بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی گروه درمانی رابطه والد- کودك بر پرخاشگري کودکان پیش دبستانی انجام شد. روش این پژوهش از نوع طرح شبه آزمایشی با پیش آزمون - پس آزمون توأم با گروه کنترل بود که در آن تعداد 45 کودك پرخاشگر( 25 پسر و20 دختر) با استفاده از روش نمونه گیري در دسترس انتخاب شده و به صورت تصادفی به دو گروه آزمایش و گواه تقسیم شدند. به منظور سنجش پرخاشگري کودکان، مربیان مهد کودك هاي آنان پرسشنامه پرخاشگري پیش دبستانی را تکمیل نمودند. والدین در 10 جلسه، گروه درمانی رابطه والد - کودك را بر اساس دستور العمل لندرث و براتون دریافت نمودند. پس از اتمام جلسات درمان، دوباره از مربیان مهد پس آزمون و نیز پس از یک ماه آزمون پیگیري به عمل آمد. با استفاده از آزمون تحلیل کواریانس نتایج نشان داد که گروه درمانی رابطه والد- کودك، با آموزش مهارتهاي فرزند پروري در کاهش پرخاشگري کلامی و فیزیکی کودکان پیش دبستانی مؤثر است. اما، گروه درمانی رابطه والد- کودك طی یک دوره درمانی 10 جلسه اي براي کاهش پرخاشگري رابطه اي کودکان کافی نیست. این امر لزوم طراحی یک مداخله جامع و مناسب براي کاهش انواع پرخاشگري را یادآور میسازد.
واژه هاي کلیدي: رابطه والد-کودك، پرخاشگري آشکار، پرخاشگري رابطه اي، گروه درمانی
National Conference
٢٠١٥/ ٨/٢٧ Kome elmavaran danesh R.S. Institute
٣٢٠٧ Article Code:
١
مقدمه
خشم و پرخاشگري از شایع ترین مشکلات کودکان و نوجوانان و از دلایل مهم ارجاع آنها به مراکز مشاوره و رواندرمانی است .[2] پرخاشگري را می توان به عنوان رفتاري تعریف کرد که منجر به آسیب یا صدمه زدن به دیگران می شود[1] یکی از انواع پرخاشگري که در اوایل سال هاي پیش دبستانی پدیدار می شود پرخاشگري خصمانه1 است که شامل دو حالت پرخاشگري آشکار2 و رابطه اي3 می باشد .[1] پرخاشگري آشکار - فیزیکی4 و کلامی-5 شامل رفتارهاي خصمانه نظیر زدن، هل دادن، لگد زدن و نیز تهدید به انجام این اعمال به صورت کلامی است .[2] پرخاشگري رابطه اي، شکلی از پرخاشگري است که فرد پرخاشگر با هدف برهم زدن روابط دوستانه و بین فردي قربانی، اقدام به پخش شایعات یا بدگویی
æ وادار کردن افراد به قطع ارتباط با فرد می نماید و از این طریق باعث منزوي شدن او میگردد .[8] مطالعات نشان داده اند که پسران در سنین پیش دبستانی، کودکی اولیه و میانه بیش از دختران از پرخاشگري فیزیکی استفاده می کنند .[7] این تفاوت در بسیاري از گروه هاي اجتماعی اقتصادي مختلف و فرهنگهاي گوناگون مشاهده شده است .[7] با این حال، تاکنون یافته هاي متناقضی درباره تفاو ت هاي جنسیتی از لحاظ شیوع پرخاشگري رابطه اي به دست آمده است .[19˛20˛8˛2] پرخاشگري در سال هاي اولیه زندگی باعث به وجود آمدن مشکلات بسیاري در قلمرو فردي و بین فردي زندگی کودك پرخاشگر از جمله خودپنداره ضعیف [20]، طرد از سوي همسالان [8]، عملکرد تحصیلی ضعیف [20] و بسیاري مشکلات دیگر [12] می شود. مطالعات همچنین بیانگر تداوم اشکال مختلف پرخاشگري در طول زمان و اثرگذاري آن بر جنبه هاي مختلف زندگی فردي و اجتماعی فرد در آینده می باشند .[8] هر چند تاکنون پژوهش هاي بسیاري براي بررسی اثربخشی مداخلات درمانی مختلف بر پرخاشگري کودکان انجام گرفته است . اما اغلب این پژوهش ها داراي محدودیتهاي اساسی هستند. بنابر گفته لف6 و کریک[18] 7 این محدودیت ها شامل تمرکز بیشتر بر پسران در مقایسه با دختران پرخاشگر، تمرکز بیشتر بر اشکال آشکار پرخاشگري در مقایسه با اشکال ظریف تر و ماهرانه تر آن مانند پرخاشگري رابطه اي و ارائه درمان هایی مدرسه محور میباشد. علاوه بر این، خانواده درمانی نیز با وجود اثربخشی بسیار بر مشکلات رفتاري کودکان، مستلزم صرف هزینه زیاد زمان و پول می باشد .[20] توجه به این محدودیت ها، لزوم بکارگیري مداخلات جدید را نمایان می سازد . در انتخاب و کاربست این مداخلات بایستی عوامل خطر اولیه پرخاشگري را مورد توجه قرار داد؛ چرا که شناخت عوامل خطر اولیه منجر به دیدگاهی جامع تر نسبت به مسأله شده و انتخاب بهتر را میسر می سازد . ملاحظه ادبیات پژوهشی در این باشد که تحقیقات در این زمینه بر نقش فعال رفتار والدینی، شیوه فرزند پروري
