بخشی از مقاله
خلاصه
حادثه بعنوان یک رویداد غیرمنتظره میباشد که ممکن است سبب آسیب به فرد و خسارت به اموال شود. هدف از این مقاله تعیین ارتباط بین حوادث بزرگ با حوادث کوچک، شبه حوادث و شرایط و اعمال ناایمن، همچنین تبیین هزینه هاي مستقیم و غیر مستقیم ناشی از حوادث، مدلهاي ”علّت و سبب“ حادثه و بررسی حادثه آتش سوزي در یکی از پالایشگاههاي گاز و ارائه راه کارهاي پیشگیري از وقوع حوادث در صنعت نفت و گاز میباشد. براي همین منظور، متون تخصصی در زمینه ایمنی و حوادث صنعتی و یافته هاي حاصل از تحقیق حوادث در شرکت ملی گاز ایران مورد بررسی قرار گرفت. تحقیقات آقايHenrich در سال1931 بر اساس بررسی تعداد100000حادثه در آمریکا نشان داد که به ازاي هر 30000شرایط و اعمال ناایمن، 3000مورد شبه حادثه، 300مورد حوادث قابل گزارش، 30مورد حادثه ناتوان کننده و یک مورد مرگ اتفاق میافتد.
مثلث حوادث، ابزاري مناسب براي تخمین درصد تبدیل رویدادها به حادثه و در نهایت میزان مرگ و میر میباشد. اگرچه تعداد نسبی آسیبهاي فردي کم است ولی میزان خسارت به اموال و همچنین میزان شبه حوادث به مراتب بیشتر است. در حالیکه میزان خطرات بسیار زیاد و نامعلوم میباشد. بدیهی است که با دقت بیشتر در ارائه گزارشات و انجام تحقیقات، این تخمین صحیحتر انجام میشود. مطالعات نشان میدهد که هزینه هاي مستقیم حوادث تنها شامل ادعاهاي غرامت کارکنان، هزینه هاي پزشکی و غرامتهاي بیمه اي افراد مصدوم میباشد در حالیکه طیف بسیار گسترده اي از هزینه هاي غیرمستقیم - نامحسوس - بر صنعت تحمیل میگردد، نظیرصدمه به تجهیزات، اتلاف وقت، افت کارایی ناشی ازتضعیف روحیه کارکنان، هزینه هاي آموزش کارگران، افت تولید و... . بدین ترتیب هزینه هاي غیرمستقیم حدود چهار برابر هزینه هاي مستقیم برآورد شده اند.
حادثه آتش سوزي در یکی از پالایشگاههاي گاز که منجر به فوت دو نفر از کارگران فصلی تعمیرات اساسی گردید، ناشی از عدم سرپرستی و نظارت بر کارگران پیمانکار در تاسیسات پالایشگاه، عدم تحویل و تحول صحیح کارها، عدم بررسی و کنترل ورود وسایل جرقه زا، عدم اجراي دستورالعملهاي HSE به خصوص دستورالعمل پرمیت توسط کارکنان مربوطه رخ داد. مدلهاي مختلفی براي بررسی علل وقوع حوادث وجود دارد از قبیل مدلهاي دومینو، پنیر سوییسی و درختی که آشنایی و کاربرد آنها میتواند در پیشگیري از تکرار حوادث مشابه، موثر باشد. حوادث اتفاق نمی افتند بلکه ایجاد میشوند.
براي پیشگیري از حوادث در شرکت ملی گاز ایران راه حلهاي پیوسته و کوتاه مدتی که پیشنهاد میگردند عبارتند از: گنجاندن دستورالعملHSE پیمانکاران به صورت قطعی و شفاف در تمامی متون قراردادها طبق مصوبه مهم هیات مدیره محترم، جاري سازي مصوبه اخیر و درواقع ارزیابی HSE پیمانکاران در پروژه ها و پرداختهاي قانونمند در صورت وضعیتها و بازخوردگیري در مناقصات آتی، نظارت عالی بر فعالیتهاي پیمانکاران، بازنگري و تجدید اعتبار IMS و HSE-MS در شرکتهاي تابعه و تقویت گرایش اعتقادي و عملی در این خصوص، بازآموزي مداوم HSE در دو سطح مدیران و کارکنان،اجراي دقیق مصوبه هیات مدیره در خصوص مقررات مجوز کار، نشت یابی کاملاً منظم در خطوط و شبکه هاي مدفون، همکاري کاملاً دقیق مجموعه هاي حراستی طی ساعات غیر اداري به ویژه ورود/ خروج افراد به تاسیسات.راه حلهاي میان مدت شامل ارزیابی ریسک در تمام فعالیتهاي بهره برداري/ تعمیراتی/ عملیاتی، طراحی تاسیسات شرکت با منظور نمودن کامل استانداردهاي روز HSE،تدوین قواعد و صدور مصوبه هیات مدیره در ارزیابی مناقصه گران و الزام مناقصهگران در احراز استانداردهاي HSE-MS، الزام پیمانکاران شرکت به احراز استانداردهايIMS و HSE-MS، تدوین و اجراي طرحهاي مقابله در شرایط اضطراري، آموزش جدي و کامل HSE کارکنان جدیدالاستخدام.
