بخشی از مقاله
چکیده :
برای تربیت تعریف های متعددی ارائه شده است که در عین تعدد همگی تربیت را فرآیندی می دانند که با استفاده از استعدادهای فرد تغییراتی را در او می آفریند. حال اگر عنصری هدفمند به این فرآیند افزوده شود می توان گفت که تربیت عبارت است از " فراهم کردن زمینه ها و عوامل برای به فعلیت رساندن و شکوفا کردند استعدادهای انسان در جهت مطلوب. در عصر حاضر و در جامعه کنونی ما بعد اقتصادی تربیت در دوران کودکی و نوجوانی نادیده گرفته شده است و تمام توان تربیتی خانواده و آموزش و پرورش روی سایر ابعاد تربیتی متمرکز شده است.
در چنین شرایطی کودک و نوجوانی که در آینده پا به عرصه کار و اقتصاد جامعه می گذارد سواد مالی کافی نداشته و هم نمی تواند نقش مثمر ثمری در جامعه ایفا کند و هم در نحوه صحیح کسب درآمد بی تجربه است. درصورتی که اگر آموزه های اقتصادی که در قرآن آمده است از سنین کودکی به فرزندان جامعه اسلامی آموخته شود و آن ها با مفاهیمی همچون رزق ،برکت ،روابط اقتصادی ، تلاش مستمر و... آشنا شوند آن ها تبدیل به جوانانی توان مند و پویا و پرتلاش در آینده خواهند شد و هنگام ورود به بازار کار و نظام اقتصادی جامعه آمادگی و دانش لازم را دارند.
مقدمه:
دین، نوعی زندگی است و تربیت دینی،فرآیندی است که آدمی را برای نحوه خاصی از حیات - به تعبیر علامه جعفری، حیات معقول - مهیا میسازد - حسینی، . - 1379 منظور از تربیت اسلامی این است که کودک، نوجوان یا جوان مسلمان به گونهای آموزش ببیند و تربیت شود که شخصیت او با اهداف دینی مطرح شده در قرآن شریف و روایات، همگونی داشتهاشدب و نهایتاً آنگونه باشد که بتوان او را مسلمان به معنای واقعی کلمه دانست - زارعان،. - 1379 زمان و آغاز تربیت دینی، نقش مهم و ویژه ای در تربیت جوان دارد . انسان در دوره ی کودکی و نوجوانی به دلیل پاکی و صفای روح که خداوند در نهاد وی به ودیعه نهاده است دارای قلبی سرشار از صفا و خلوص و پاکی است که زمینه را برای تربیت دینی او فراهم می آورد.
اقتصاد نیز از بنیان های اساسی زندگی است. توانایی مدیریت اقتصادی در زندگی شخصی و حرفه ای وابسته به دانش و مهارتی است که از سنین اولیه کودکی شکل می گیرد. بخشی از آیات قرآن نیز پیرامون اقتصاد و احکام و اخلاق اقتصادی است که بر بنیان توحید و فطرت توحیدی انسان نهاده شده است.آموزه های اقتصادی قران همچون سایر آموزه های قرآن کریم ابعاد زندگی انسان را فرا گرفته است و خطوط اصلی روابط اقتصادی و حقوق اقتصادی افراد را تبیین نموده است.
هدف از تحقیق :
در تبیین ضرورت بحث تربیت دینی لازم است بیان شود با وجود قوه و نیرویی به نام عقل در انسان، که در نتیجه آن توانسته جوابگوی تمامی مشکلات و مجهولات باشد و نیز تحولات و ترقیات علمی وی و دستاوردهای دانشمندان پیرامون علوم انسانی به خصوص تربیت، دیگر چه نیازی به دین وجود دارد؟علاوه بر این، آیا دین وظیفه دارد به این اموری که عقل انسان توانایی درک آنها را دارد بپردازد؟ تامل در این مسائل انسان را به این نتایج رهنمون می سازد که: با وجود اینکه انسان با کمک عقل و خرد خویش توانسته فهم عمیق تر و بهتری از فطرت خویش و دنیایی که در آن زندگی می کند پیدا کند، هنوز نتوانسته و نمی تواند به فهم و درک همه آنچه که نیاز دارد برسد.
