بخشی از مقاله
چکیده
تالاب انزلی از جمله 21تالاب بین المللی کشور در کنوانسیون رامسر محسوب گردیده که از اهمیت بین المللی بسیار بالایی برخوردار است.روند رو به رشد و توسعه اقتصادی -اجتماعی در کشور بویژه در استان گیلان ، که دارای عرصه های غنی از نظر اکولوژیکی است ، منجر به تداخل اعمال خاص توسعه ای با عرصه های بکر و بی نظیر زیست محیطی ، از جمله تالاب انزلی خواهد گردید.در این تحقیق سعی برآن است که تغییرات کاربری اراضی تالاب انزلی در یک بازه 10 ساله مورد بررسی قرار گیرد.
روند تغییرات کاربری محدوده مطالعاتی با استفاده از تصاویر ماهواره ای لندست ETM+ در محیط نرم افزارENVI5.3 از روش طبقه بندی نظارت شده به روش های حداکثر احتمال پردازش گردید. ضریب کاپا برای نقشه سال 2007 و2017 به ترتیب 94,65 ، 96,58 بدست آمد. نتایج پایش تغییرات نشان داد که در طول دوره مورد مطالعه بر وسعت کاربری اراضی تالابی وبدون پوشش کاسته وکاربری کشاورزی و کاربری انسان ساخت پوشش درختی و پهنه آبی افزوده شده است.
کلمات کلیدی: تالاب انزلی . کاربری پوشش اراضی .حداکثر احتمال ، سنجش از دور
مقدمه
لزوم حفظ محیط زیست و بهره برداری بهینه از منابع طبیعی، از جمله ضرورت های توسعه پایدار محسوب میشود. به این منظورحفاظت و پایش دائمی تغییرات تالاب ها که از سرمایه های طبیعی ملی هر کشوری محسوب می شوند، با هدف اتخاذ شیوه های مدیریتی مناسب و پیشگیری از ادامه روند عوامل مخرب ضروری است. مدیران پارک ها، مناطق حفاظت شده و همچنین تالاب ها با دامنه بسیاری از تصمیم ها مواجهند که لازم است با اطلاع دقیق از وضع موجود و علل آن تصمیم صحیح را اتخاذ کنند. پایش پوشش و کاربری اراضی و پویایی سیمای سرزمین در مناطق حفاظت شده و تالاب ها با هدف درک چگونگی آنها، تأثیرشان بر طبیعت، فرایندهای بازسازی و احیا و برای حفاظت از آنها در طولانی مدت بسیار مهم است.
ارزیابی روند تغییرات در منابع و شرایط اکولوژیکی چنین مناطقی، مدیران را در اتخاذ تصمیمات مورد نیاز کمک می کنند.به دلیل رشد روزافزون جمعیت همراه با فشار بر محیط، توسعه شهرسازی و تخریب اراضی با فعالیت های بی رویه در کشاورزی، تغییرات کاربری وپوشش اراضی پیچیدگی ساختارهای مکانی در سطح زمین و تغییرات سریع در پوشش و کاربری اراضی، تکنیک های دورسنجی ابزاری ضروری در پایش های محیطی به شمار می آیند.
در این زمینه، شناخت درست و به موقع تغییرات عوارض سطح زمین، امری مهم در درک بهتر ارتباطات و تعامل بشر و پدیده های طبیعی به منظور مدیریت و استفاده درست از منابع در مقیاس های مکانی و زمانی است.
در مورد تالاب انزلی که یکی از تالاب های ثبت شده درکنوانسیون رامسر و دارای اهمیت بسیار از جنبه های مختلف است نیز مشاهده می شود که تبدیل زمین و ورود رسوبات و انواع آلاینده ها و مواد مغذی به تالاب، باعث کاسته شدن از عمر طبیعی این اکوسیستم آبی با ارزش شده است، به طوریکه در صورت ادامه وضعیت کنونی، این تالاب بسیار زودتر از سرنوشت طبیعی خود از میان خواهد رفت بRiazi .1991ب.در حال حاضر تخریب زیستگاه از مهمترین دلایل انقراض گونه های جانوری و گیاهی تالابی و یا وابسته به تالاب انزلی است.
طبق گزارش سازمان کشاورزی استان گیلان، حدود 32درصد حدود85 هکتار - از کل محصولات زراعی، باغی و شالی استان در سه شهرستان رشت، صومعه سرا و انزلی که در اطراف تالاب انزلی - مرکز و شرق تالاب - ، قرار گرفته اند واقع شده است و از این مقدار حدود 21درصد، متعلق به شهرستان رشت است از طرف دیگر طبق آمار سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان گیلان، این سه شهرستان با دارا بودن جمعیتی معادل 1108160نفر حدود 53 درصد از کل جمعیت استان را شامل می شوند.
از این میزان شهرستان رشت با جمعیت 847680 نفربیش از 41 درصد جمعیت استان را داراست ؟از×آنجایی که این شهرستان در حوزه بخش شرقی تالاب قرار گرفته است و اینکه فاضلاب های شهرستان های رشت و انزلی از طریق رودخانه های بخش شرقی، مخصوصأ رودخانه پیربازار به این بخش می ریزند، بنابراین به نظر می رسد بالا بودن میزان غلظت سموم در این بخش می تواند به دلیل فعالیت های کشاورزی زیاد باشد.
یکی از منابع اطلاعات که به طور مؤثر و مفید قابل کاربرد در شناسایی پوشش های اراضی می باشد، سنجش از دور می باشد استفاده از فنون دورسنجی یکی از مهم ترین و دقیق ترین ابزارهای انجام این پایش هاستب Lambin 1997بکه عبارت است از فن شناسایی و تعیین مشخصه های پدیده های محیط زیست بر اساس داده هایی که از دور کسب می شوند.
معرفی منطقه مورد مطالعه
تالاب انزلی در شمال ایران، سواحل جنوبی دریای خزر در استان گیلان قرار دارد حوزه آبخیز تالاب انزلی بخش کوچکی از خط ساحلی جنوبی دریای خزر است. مساحت حوزه آبخیز تالاب انزلی 3610کیلومترمربع و در حدود 2درصد حوزه آبخیز دریای خزر است . مجموعه تالاب انزلی در28 ′ E ، 49 ° ، 37 ° .25 ′N، در جنوب غربی سواحل دریای خزر در استان گیلان واقع شده است.کاربری های اراضی حاشیه تالاب انزلی از شمال عمدتا مناطق شهری بندر انزلی بوده و در سایر جهت ها اراضی کشاورزی، باغات و آبادی ها می باشند.
در ابتدا تصاویر ماهواره ای منطقه مورد مطالعه در بازه زمانی 10 ساله مربوط به ماه آگوست و با مد نظر قرار دادن فصل اوج رشد پوشش گیاهی ، نبود ابر و حداکثر نزدیکی روز وماه برداشت در دو سال مختلف برای کاهش اثر تابشی ، تصاویر از آرشیو داده های ماهواره لندست سازمان زمین شناسی آمریکا جمع آوری گردید. با توجه به اینکه داده های اخذ شده از ماهواره لندست تصحیح هندسی شده اند.
