بخشی از مقاله
چکیده:
هدف تحقیق حاضر مطاله رشد اجتماعی کودکان مهدکودک رفته و مهدکودک نرفته همزمان با مقایسه ویژگی های جمعیت شناختی آنان بود.این تحقیق از نوع پس آزمون بوده . جامعه مورد مطالعه کودکانی بودند که در سال های 2013 تا 2014 در سن آموزش مهدکودک قرار داشتند.250 نفر از کودکان به شیوه نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند..ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه رشد اجتماعی کودکان . پرسشنامه خود توصیفی برای ویژگی های جمعیت شناختی بود. داده های به دست آمده با استفاده از نرم افزار SPSS مورد ارزیابی قرار گرفتند.نتایج به دست آمده نشان داد که تفاوت معناداری بین رشد اجتماعی کودکانی که دوران مهدکودک را گذرانده اند و کسانی که نگذرانده اند وجود دارد.نتایج همچنین رشد اجتماعی پایین تری را در کودکانی که دوره کودکستان را نگذرانده اند نشان داد. از سوی دیگر نتایج همچنین تفاوت رشدی معناداری را در خانواده های با وضعیت اقتصادی و اجتماعی متفاوت نشان داد. بدین ترتیب تفاوت معناداری بین رشد اجتماعی کودکان و متغیرهای جمعیت شناختی مانند وضعیت اقتصادی و تحصیلی والدین وجود داشت. از نتایج به دست آمده می توان چنین نتیجه گرفت که یک محیط غنی در خانه و خانواده می تواند زمینه ساز فرصت بیشتری برای رشد اجتماعی کودکان باشد.
کلمات کلیدی: رشد اجتماعی کودکان، مهدکودک، ویژگی های جمعیت شناختی
مقدمه
توجه به کودکان و مراقبت از رشد و سلامت آنان نه تنها زندگی سالم در دوران کودکی را تضمین می کند، بلکهشرایط برخورداری از زندگی سالم در دوران بزرگسالی را نیز فراهم می کند.امروزه روشن شده است که برای تکامل اجتماعی زمان بخصوص و ویژ ه ای وجود دارد و در این زمان باید اساس رفتارهای اجتماعی در کودک شکل بگیردو پس از آن است که او می تواند تعامل اجتماعی مناسبی برقرار نماید - ابری، بابایی، یوسفی و رهگذر، . - 1390 لذا یکی از مراحل مهم دوران زندگی، سال های زیر 6 سال است. این دوره از لحاظ رشد اجتماعی و سازگاری کودک در آینده آن چنان دارای اهمیت است که باید آن را دوره اصلاح و تصحیح رفتار اجتماعی کودکان نامید - ساجدی و حبیبی، 1379؛ به نقل از مقتدری، . - 1390
فروید بنیان گذار روان شناسی روانکاوی بر این باور عقیده دارد که بیش تر ارزش های اخلاقی و فرآیندهای بنیادی تشکیل وجدان در کودکان تا سنین 5 الی 6 سالگی کامل شده و یک کودک 6 ساله دارای وجدان، بزرگسالی با وجدان خواهد شد و بالعکس - هیلگارد1،1384؛ به نقل از ابری و همکاران ،. - 1390رفتار اجتماعی پایه و اساس زندگی فرد را تشکیل می دهد و رشد اجتماعی2 نیز به نوبه خود سبب اعتلای رشد عقلانی و سایر جنبه های رشدی فرد می گردد. منظور از رشد اجتماعی، نضج فرد در روابط اجتماعی است به طوریکه بتواند با افراد جامعه اش هماهنگ و سازگار باشد، به عبارت دیگر وقتی فرد را اجتماعی می خوانند که نه تنها با دیگران باشد بلکه با آنان همکاری نیز انجام دهد - وایتسمن، مایر و کلرمنینگر3، ترجمه نظری،. - 1384