ولفگانگ یکی از دانشمندان بزرگ آلمانی در این زمینه می نویسد: نگاهی به سیر تاریخ علوم، نشان می دهد که تمام پیشرفت ها با یک درک عمیق از مشکلات مختلفی همراه بوده است و هر قرنی که می گذرد علم و دانش جهان را پیچیده تر و معمایی تر می کند. - ولفگانگ،143،. - 1371 دین دارای اهمیت فزون تری است، چرا که عقل انسان هر اندازه که رشد کند باز هم نمی تواند تمام جنبه های زندگی را مطالعه و درک کند.زیرا بر اساس تعلیمات پیامبران الهی، زندگی انسان ها محدود و منحصر به این دنیا نیست و انسان در دنیایی دیگر نیز به زندگی جاودانی خود ادامه خواهد داد.بدین ترتیب، تربیت دینی، یکی از ضروری ترین نیازهای انسان ها بوده و هست . چرا که عقل انسانی هر چقدر هم توانا باشد باز هم نواقصی دارد که تنها وحی می تواند این نواقص را برطرف نماید.
زمان و آغاز تربیت دینی، نقش مهم و ویژه ای در تربیت جوان دارد . انسان در دوره ی کودکی و نوجوانی به دلیل پاکی و صفای روح که خداوند در نهاد وی به ودیعه نهاده است دارای قلبی سرشار از صفا و خلوص و پاکی است که زمینه را برای تربیت دینی او فراهم می آورد.حضرت علی - ع - در نامه ی 31 نهج البلاغه طی وصیتی به امام حسن - ع - چنین می فرماید: و تو را پاره تن، بلکه تمام جان خود یافتم آنگونه که اگر آسیبی به تو رسد به من رسیده است پس نامه ای برای تو نوشتم تا راهنمایی برای تو باشد.... ای پسرم از آنجا که مشاهده نمودم تو به سنی رسیده ای،....اقدام به وصیت برای تو نمودم ...... پیش از آنکه خواهش ها و دگرگونی های دنیا به تو هجوم آورند و پذیرش و اطاعت مشکل گردد،زیرا قلب نوجوان چونان زمین کاشت نشده، آماده پذیرش هر بذری است که در آن پاشیده شود پس در تربیت تو شتاب کردم بیش از آنکه دل تو سخت شود، و عقل تو به چیز دیگری مشغول گردد.
بنابراین از نظر حضرت علی - ع - مناسب ترین زمان برای تربیت جوان، دوران کودکی و نوجوانی است چرا که قلب همانند لوح سفیدی است که هیچ کدورتی ندارد و حضرت علی - ع - در ادامه تربیت را از تربیت دینی شروع می کند .پس در آغاز تربیت، تصمیم گرفتم تا کتاب خدای توانا و بزرگ را همراه با تفسیر آیات به تو بیاموزم و شریعت اسلام و احکام آن را از حلال و حرام، به تو تعلیم دهم و به چیزی دیگری نپردازم - همان - .
اقتصاد نیز از بنیان های اساسی زندگی است. توانایی مدیریت اقتصادی در زندگی شخصی و حرفه ای وابسته به دانش و مهارتی است که از سنین اولیه کودکی شکل می گیرد. از این روست که برنده جایزه نوبل اقتصاد، پروفسور آمارتیاسن ، بر این باور است که یادگیری سواد مالی در دوره کودکی، نسل آینده جامعه را برای زندگی با توانایی مالی مطلوب آماده می سازد. تربیت کودک و آموزش مهارت های مختلف به او مقطعی نیست بلکه فرایندی است که باید از ابتدا آن را پایه گذاری کرد. یکی از این مهارت ها هم روش درست خرج کردن پول یا پس اندازکردن آن است که بهتراست از همان ابتدا کودک آن را فرا بگیرد. - میرحسینی, ملیحه و علی محمد اخوت، . - 1395
اهمیت تعلیم و تربیت اقتصادی در ادبیات دینی به اندازهایی است که آموزههای اسلامی با تاکید بر سه دسته عقاید، اخلاق و احکام اقتصادی به دنبال تعلیم و تربیت اقتصادی افراد میباشند. در بعد عقاید اقتصادی دین به دنبال آموزش مفاهیم اقتصادی مانند پذیرش مفهوم رزق، برکت و زندگی پس از مرگ است. در بعد اخلاق اقتصادی به دنبال قابلیت های کنترلی مانند نهی از حب مال که از آن به شهوت تعبیر شده است، میباشد و در بعد احکام اقتصادی به دنبال آموزش دستورات اقتصادی مشخصی مانند علم به احکام خمس و زکات است.
