بخشی از مقاله
چکیده:
مقصود از روایی آن است که آیا ابزار اندازهگیری موردنظر میتواند ویژگی و خصوصیتی که ابزار برای آن طراحی شده است را اندازهگیری کند. پایایی با این امر سر و کار دارد که ابزار اندازهگیری در شرایط یکسان تا چه اندازه نتایج یکسانی به دست میدهد قبل از بکارگیری ابزارهای اندازه گیری لازم است پژوهشگر از طریق علمی، نسبت به روا بودن ابزار اندازهگیری مورد نظر و پایایی آن که مکمل هم به حساب می آیند اطمینان نسبی پیدا کند. که با توجه به اهمیت این موضوع در این تحقیق به بررسی روایی و پایایی ابزارجمع آوری داده های تحقیق پرداخته خواهد شد.
کلمات کلیدی: ابزار اندازه گیری، روایی، پایایی
مقدمه
قبل از بکارگیری ابزارهای اندازهگیری لازم است پژوهشگر از طریق علمی، نسبت به روا بودن ابزار اندازهگیری مورد نظر و پایایی آن که مکمل هم به حساب می آیند اطمینان نسبی پیدا کند . روایی: مقصود این است که آیا ابزار اندازهگیری موردنظر میتواند ویژگی و خصوصیتی که ابزار برای آن طراحی شده است را اندازهگیری کند یا خیر پایایی با این امر سر و کار دارد که ابزار اندازهگیری در شرایط یکسان تا چه اندازه نتایج یکسانی به دست میدهد. به عبارت دیگر، همبستگی میان یک مجموعه از نمرات و مجموعه دیگری از نمرات در یک آزمون معادل که به صورت مستقل بر یک گروه آزمودنی به دست آمده است چقدر است. که با توجه به اهمیت این موارد در این تحقیق به بررسی این موضوع پرداخته خواهد شد.
ابزارهای سنجش
ابزار سنجش و اندازه گیری وسایلی هستند که محقق به کمک آنها می تواند اطلاعات مورد نیاز را تجزیه و تحلیل و بررسی پدیده مورد مظالعه و نهایتا کشف حقیقت گردآوری نماید. این ابزارها نقش ظرف هایی را بازی می کنند که مظروف متناسب با خود را می تواند جای دهند. بنابراین باید به گونه ای طراحی و سازمان دهی شوند که بتوانند مظروف مورد نظر را که همان اطلاعات مربوط به اندازه گیری و سنجش متغیرهای مورد مطالعه است به نحو مطلوب جمع آوری نمایند. در جنین صورتی است که محقق خواهد توانست اولا اطلاعات مرتبط با مساله تحقیق را گردآوری نماید ثانیا این اطلاعات را به خوبی استخراج و طبقه بندی نماید ثالثا تجزیه و تحلیل آنها برای او مقدور باشد .
اگر محقق به ساختن یا اختیار نمودن ابزار تحقیق با اطلاعات مورد نیاز اقدام ننماید یقینا نخواهد توانست اطلاعات تهیه شده را بکار گیرد و قارد نخواهد بود با چنین اطلاعاتی مساله تحقیق را روشن نماید زیرا اطلاعات پاسخ تحقیق او را نمی دهند و علاوه بر آن باعث مزاحمت در مراحل کار وی و نابسامانی در تجزیه و تحلیل اطلاعات می شود - حافظ نیا، . - 144 : 1386 انواع ابزارهای گردآوری اطلاعات عبارتند از
الف - پرسشنامه : این ابزار به صورت مجموعه سوالاتی مکتوب که حول متغیرهای یک مساله تحقیق گردآوری شده اند ساخته می شود و پاسخگو به شکل حضوری یا غیر حضوری و مستقیم و غیر مستقیم آن را تکمیل می کند.
ب - کارت مصاحبه : ابزار مکتوبی است که به عنوان راهنمای طرح سوالات و ثبت اطلاعات از آن استفاده می شود کارت مشاهده: ابزار مکتوبی است که با توجه به اقلام و اطلاعات خاصی تنظیم می شود و محقق از آن برای ثبت مشاهدات مربوط به پدیده مورد مطالعه استفاده می کند.
نظر سنج: ابزار مکتوبی است که محقق با طرح سوالاتی درباره مساله تحقیق و طرح گزینه هایی در قالب یک طیف سعی دارد نوع نگزش و قضاوت فرد و شدت و ضعف آن را نسبت به متغیر یا موضوع یا پدیده ای بسنجد.
فیش : برگه ای است که محقق در مسیر مطالعات خود ،تمام یا بخشی از متنمربوط با موضوع تحقیق را به صورت کامل یا خلاصه شده یا ترجمه شده روی آن ثبت نموده یا الصاق نمود.
فرم: برگه یا جدولی است که محقق برای انتقال اطلاعات اماری یا غیر آماری مرتبط با موضوع از منبع یا متن مورد مطالعه آن را طراحی می نماید.
نقشه گنگ و کروکی: ابزاری است گرافیکی که محقق برای انتقال و ثبت اطلاعات مربوط به موضوع تحقیق از منابع ، اطلسها یا متون مورد مطالعه از آن استفاده می کند.
آزمون های پیشرفت تحصیلی: ابزارهایی هستند که معلم به صورت سوالنامه آنها را در اختیار دانش آموز یا دانشجو قرار می دهد آزمون استعداد: ابزاری است مکتوب و معمولا استاندارد که برای اندازه گیری توانایی بالقوه فرد در فعالیت، ذوق و شوق شغل مورد استفاده راهنمایان، مشاوران و .. قرار می گیرد.
