بخشی از مقاله
چکیده:
مردم زندگی روزمرهشان را با داستانهایی در مورد این که خود و دیگران که هستند، و از طریق تفسیر گذشته خود در غالب این داستانها شکل میدهند. پژوهش روایی یا مطالعه تجربه به صورت داستان، در درجه اول راهی برای تفکر در مورد تجربه است. این روش در زمره رویکردهای کیفی به پژوهش جای گرفته و مستلزم داشتن دیدگاهی از تجربه به عنوان پدیده تحت مطالعه یا روش مطالعه است. این روش عمری به درازای عمر بشر دارد اما حضور آن به عنوان یک روش پژوهشی، به ویژه در برخی رشتهها، پدیدهای نوظهور است. این مقاله در ابتدا به معرفی این روش پژوهشی و جایگاه آن در قلمروهای معرفتی مختلف پرداخته و در ادامه ویژگیهای هستی شناختی تجربه از نظر جان دیویی را به عنوان مبنایی مناسب برای روش روایی مورد بحث قرار میدهد. ماهیت هنری پژوهش روایی و ارائه چارچوبی کلی برای اجرای این روش و طرح برخی انتقادات مطرح به پژوهش روایی موضوعات دیگری است که در این مقاله مورد بررسی قرار میگیرد.
واژگان کلیدی: پژوهش کیفی؛ پژوهش تفسیری؛ روایت؛ پژوهش روایی؛ تجربه؛ فهم.
مقدمه
تا به امروز اغلب پژوهشها و مطالعات دانشگاهی به گونهای غیر روایی انجام شده است. حتی در بسیاری از موضوعات، دادههایکمّ ی و مفروضات خوشبینانه در مورد کشف روابط علت و معلولی، گواهی بر استیلای نظریه و روش غالب پژوهشی اثباتگرایانه1 بر افکار و اندیشههای پژوهشگران را هویدا میسازد - کلاندینین2، استفانی پینگر و گری دینیسَ، 2007، . - 3در بیش از دو دهه گذشته روایت رشد فزایندهای در دو جهت داشته است: به طور عام به عنوان واژهای که در ادبیات پژوهش تربیتی رخنه کرده است و اخیرا و به طور خاص به عنوان یک روش پژوهشی نوظهور با قابلیت استفاده در طیف وسیعی از رشتهها - از فلسفه، تعلیم و تربیت، الهیات و روانشناسی گرفته تا اقتصاد، پزشکی، زیستشناسی و مطالعات محیطی - - وبستر و مرتوآُ، 2007، . - 1 راشتونِ 2000 - ، - 147
به گسترش استفاده از پژوهش روایی در تعلیم و تربیت اشاره کرده و بیان کرده است که پژوهشگران تربیتی از روایتها در موقعیتهای زیادی برای افزایش بصیرت در مورد نحوه تفکر معلمان - کریجّ، 1995، - 1998، چگونگی ادراک بچهها از معلمهایشان - لینکنْ، 1995؛ توماس و مونتومری َ، - 1998 و نحوه کار مدارس - کورتازیُ، - 1993 استفاده کردهاند. کانلی و کلاندینینًٌ - 1990 - ، روایتهای معلمان را به مثابه استعارهای برای رابطه تدریس-یادگیری تلقی میکنند و ادعا میکنند که روایتهای زندگی، زمینهای مناسب برای معناسازی درباره موقعیتهای مدرسهای فراهم میکنند. زارنیوسکاٌٌ 2007 - ، - 383 از مطالعه کلارکٌٍ در سال 1972 که در خصوص سه دانشگاه در آمریکا انجام شده است به عنوان یکی از اولین مطالعات روایی انجام گرفته در مطالعات سازمانی نام میبرد.
اگر چه کلارک از دانشمندان حوزه مدیریت و سازمان نبود اما توانست در بین این سه دانشگاه داستانهایی با ریشههای تاریخی بیابد که به شناخت این سازمانها کمک شایان توجهی نمود.پژوهش روایی، مجموعهای از داستانهای بشر درباره تجربه است. پژوهش روایی برای پژوهشگران چارچوبی غنی فراهم میآورد تا بدان وسیله به بررسی روشهایی بپردازند که افراد از طریق آنها داستانهای زندگیشان را به تصویر میکشند - وبستر و مرتوآ، 2007، . - 1 پژوهش روایی در زمره روشهای پژوهش کیفی قرار داشته و از نظریه تفسیریٌ سرچشمه میگیرد و هدف آن فهم پدیده از طریق مفاهیمی است که افراد به آن پدیده نسبت میدهند - شعبانی ورکی، . - 2007روایتی که این مقاله درصدد بازگویی آن است با تعریف مفاهیم مهم در پژوهش روایی آغاز می شود.
این کار از این جهت صورت می گیرد که خواننده مقاله برای تشریک در تجربه نویسندگان و بهبود تجربه اش درباره پژوهش روایی لازم است با فضا و اصطلاحات مهم این حوزه آشنا شود. در ادامه برخی از برجسته ترین پیش فرض ها، مبانی فلسفی و تاریخچه پژوهش روایی تصریح می شود. برای درک بهتر ماهیت پژوهش روایی و عرضه تصویری روشن تر از آن، ماهیت علمی یا هنری این روش مورد بحث قرار می گیرد. از آنجا که در این مقاله سعی شده است تا علاوه بر طرح مباحث نظری پیرامون روش مورد بررسی، چارچوبی عملی برای اجرای این نوع پژوهش مبتنی بر پیش فرض ها و مبانی فلسفی آن هم ارائه گردد چارچوب پیشنهادی وبستر و مرتوا - - 2007 معرفی و تشریح می شود به گونه ای که بتواند ذهن خواننده را پس از مطالعه مقدمات نظری روش به نوعی جمع بندی و یکپارچگی برای ورود به صحنه اجرایی سوق دهد.
-2 تعریف مفاهیم
روایت: ژانتٍ - 1980 - روایت یا بیان روایی را گفتمان شفاهی یا کتبی که عهدهدار بازگو نمودن یک حادثه یا مجموعهای از حوادث است، تعریف میکند - کنلیَ، . - 2003 به زعم مکوانُ 2001 - ، نقل ازفاستر، 2006، - 99 روایت به عنوان شیوهای برای ساخت معنایی جدید ورای تجربه تعبیر میشود.پینار و دینزِ - 2006 - روایت را این گونه معرفی میکنند:»روایت میتواند هم به عنوان یک روش و هم به عنوان پدیده مورد مطالعه در نظر گرفته شود. روایت به مثابه یک روش با تجاربی آغاز میشود که دلالت بر زندگی داشته و داستانهایی در مورد اشخاص بازگو میکنند.« - نقل از کرسولّ، 2007، . - 54زارنیوسکا - 2002 - روایت را به صورت متنی گفته یا نوشته شده که قسمتی از یک حادثه یا فعالیت یا مجموعهای از حوادث یا فعالیتها را به ترتیب تاریخ وقوع در بر میگیرد، تعریف میکند. روایت به پژوهشگران اجازه میدهد تا تجربه را به طور تمامنگر و با توجه به همه پیچیدگیها و پرمایگیهایی که در بردارد، بازنمایی
