلام بود و و با تدابیر ایشان و وحی الهی صورت گرفت و مبنا وشالودهي تشکیل امت اسلامی در صدر اسلام و الگو و راهکاري براي تشکیل امت اسلامی در هر زمان گشت. در این تحقیق قصد داریم این برنامه ریزي ها و تدابیر و برنامه هاي پیامبر مکرم اسلام حضرت محمد مصطفی - صلی االله علیه و آله و سلم - جهت حفظ نظم و امنیت شهر مدینه به عنوان قلب امت اسلامی و نخستین مرکز حاکمیت در اسلام را بررسی نموده و تیمبام تیمون به اقدامات رسول گرامی اسلام، الگوها و راهکارهایی جهت حفظ نظم و امنیت ایران اسلامی که مفتخر است با بدنبال داشتن پسوند مبارك حکومت اسلامی خود را نمونه اي از جامعه اسلامی کامل معرفی کند، ارائه نماییم.
اما از آنجا که تاریخ صدر اسلام پر از حوادث و رویدادهاي مفصل و پر تلاطم بوده و در این پژوهش مجال پرداختن به همهي این جزییات و تفصیل ها وجود ندارد،لذا طی یک دسته بندي سه گانه راهکارها و تدابیر پیامبر عظیم الشأن اسلام را به سه بخش راهکارهاي امنیتی و نظامی – راهکارهاي اجتماعی و راهکارهاي اقتصادي تقسیم نموده و از خلال این سرفصل ها به مسالهي تحقیق خواهیم پرداخت.
-1راهکارهاي امنیتی و نظامی
امنیت در اصطلاح زبان عربی و چنانکه معانی آن در قرآن کریم آمده متضاد "خوف" به معناي »فزع« است که معادل فارسی آن میتواند ترس، بیم یا دلهره باشد. از این رو امنیت یعنی آرامش و آسودگی خاطر از اینکه در زمان حاضر و آینده انتظار نمیرود اتفاق ناخوشایندي رخ دهد، و بدین معنی متضاد آن بیم، دلهره و عدم اطمینان و آرامش است. همانگونه که امنیت براي ضروریات و نیازهاي مادي لازم است، براي امور معنوي و روحی نیز ضروري مینماید و چنانکه هر فرد به آن نیاز دارد، جامعهي گروهی انسانها نیز به آن نیازمند است.
برقراري نظم و امینت در صدر اسلام در مدینه از راههاي گوناگونی محقق شد. بخش عمده اي از حوادث و رخدادهاي پس از هجرت پیامبر - ص - به مدینه را جنگ هاي ایشان با مشرکان مکه و سایر کفار سرزمین حجاز و همچنین یهودیان ساکن دراطراف مدینه تشکیل می دهد. کثرت غزوات و سرایا2ي پیامبر در طول 11 سال دوران مدنی حکایت از برنامه اي دقیق و خردمندانه براي مبارزهي نظامی از سوي پیامبر اکرم - ص - در برابر دشمنان دارد. در هر یک از غزوات و سرایاي ایشان می توانیم نمونه هاي نابی براي حفظ امنیت و نظم مدینه النبی ببینیم.
گردآوري اطلاعات دقیق از شمار افراد سپاه دشمن، مشورت با اصحاب و یاران از هر سن وقشري، گماشتن نایبی از جانب خود در شهر مدینه به هنگام جنگ و نوع گزینش این نایبان، سیاست ها و راهکارها از بدو حرکت سپاه تا پایان جنگ و نحوه برخورد با دشمن پس از جنگ همه و همه شایستهي امعان نظر و بررسی می باشند و از خلال هر یک از آن تدابیر و راهکارها انبوهی از تجارب و نمونه هاي نابی براي پیاده کردن آن ها در جامعه اسلامی در زمان هاي مقتضی هستند.
:1-1راهکارهاي نظامی پیامبر در برابر مشرکان مکه جهت حفظ امنیت مدینه
پیامبر اکرم - ص - با وقوف دقیق بر شخصیت اشراف مکه، خوب می دانستند که مکیان با به کارگرفتن تمام تلاش خود براي تهدید امنیت مدینه در نخستین فرصت امنیت مدینه را مورد هجوم قرار خواهند داد. در سال اول هجرت به دلیل راهکارهاي اجتماعی پیامبر جهت حفظ امنیت مدینه که در جاي خود به آن می پردازیم برخورد نظامی جدیی با قریش رخ نداد اما در آغاز سال دوم قریش به تدریج خود را براي حرکت هاي ایذایی، تهدیدامنیت مدینه ودرنهایت هجوم به مسلمین آماده کرد. پیامبر که از قبل چنین امري را پیش بینی کرده بودند هوشیارتر از آن بودند که قریش ایشان را غافلگیر کند. به همین سبب در فاصله هاي زمانی معین به گروه هاي نظامی و اطلاعاتی با هدفهاي مشخص مأموریت می داد تا ضمن کسب اطلاعات نظامی و خنثی کردن تحرکات محدود قریش، امنیت مکیان و گاه کاروانهاي تجاري آنان را مورد تهدید قرار دهند.
