بخشی از مقاله
چکیده
در این مقاله با استفاده از روش اسنادی-کتابخانهای به بررسی روابط عمومی الکترونیک، موانع و محدودیتهای حضور در شبکههای اجتماعی پرداخته شده است. در پایان مقاله به این نتیجه میرسد که روابط عمومی ناگزیر است که با مخاطبان یا مشتریان سازمان در این فضای تعاملی در مورد سازمان، خدمات و تولیداتش مکالمه برقرار کند. باید این امر را پذیرفت که اندیشمندان به دلیل بدبینی به فناوری، از قابلیتهای فضای مجازی کمتر استفاده بردهاند. این مسأله باعث شده است تا آثار زیان بار اینترنت و شبکههای مجازی بیشتر در جامعه ما نمود پیدا کند.
در واقع، این چاقوی دولبه، بیشتر از آن که به کار ما آید، دست خود ما را بریده است. نتیجه کلی بیانگر این است که: بین دنیای مجازی و دنیای واقعی تعامل و ارتباط دوسویه برقرار است و در تحلیل شبکه های اجتماعی، کاربران به عنوان کنشگران دنیای مجازی نقش تعیین کننده در پیوند و اتصال دنیای واقعی و مجازی دارند و آسیبهای فضای مجازی به واسطه نحوه استفاده و رضامندی کاربران ایجاد و منتقل میشود.
آسیبهای سنتی دنیای واقعی به فضای مجازی وارد میشود و از طریق تأثیرگذاری بر دامنه و نحوه تعاملات در فضای مجازی و ایجاد الگوهای ارتباطی و تعاملی در درون این فضا بازخوردی آسیبی هم در درون آن فضا دارد همه آسیبها را یا به همان شکل سنتی به دنیای واقعی بازخورد میدهد یا آسیبهای جدیدی را وارد دنیای واقعی میکند. فضای مجازی هم از هنجارهای دنیای واقعی تأثیر میپذیرد هم برخی از هنجارهای خاص ایجاد شده در دنیای مجازی را به دنیای واقعی منتقل می کند و ممکن است این هنجارها با هنجارهای تثبیت شده دنیای واقعی تلاقی و تضاد پیدا کنند، در این سطح است که زمینه برای بروز آسیب های اجتماعی و جرایم فراهم می شود.
مقدمه
ظرفیتهای جهانی مجازی متاثر از تکنولوژی ارتباطی و اطلاعاتی جدید است که جامعه را وارد فضایی کرده است که از آن تعبیر به »جامعه اطلاعاتی« میشود. در فضای جدید، دولت الکترونیک و شهر مجازی و روابط عمومی الکترونیک سه شکل نهادینه اداره جامعه جدید است که توسط بخش دولتی سازماندهی و سیاستگذاری میشود. با این نگاه در کشورهای توسعه یافته، دولت و شهر صرفا با تکیه بر مکان و جغرافیای واقعی تعریف نمیشوند بلکه براساس فضای تولید شده در قالب »واقعیت مجازی« نیز معنا پیدا میکند.
در واقع »با ورود آدمی به هزاره سوم و پشت سر گذاشتن عصر ارتباطات و اطلاعات، زمان نقش بسیار تعیین کنندهای برای ادامه حیات و ماندگاری در عرصههای جهانی دارد. امروزه سرعت یکی از مهمترین عناصر موثر در پیشرفت شتاب آور فن آوری در موج سوم محسوب میشود. در این دوره پردازش اطلاعات شتابی بینهایت به خود گرفته است که از پیامدهای آن میتوان به رفع مشکلات مخاطب در کوتاه کردن دسترسی به محصولات و خدمات اشاره کرد.« - سعیدی و کیا، - 1389 مجموعه تحولاتی که در عرضه فناوری اطلاعات اتفاق افتاده باعث گسترش تولید و مصرف اطلاعات شده است.
در کنار این دو عامل مهم مقوله توزیع و انتشار اطلاعات نیز به عنوان یکی از حیاتی ترین مقولات برای انتشار اطلاعات و مدیریت اطلاعات باید مورد توجه قرار گیرد. در چنین شرایطی روابط عمومیها باید به همراهی با فرایند توسعه و تولید و مصرف اطلاعات و نیز دانش کاربری اطلاعات باشند و میتوان ادعا کرد با توجه به اینکه خمیر مایه روابط عمومی الکترونیک در چنین جامعهای اطلاعات است. لذا اصولا روابط عمومی الکترونیک سیستمی اطلاع مدار است که در آن سه عنصر اطلاع یابی، اطلاع شناسی، »اطلاع رسانی تعیین کننده و دارای نقش اساسی هستند. در عرصه رقابت جهان امروز انتظارات شهروندان نیز در مورد خدمات، محصولات و نحوه کیفیت و ارائه آن به طور روز افزون در حال تغییر است.
سازمانها نیز باید بتوانند پاسخگوی این نیازها باشند. در واقع روابط عمومی الکترونیک شیوهای برای سازمان ها به منظور استفاده از فنآوری اطلاعات است که با افراد تسهیلات لازم جهت دسترسی مناسب به اطلاعات و خدمات دولتی به اصلاح کیفیت آن و ارائه فرصتهای گسترده برای مشارکت در فرآیندها و نمادهای مردمسالاری میدهد.« - قاسمی و نجاتی نصر، - 1389 از نظر گیدنز، فضای سایبر، فضای تعاملی است و شبکه جهانی رایانه ها که مشتمل بر اینترنت است، آن را شکل می دهد و در فضای سایبر، چنان که بودریار می گوید: »ما دیگر در حکم افراد با یکدیگر ارتباط برقرار نمی کنیم، بلکه پیام هایی هستیم بر صفحه رایانه دیگران. شبکه های اجتماعی مجازی، یکی از نهادهای فعالیت اجتماعی مبتنی بر اجتماعات خودمختار در جوامع اطلاعاتی هستند.
