بخشی از مقاله
چکیده :
توسعه روستایی نقش منحصر بفرد در فرآیند توسعه ملی دارد، و مسیر گریز ناپذیر توسعه ملی می باشد. توسعه روستایی می بایست از نظر ساختارهای تشکیلاتی به ویژه از منظر راهبردها، سیاست ها و برنامه ها جایگاه شایسته خود را در کشور بیابد تا ضمن تعامل مثبت و سازنده با بخش های مختلف، در دهه آینده که تحت عنوان "دهه پیشرفت و عدالت" نام گرفته است نقش موثر خویش را ایفا کند.
اهداف توسعه روستایی هم پیوندی و همراستایی مناسبی با اهداف توسعه ملی دارد. تامین نیازهای اساسی، افزایش تولید، امنیت غذایی و امنیت ملی، حفظ محیط زیست، توسعه و تنوع فرصت های شغلی، و ارتقاء کیفیت زندگی، در زمره این اهداف مشترک قرار دارد. در توسعه پایدا ر روستایی سعی میشود با حفظ جاذبه های طبیعی ، فرصتهای شغلی برای افزایش درآمد و و ارتقاء کیفیت زندگی حفظ نماییم که استان گیلان و مخصوصا تالاب بندر انزلی یکی از بهترین این نمونه هاست.
تالاب انزلی دارای با دارا بودن جاذبه های طبیعی و مناطق حفاظت شده توان زیادی در توسعه پایدار گردشگری را دارد . این مناطق فرصتهای برنامه ریزی و سرمایه گذاری توسعه گردشگری را در اختیار مدیران دولتی و حتی بخش خصوصی قرار میدهد. در صورت برنامه ریزی صحیح ،ضمن بهره گیری از جاذبه ها ی طبیعی، حفاظت از مناطق نیز به منظور حفظ وضعیت طبیعی مورد توجه قرار می گیرد. بصورتی که در مدیریت مناطق حفاظت شده ، گردشگری در اولویت قرار دارد. تالاب انزلی با دارا بودن 4 منطقه در سطح مدیریتی(، منطقه حفاظت شده،پناهگاه حیات وحش،) به وسعت 6517,93هکتار دارای توان زیادی جهت توسعه پایدار گردشگری می باشد.
1
. این مناطق اکوسیستمهای آبی و جلگه ای را در بر گرفته اند . می توان با شناخت کامل ظرفیت آنها ،گردشگری در محور طبیعت گردی، اکوتوریستم، صید ورزشی ، پرنده نگری و ... را توسعه داد . در این مناطق ضمن حفاظت بیشتر و بهتر از این مناطق، منفعت مادی نیز عاید جوامع محلی و روستاییان اطراف این مناطق وحتی سازمان متولی خواهد شد. در این تحقیق سعی شده تا با شناسایی کامل مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست در تالاب انزلی ، ظرفیتهای پایدار گردشگری را در انها را شناسایی کرده تا برنامه ریزی مناسب راههکاری ماندگار و درآمد زا برای ساکنین و روستاییان اطراف مناطق چهارگانه یافت .
کلمات کلیدی: توسعه روستایی، مناطق تحت مدیریت،توسعه گردشگری ، تالاب انزلی
مقدمه:
مناطق روستایی با فراهم آوردن محیط زیست سالم و پایدار، نقش مهمی در توسعه ملی بر عهده دارند. توسعه روستایی و ارتقای سطح رفاه روستاییان از اهداف اصلی اجرای 9برنامه توسعه در طول 5دهه گذشته در ایران بوده است.
توسعه روستایی صرفا به معنای رشد اقتصادی، بدون ایجاد تحولات اجتماعی و فرهنگی نیست؛ ارتقای سطح آگاهی و مشارکت روستاییان بخش مهمی از فرایند توسعه روستایی است.
کشورها و مناطق مختلف جهان, متناسب با شرایط و اولویتها, رویکردها و استراتژیهای توسعه روستایی متفاوتی را در پیش گرفتهاند. قطعاً نمیتوان بدون درنظرگرفتن تجربیات جهانی دراین زمینه و با تمرکز صرف بر اشتغالزایی در روستاها (بدون درنظر گرفتن استراتژی توسعه روستایی) توفیق چندانی بدست آورد (که پایدار و ماندگار نیز باشد). چون اشتغالزایی و کارآفرینی در فضایی مستعد رخ میدهد و بدون وجود ن فضا عملاً نمیتوان متوقع موفقیتی پایدار بود. اما ایران به دلیل موقعیت خاص آب و هواشناسی و... می تواند از منابع طبیعی خود به عنوان منبع رشد و افزایش درآمد و ارتقاء کیفیت زندگی روستاییان استفاده نمایید همچنان که بخش قابل توجهی از این منابع را برای آیندگان حفظ نماید .