رشد اجتماعی به مجموعه متوازنی از مهارت های اجتماعی و رفتارهای انطباقی فرا گرفته شده مربوط است که فرد را قادر می سازد با افراد دیگر روابط متقابل مطلوب داشته باشد، واکنش های مثبت بروز دهد و از رفتارهایی که پیامد منفی دارد اجتناب ورزد. وجود مهارت هایی چون همکاری، مسئولیت پذیری، همدلی، خویشتن داری و خوداتکایی از مؤلفه های رشد اجتماعی به شمار می روند - کارتلج و میلبرن4، ترجمه نظری نژاد،. - 1385اجتماعی شدن افراد به معنای همسانی و همخوانی آنها با قواعد، ارزش ها و نگرش های گروهی و اجتماعی است. در این فرایند افراد مهارت ها، دانش ها و شیوه های سازگاری را می آموزند و امکان روابط متقابل را در یک فعل و انفعال مستمر به دست می آورند - سرکار آرانی،1373، به نقل از اخوان تفتی و موسوی،. - 1386 مهارت اجتماعی، مجموعه ای از رفتارهای آموخته شده است که باعث آغاز کردن موفقیت و تداوم تعاملات اجتماعی مثبت و به عبارتی رشد اجتماعی می شود. مانند کمک کردن، آغاز کردن روابط، کنترل کردن خلق و خو - گریشام5،1990m
به نقل از بری و ارین1، . - 2010 نشانگرهای اساسی رشد اجتماعی را می توان در انس و الفت نسبت به دیگران، اعتماد به نفس، پیروی از همسالان،گسترش فعالیت های اجتماعی، علاقه به انتقاد و اطلاح، رغبت به یاری دیگران و علاقه به رهبری جستجو کرد - فاتحی زاده،1380، به نقل از امیرتاش، سبحانی نژاد، عابدی، . - 1385 رشد اجتماعی مهم ترین جنبه وجود هر شخص است. چون فرض بر این است که کودکان بدون رشد اجتماعی و داشتن مهارت های لازم قادر نیستند در تعامل اجتماعی با سایرین وظایف خود را انجام دهند - بیلمن2 ،1994؛ به نقل از رهنما و علیین،. - 1384 به عقیده ویگوتسکی - 1978 - 3 و بندورا - 1977 - ، تعامل اجتماعی یک فن و یک منبع غیر قابل اجتناب از رشد روانی کودکان است. کودکان در تعامل با دیگران، یاد می گیرند که چگونه رفتار، و چگونه قضاوت کنند - خرازی و دل گشایی4 ،. - 2010
کسانی که در زمینه رشد اجتماعی به شکوفایی رسیده اند، به سطحی از مهارت در روابط اجتماعی دست یافته اند که می توانند با مردم به راحتی زندگی سازگارانه ای داشته باشند - ماسن، کانجر، کیگان و هوستون5 ،ترجمه یاسائی،. - 1380 کودکان با مهارت اجتماعی سطح بالاتر، تعامل مثبت بیشتری با همسالان خود دارند. با این حال بعضی از کودکان مهارت اجتماعی پایین تری نسبت به همسالان خود دارند که با وارد شدن به اجتماع، مخصوصاً مدرسه،کمبود مهارت اجتماعی آنان بارزتر می شود - کیان و کالکینز6،. - 2004علاوه بر این، کودکان بسیاری از مهارت های اجتماعی را در دوران کودکی یاد می گیرند .آن ها اعتماد به اشخاص بالغ - به جز والدین خود - را می آموزند و از آن لذت می برند.آنان در ارتباط با دیگران راه های همکاری، مخالفت، سهیم شدن، مراوده کردن و نیز اثبات خود را فرا می گیرند و یاد می گیرند چگونه عضو گروهی باشند و در فعالیت های گروهی شرکت کنند، خود را با انتظارات گروه وفق دهند و به حقوق و عواطف سایرین احترام بگذارند و در واقع رفتارها و واکنش های کودکان در حین بازی، وابستگی به والدین و مراقبین و ارتباط با اعضای خانواده و دوستان نشان دهنده رشد و تکامل اجتماعی آنان است - ادوم و آگاوا7،1992؛ به نقل از ابری و همکاران، . - 1390