آزمون هوش: ابزاری است مکتوب و معمولا استاندارد و میزان شده که معمولا معلمان ، روانشناسان، روان سنج ها و متخصصان تعلیم و تربیت برای سنجش بهره هوشی افراد آنها را بکار می گیرند.
رغبت سنج: وسیله ای است مکتوب یا گرافیکی و تصویری و معمولا استاندارد که برای سنجش و تخمین علاقه و رغبت فرد نسبت به موضوع و پدیده ای خاص مورد استفاده قرار می گیرد
آزمون فرافکن: ابزاری است که باعث می شود فرد طی آن احساسات درونی عقاید و نگرش ، نیازها،آرزوها و ارزش های مورد علاقه خود را بروز دهد. در واقع این ابزار باعث می شود افراد درون خود را ظاهر سازند تا روان سنج یا روانشناس بتواند به مسائل درونی او پی ببرد - حافظ نیا، . - 147 -146 : 1386
روایی و پایایی ابزارجمع آوری داده های تحقیق روایی روایی یا اعتبار یعنی اینکه آیا آن ابزار و سوالات مندرج در آن دقیقا متغیرهای مورد مطالعه را می سنجد و به عبارت دیگر هم داده های جمع آوری شده مازاد بر تحقیق نباشد و هم بخشی از داده های مورد نظر در رابطه با سنجش متغیرها در محتوای ابزار حذف نشود . ابزار باید بتواند عین واقعیت را به خوبی شنان دهد روش های سنجش روایی عبارتند از: اعتبار محتوا، اعتبار ملاکی، و اعتبار سازه می باشد.
اعتبار محتوا:این اعتبار به مناسب بودن سوالات ابزار برای اندازه گیری ویژگی مورد بررسی مربوط می شود برای مناسب بودن محتوای سوالات از قضاوت داروان و افراد متخصص در موضوع مورد مطالعه بررسی می شود . - شورکی، . - 126 : 1383
روایی محتوا اطمینان می دهد که ابزار مورد نظر به تعداد کافی پرسشنامه های مناسب برای اندازه گیری مفهوم مورد سنجش در بر دارد . هر قدر عناصر مقیاس گسترده تر و قلمرو مفهوم مورد سنجش را بیشتر در برگیرند . روایی محتوا بیشتر خواهد بود . به بیان دیگر روایی محتوا نشان می دهد که ابعاد و عناصر یک مفهوم تا چه حد تحت پوشش دقیق قرار گرفته است. روائی ظاهری یک شاخص ابتدائی و حداقل برای روایی محتوا به شمار می آید . این نوع روایی نشان می دهد که عناصر مورد سنجش به طور ظاهری توانایی اندازه گیری مفهوم ظاهری ما را دارند. - اوماسکاران، - 227: 1380
روایی وابسته به معیار
این نوع روایی زمانی مطرح می شود که ابزار اندازه گیری تفاوت میان افراد را بر پایه معیاری که قرار است آن را پیش بینی کند به دست می دهد. این امر توسط روائی همزمان با روائی پیش بینی میسر می شود که شرح انها چنین است . روائی همزمان زمانی برقرار می شود که مقیاس ، افرادی را که اساسا با هم تفاوت دارند از یکدیگر تفکیک می کند و بدان معنا که انتظار می رود آنها در آزمون نمرات متفاوت کسب می کنند روائی پیش بینی یعنی قدرت آزمون یا ابزار در جداسازی افراد در خصوص یک معیار آتی، به طور مثال اگر یک آزمون استعداد یا توانائی را در میان کارکنان به به هنگام گزینش آنها اجرا کنیم. - اوماسکاران، - 227: 1380
روائی سازه
روائی سازه یا ساخت بیان می کند نتایج بدست آمده از کاربرد یک ابزار اندازه گیری تا چه حد با نظریه هایی که آزمون بر محور آنها تدوین شده است تناسب دارد . این ارزیابی به کمک روایی همگرا و واگرا صورت می گیرد روائی همگرا زمانی وجود دارد که امتیازات بدست آمده از دو ابزار در مورد یک مفهوم همبستگی داشته باشد روائی واگرا زمانی وجود دارد که پیش بینی می شود دومتغیر همبستگی ندارند و امتیازاتی که پس از اندازه گیری انها بدست می آید نیز به طور تجربی آن را اثبات می کند. بدین ترتیب روایی را می توان از راههای گوناگون اندازه گیری کرد - اوماسکاران، - 227: 1380 تحقیق را به دو منظور متفاوت انجام میدهند نخست حل مشکلاتی که در حال حاضر در محل کار وجود دارند و دوم افزودن به مجموعه دانش بشری در زمینه خاصی که مورد علاقه محقق است . هنگامی که با هدف برخورداری از نتایج یافته ها برای حل مسائل موجود در سازمان به تحقیق می پردازیم آن را تحقیق کاربردی می نامیم . اما وقتی اساسا برای بهبود درک خود درباره مسائل بخصوصی که به طور معمول در محیط های سازمانی روی می دهند و نیز چگونگی حل آنها تحقیق می کنیم آن را تحقیق بنیادی یا پایه ای می خوانیم که تحقیق محض نیز نامیده می شود یافته های چنین تحقیقی به افزایش دانش در زمینه های مختلف مدیریت کمک می کند - اوماسکاران، . - 8 :1380