ایران با وسعتی حدود 164 میلیون هکتار ارزش اقتصادی واهمیت زیست محیطی غیر قابل انکار این منابع در حیات انسانها وفواید چندجانبه آن خاصه در حفاظت آب وخاک وافزایش آبهای زیرزمینی ، تصفیه وپاکسازی هوا، تعدیل آب وهوا ، تولید محصولات دارویی ، خوراکی وصنعتی ، قابل ذکر می باشد.…تولید علوفه وتأمین خوراک دام و... می باشد
برای حفاظت از این میراث طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست اقدام به تهیه مناطقی نمود که بتوان ان را برای ایندگان حفظ نمود از جمله
این اعمال چهار گونه منطقه تعریف نمود به نام مناطق چهارگانه این مناطق به محدوده ای از عرصه های منابع طبیعی اتلاق می شود که به
لحاظ ضرورت حفظ و تکثیر نسل جانوران و احیاء آن ضمن رعایت حقوق و بهره برداری، جوامع محلی ایجاد گردیده اند. که شامل چهار منطقه -1 پارک ملی -2 مناطق حفاظت شده -3 پناهگاه حیات وحش -4 اثر طبیعی و ملی می باشد .
در حال حاضر 241 مناطق چهارگانه تحت پوشش سازمان حفاظت محیط زیست در کشور وجود دارد که تا پایان سال 10 منطقه دیگر به آن اضافه می شود که هم اکنون در جریان مصوب شدن هستند. که به ترتیب
پارک ملی، چشماندازهای طبیعی داراری اهمیت ملی وجهانی 22) پارک ملی) اثر طبیعی ملی، پدیدهها یا مجموعههای گیاهی جانوری کمنظیر 20) اثر طبیعی ملی) پناهگاه حیات وحش زیستگاههاس نمونه جانوران وحشی 34) پناهگاه)
3
منطقه حفاظتشده اراضی ویژه زیست محیطی 94) منطقه حفاظتشده) می باشد این مناطق فرصتی مناسب برای آندسته از کسانی فراهم می اورند که خواهان نگهداری این میراث ارزشمند برای ایندگان هستند در عین حال که می خواهند از جاذبه های گردشگری موجود منطقه استفاده نمایند .
به دلیل اینکه تعاریف حاکم بر اصول گردشگری با قوانین حاکم برمناطق حفاظت شده مطابقت دارد .می توان از این گزینه به عنوان فرصتی برای جبران معایب واقع شده دراین گونه مناطق استفاده نمود .
گردشگری صرفا پدیده ای یک بعدی نیست بلکه در برگیردنده ابعاد بسیاری در زمینه های مختلفی همچون ابعاد اقتصادی ، اجتماعی – فرهنگی و دینی – مذهبی است . گردشگری عبارت است از گردش کوتاه مدت مردم در مکانهایی دور از محل زندگی و کار وفعالیتهایی را در خلال اوقات فراغت انجام
می دهند که بازدیدها و گردشهای روزانه و یا گردشهای دسته جمعی را شامل میشود .
توسعه گردشگری امروزه به عنوان یکی از فرصتهای پیشرفت کشورها به شمار می رود و بسیاری از کشورها این فعالیت پویا را بعنوان منبع درآمد ، اشتغال زایی و توسعه زیرساختهای خود محسوب می نمایند
از این پدیده دیر پا اما نوپیدا می توان به عنوان راهی برای در امد زایی ساکنین اطرف مناطق چهاگانه که اکثرا روستاییان می باشند استفاده نمود.
. در این رهگذر کشور ما با قدمت تاریخی و منابع فراوان وغنی طبیعی می تواند سهم شایسته خود را از سود اقتصادی گردشگری درسطح منطقه ای و ملی کسب نماید .
هدف از این تحقیق بررسی فرصت های توسعه گردشگری برای جبران محدودیت های ناشی از واقع شدن روستاها د رمناطق تحت مدیریت حفاظت محیط زیست در حوزه جنوب تالاب بندر انزلی
در این تحقیق سعی بر ان شده تا ضمن مطالعه ویژگیهای طبیعی و اجتماعی وکالبدی منطقه مورد مطالعه و بررسی موانع و مشکلات مناطق چهار گانه برای ساکنین اطراف این مناطق و ارائه راهکارهای گردشگری برای رسیدن به اقتصادی پویا و درامد زا برای ذینفعان اطراف مناطق چهارگانه اقدام نماییم
مواد و روش کار:
در این تحقیق با توجه به لزوم جمع آوری اطلاعات محیطی و تعاریف متغیرها از روشهای میدانی و اسنادی( کتابخانه ای) استفاده شده است. روش کتابخانه ای شامل استفاده و جستجو در کتابخانه ها، نتایج کنفرانسهای علمی، اسناد دولتی ملی و شخصی، استفاده از آمارنامه های مختلف می باشد. روش میدانی مبتنی بر بازدید از محدوده مورد مطالعه و تعیین مناطق تحت حفاظت و ثبت ان درسیستم اطلاعات جغرافیایی ( GIS ) می باشد.
