بخشی از مقاله
روشهاي توليد و کاربرد آنتيباديهاي مونوکلونال
چکيده :
آنتيباديهاي مونوکلونال براي اکثر اهداف درماني، تشخيصي و تحقيقاتي مورد نياز است . ويژگيهاي منحصر به فرد آنتيباديهاي مونوکلونال شامل اختصاصيت اتصال آنها، يکنواخت بودن آنها و قابليت توليدشان در مقادير نامحدود مي باشد. عوامل بسياري انتخاب روشهاي مورد استفاده براي ايجاد آنتيباديهاي مونوکلونال را تحت تاثير قرار ميدهد. روش هاي عمدهي مورد استفاده در تحقيقات باليني براي توليد آنتيباديهاي مونوکلونال ، شامل روش فيوژن هيبريدوما و روش کتابخانههاي آنتيبادي نوترکيب ميباشد. البته کاربرد آنتيباديهاي مونوکلونال همراه داراي مزيت نميباشد. براي مثال استفاده از آنتيباديهاي مونوکلونال خطر واکنشهاي ايمني از قبيل شوک آنافيلاکسي حاد را به همراه دارد. آنتيباديهاي مونوکلونال (mAbs) در درمان بيماريهاي خاصي کاربرد دارد و آنها را ميتوان براي درمان سرطان ، بيماريهاي خود ايمن از قبيل آرتريت روماتوئيد و مالتيپل اسکلروزيس مورد استفاده قرار داد. با توجه به اهميت روزافزون اين مولکول ها در توسعه ي فناوري زيستي، در اين مقاله ، سعي ميشود باختصار جنبههاي مختلف آنتيباديهاي مونوکلونال شامل روشهاي توليد و کاربرد آن در تشخيص و درمان بيماريها مورد بررسي قرار گيرد.
کلمات کليدي : آنتي بادي مونوکلونال ، اختصاصيت اتصال ، روش تشخيصي
١-مقدمه :
براي اکثر اهداف درماني، تشخيصي و تحقيقاتي آنتيباديهاي مونوکلونال مورد نياز است . اين آنتيباديها براي يک نوع آنتيژن خاص اختصاصي است . ويژگيهاي منحصر به فرد آنتيباديهاي مونوکلونال شامل اختصاصيت اتصال آنها، يکنواخت بودن آنها و قابليت توليدشان در مقادير نامحدود ميباشد( ١). انتظار ميرود آنتيباديهاي مونوکلونال به زودي جايگزين روشهاي مرسوم از قبيل فيکساسيون کمپلمان و آنتيباديهاي پليکلونال گردد. ( .(2
٢-روشهاي توليد:
عوامل بسياري انتخاب روشهاي مورد استفاده براي ايجاد آنتيباديهاي مونوکلونال را تحت تاثير قرار ميدهد. روشهاي عمدهي مورد استفاده در تحقيقات باليني براي توليد آنتيباديهاي مونوکلونال ، شامل ١. روش فيوژن هيبريدوما و ٢. روش کتابخانههاي آنتيبادي نوترکيب ميباشد( ٢).
٢-١- روش فيوژن هيبريدوما:
در اين روش از موش به علت توليد آنتيباديهاي مونوکلونال هيبريدوما استفاده ميگردد. هيبريدوما از طريق ناميراسازي سلولهاي B که ايمونوگلوبولين اختصاصي آنتيژن را بيان ميکنند توليد ميشود. اين ردهي سلولي هيبريد از طريق الحاق سلولهاي ميلوماي ناميرا(سلولهاي تومور) با سلولهاي B داراي عمر کم از موش (سلولهاي B) ايجاد ميگردد(شکل a١).
کلونهاي پايدار حاصل از اين سلولها براي توليد آنتيباديهاي مونوکلونال به کار ميرود( .(2
برخي محدوديتهاي استفاده از روش فيون هيبريدوما شامل موارد زير است : ١- فيوژن محدود به سلولهاي B طحال موش است . ٢- فرايند فيوژن تصادفي است . ٣- جداسازي آنتيبادي از مخلوط کمپلکس مشکل است . ٤- کشت بافت از لحاظ ترکيب محيط کشت و معرفها پرهزينه است . البته برخي مزاياي استفاده از روش فيوژن هيبريدوما به قرار زير است :
١- از لحاظ تکنولوژيک ساده است . ٢- بسيار کارآمد و قابل اعتماد است . ٣- هيبريدوماها آنتيباديهاي مونوکلونال گليکوزيله شده با طول کامل را توليد ميکنند. ٤- هيبريدوماهاذخيرهي نامحدودي از آنتيبادي را توليد مينمايند که نياز به کشت و خالصسازي سادهايي دارد. ٥- هزينه توليد آنتيباديهاي مونوکلونال از هيبريدوما را ميتوان از طريق استفاده از کشتهاي فاقد سرم کاهش داد(٢).
٢-٢- روش کتابخانههاي آنتيبادي نوترکيب :
اين روش بستگي به قابليت بيان پيشسازهاي آنتيبادي از RNAي حاصل از لنفوسيت B دارد و از طريق RT- PCR
ميتوان کتابخانه cDNA حاوي بخشهاي متغير آنتيبادي که براي اتصال به آنتيژن ضروري است ، توليد نمود. در حالي که تکنولوژي هيبريدوما بستگي به ناميراسازي سلولهاي B اختصاصي آنتيژن دارد، کتابخانه آنتيبادي نوترکيب از طريق ناميراسازي cDNAي کدکنندهي ژنهاي ايمونوگلوبولين ايجاد ميشود( ٢).
استفاده از روش کتابخانهي آنتيبادي نوترکيب داراي چندين مزيت است که شامل موارد زير ميباشد: ١- قابليت بيان و کلون کردن کتابخانههاي اختصاصي ايزوتوپ براي انتخاب نوع خاصي از آنتيبادي مونوکلونال مانند IgA و IgE. ٢- قابليت غربالگري مجدد کتابخانههاي آنتيبادي نوترکيب . ميتوان کتابخانهها را به شکل cDNA نگهداري کرد و در آينده مجددا آن را غربالگري نمود. ٣- کتابخانه آنتيبادي نوترکيب امکان ايجاد آنتيباديهاي مونوکلونال را از هر گونهايي فراهم ميآورد. -4سيستمهاي نوترکيب براي ايجاد غربالگري وسيع مقياس و سريعتر کتابخانههاي آنتيبادي، آسانتر است ( ٢).
شکل ١. روشهاي ايجاد آنتيبادي مونوکلونال . تکنولوژي اصلي براي توليد آنتيبادي مونوکلونال . فيوژن ، سلولهاي B خاصي (سلولهاي طحال )
از موش را ناميرا ميسازد. کتابخانههاي آنتيبادي، DNAي کدکنندهي اختصاصيت آنتيبادي را ناميرا ميسازد. هر دوي اين روشها توليد نامحدود آنتيبادي را امکانپذير ميسازد( ٢).