کلمات کلیدي: حادثه، تکوین، ایمنی، پیشگیري، خطر
1. مقدمه
حادثه بعنوان یک رویداد غیرمنتظره میباشد که ممکن است سبب آسیب به فرد و خسارت به اموال شود. هدف از این مقاله تعیین ارتباط بین حوادثmm ٣٠ بزرگ با حوادث کوچک، شبه حوادث وشرایط و اعمال ناایمن، همچنین تبیین هزینه هاي مستقیم و غیر مستقیم ناشی از حوادث، مدلهاي ”علّت وmm ٢٥سبب“حادثه و بررسی حادثه آتش سوزي در یکی از پالایشگاههاي گاز و ارائه راه کارهاي پیشگیري از وقوع حوادث در صنعت نفت و گاز میباشد.
2. روش کار
متون و منابع تخصصی در زمینه ایمنی و حوادث صنعتی و یافته هاي حاصل از تحقیق پیرامون یک دوره 10 ساله حوادث در شرکت ملی گاز ایران مورد بررسی قرار گرفت.
3. یافته ها
تحقیقات آقاي Henrich در سال1931 بر اساس بررسی تعداد 100000حادثه در آمریکا نشان داد که به ازاي هر 30000 مورد شرایط و اعمال ناایمن،3000مورد شبه حادثه، 300مورد حوادث قابل گزارش، 30مورد حادثه ناتوان کننده و یک مورد مرگ اتفاق میافتد - شکل. - 1مثلث حوادث، ابزاري مناسب براي تخمین درصد تبدیل رویدادها به حادثه و در نهایت میزان مرگ و میر میباشد.. اگرچه تعداد نسبی آسیبهاي فردي کم است ولی میزان خسارت به اموال و همچنین میزان شبه حوادث به مراتب بیشتر است. در حالیکه میزان خطرات بسیار زیاد و نامعلوم میباشد. بدیهی است که با دقت بیشتر در ارائه گزارشات و انجام تحقیقات، این تخمین صحیحتر انجام میشود - شکل هاي 3 و. - 4
علت وجود تفاوت دراعداد مثلث حوادث، عبارتند از: گستردگی و تنوع صنایع، پیچیده شدن فرایندهاي تولیدي و خدماتی، میزان دقت درارائه گزارشات و انجام تحقیقات. مطالعات نشان میدهد که هزینه هاي مستقیم حوادث تنها شامل ادعاهاي غرامت کارکنان، هزینه هاي پزشکی و غرامتهاي بیمه اي افراد مصدوم میباشد در حالیکه طیف بسیار گسترده اي از هزینه هاي غیرمستقیم - نامحسوس -
نیز بر صنعت و جامعه تحمیل میگردد، نظیرصدمه به تجهیزات و ابزارآلات ، اتلاف وقت، افت کارایی ناشی ازتضعیف روحیه کارکنان، هزینه هاي آموزش کارگران، افت تولید، اجاره تجهیزاتی که به طور موقتی مورد نیازند، جایگزینی تجهیزات اضطراري، تعمیر اموال یا تجهیزات صدمه دیده، اعمال اقدامات اصلاحی، کاهش طول عمر مفید تجهیزات، جایگزینی محصولات یا مواد صدمه دیده، هزینه هاي بدون بیمه براي تعمیر ساختمان، خسارات ناشی از تأخیر در عرضه محصولات یا خدمات و وقفه در کار، هزینه هاي دولتی، هزینه استخدام و آموزش فرد جایگزین، هزینه هاي اضافه کاري، افزایش کارهاي اداري، هزینه بررسی حادثه، زمان صرف شده براي بررسی حادثه، نظارت بیشتر، مدت زمان از دست رفته فرد مصدوم و همکاران وي، افزایش غیبت و درد و رنج کارگر، لطمه به شهرت و اعتبار شرکت و افراد آن، واکنش هاي مصرف کننده ضرر دیده و... - شکل. - 5 بدین ترتیب هزینه هاي غیرمستقیم حدود چهار برابر هزینه هاي مستقیم برآورد شده اند - . - 1