پرسش های تحقیق :
.1 با وجود قوه و نیرویی به نام عقل در انسان و دستاوردهای دانشمندان پیرامون علوم انسانی به خصوص تربیت، دیگر چه نیازی به دین وجود دارد؟
.2 آیا دین وظیفه دارد به این اموری که عقل انسان توانایی درک آنها را دارد بپردازد؟
.3 هدف از تربیت دینی چیست و به چه روشی می توان بر جوانان تاثیر گذار بود؟
.4 تربیت دینی چه تاثیری بر اقتصاد دارد؟
.5 آموزش اصول اقتصادی مبتنی بر آیات و روایات چه تاثیری در رشد اقتصادی جامعه در آینده دارد؟
پیشینه و تاریخچه موضوع :
»فرانسویی و دیویس « در پژوهشی بیان می کنند که ارتباطی معنادار بین احساس تنهایی در هر دو جنس و ادراک از گرمی و حمایتگری والدین وجود دارد .تحقیقات» اشتاینبرگ « نشان می دهد که حمایت در رابطه نزدیک هیجانی والدین با کودک از یک سو و پاسخگو بودن والدین، با شایستگی های اجتماعی و اعتمادبه نفس نوجوانان رابطه دارد، که درنهایت می تواند به کاهش مشکلات رفتار برو ن سازی آنان منجر شود .به طورکلی می توان بیان کرد که پاسخگو بودن والدین، برقراری روابط صمیمانه و گرم با فرزندان و حمایت مناسب می تواند به ایجاد رابطه متقابل با والدین و افزایش اعتماد به نفس آنان در روابط اجتماعی منجر شود و درنهایت احساس تنهایی را به گونه ای مؤثر کاهش دهد.
»نیوکمپ و همکارانش « بیان کرد ه اند که سطح مناسب بهزیستی و اقتصادی، وضعیت خوب سلامت و موفقیت تحصیلی و آموزشی، با حمایت و رابطه نزدیک هیجانی والدین با کودک در خانواد ه های اقتدار منش سبک فرزندپروری مقتدرانه در ارتباط است. "گالامبوس وهمکارانش " دریافتند که والدین اقتدارمنش در سازگاری نوجوانان خود نقشی مؤثرتر ایفا می کنند و سبک اقتدارمنش بهترین الگوی پرداز ش شده برای پیش بینی بلوغ اجتماعی معرفی کرد ه اند .آنان به این نتیجه رسیدند که» سبک اقتدارمنش « می تواند به کاهش معنادار اختلالات رفتاری در نوجوانان منجر شود.
احمد پناهی در مقاله خود با عنوان " تاثیر آموزه های اخلاقی در ارتقاء نگرش دینی افراد جامعه" بیان می دارد بهره مندی از نگرش ایمانی و دینی از مهم ترین اهداف تربیت دینی است. از تتبع و دقت در آموزه های دینی به دست می آید که مولفه های شناختی، گرایشی و رفتاری از ارکان اصلی تشکیل دهنده نگرش دینی است و مولفه های شناختی و گرایشی و رفتاری، تاثیر و تاثر متقابلی دارند. همچنین در آموزه های دینی به اهمیت و جایگاه مولفه های شناختی و معرفتی و رفتاری در تحقق تربیت دینی، تاکید فراوان شده است .