شبکههای اجتماعی را باید زیرمجموعه ای از اجتماعهای مجازی دانست.« - کوثری، - 1384 جامعه مجازی، شبکه ای از افراد است که از طریق رسانه های اجتماعی خاص به ارتباط با یکدیگر می پردازند که این ارتباط، به طور بالقوه خارج از مرزهای جغرافیایی و سیاسی است. هدف یک جامعه یا اجتماع مجازی، معمولاً دنبال کردن یک هدف خاص است. این اجتماع های مجازی همه را در جهت اهداف و یا موضوعات خاص تشویق به تعامل می کنند. گاهی نیز هدف یک شبکه اجتماعی صرفا امکان ایجاد ارتباط و تعامل است. امکانات تعاملی در شبکه های اجتماعی، معمولاً به صورت پایگاه- های اینترنتی و اتاق های گفتگو است.
پیشینهی تحقیق
مجیدی قهرودی و گلستانی - 1390 - در مقالهای با عنوان »پادکست و روابط عمومی الکترونیک« مینویسد: »عصری را که در آن به سر میبریم را میتوان عصر استفاده از تکنولوژیهای نو و فرامدرن نامید. با ظهور عصر اطلاعات از روابط عمومیها انتظار میرود که نه تنها محیط مناسبی را برای ایجاد تعامل در قوانین به وجود آورند بلکه اصلاحات لازم را در سازمان مربوطه برای اجرای نقش راهبردی و نظارتی عملی کنند؛ لذا آشنایی و معرفی و بررسی تکنولوژیهای جدید یکی از شیوههای مؤثر در گسترش شناخت و نحوهی بکارگیری صحیح از این وسائل توسط مخاطبین عام و خاص رسانه در جهت رسیدن به اهداف سازمانی و فردی میتواند مفید و عملیاتیتر باشد.
« - مجیدی قهرودی و گلستانی، - 1390 حقیقی - 1391 - در مقالهای تحت عنوان »راهکارهای توسعهی روابط عمومی الکترونیک در سازمانهای رسانهای - مورد مطالعه: مدیران انجمن روابط عمومی ایران - « تلاش کرده است تا در ابتدا به بررسی مفهوم دولت الکترونیک و روابط عمومی الکترونیک پرداخته و در ادامه با توجه به پژوهش انجام شده، نقش آموزش- دسترسی به اینترنت و شکاف دیجیتالی- امنیت و حریم شخصی در توسعهی روابط عمومی الکترونیک در سازمانهای رسانهای از دیدگاه انجمن مدیران روابط عمومی ایران مورد بررسی قرار دهد.
وی در قسمتی از مقالهی خود بیان میکند: »روابط عمومیها نقش مهم و کلیدی در برخورد با مخاطبان یک سازمان دارند و استفاده از فناوریهای نوین ارتباطی و اطلاعاتی سبب ارتقاء سطح کیفی و کمی کارکردها در حوزه فعالیت روابط عمومی شده است. تاکید بر فنآوری اطلاعات، ابزاری برای رفع نیازهای مخاطبان و ارائه خدمات با کیفیت برتر است. لذا فنآوری اطلاعات به عنوان ابزار مدیریتی روابط عمومی، میتواند مفید واقع شود، از این رو روابط عمومی الکترونیک میتواند روش خوبی را در اختیار مدیران سازمان، شرکتها و موسسات قرار دهد تا با مخاطبان و تشکیلات خود ارتباطی دوسویه و گسترده برقرار کنند و به سرعت از نظرات آنها مطلع شوند.
روابط عمومی به عنوان ابزاری است که قادر است اطلاعات کافی و لازم را در اختیار مخاطبان، کاربران و استفاده کنندگان قرار دهد« - حقیقی، - 1391 حقیقی و سلطانیفر - 1393 - در تحقیقی با عنوان »بررسی مشکلات، موانع و راهکارهایی در جهت ایجاد و بهبود روابط عمومی الکترونیک« بدین نتیجه میرسند که: »اگر استفاده از فناوریهای اطلاعات و ارتباطات را در یک تغییر بنیادی، موثر و مثبت بدانیم با این پذیرش روابط عمومی جلوهای نوین مییابد که یکی از راههای ارائه این جلوه تغییر روابط عمومی از حالت سنتی به الکترونیک است. روابط عمومی الکترونیک با استفاده از فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطی با اطلاع رسانیهای سریع و بهنگام و توجه به اصل مخاطب محوری میتواند فعالیتهای خود را با سنجش برنامههای دقیق استوار کند. به طوری که با ارائه خدمات بهینه، شفافسازی اطلاعات، حس اعتماد و تصویر ذهنی مطلوبی در ابعاد درون و برون سازمان از خود بر جای گذارد.«
تعریف روابط عمومی
تعاریف متعددی از روابط عمومی موجود است که هرکدام از زاویه خاصی به آن نگریسته است. ما در اینجا به تعدادی از آنها که توسط صاحبنظران برجسته این رشته مطرح شده است میپردازیم.
