بخشی از مقاله
چکیده
هدف این پژوهش شناسایی عومل تاثیرگذار بر تامین کالاهای پروژه های نفتی می باشد، امروزه اتمام پروژه در برنامه زمان بندی پیش بینی شده اهمیت خاصی دارد و عدم انحراف از برنامه ریزی باعث سودآوری بیشتر در مرحله بهره برداری پروژه می شود. اهمیت نقت در اقتصاد ایران بر کسی پوشیده نیست، پروژه های نفتی امروزه جزء ابر پروژه های کشور جمهوری اسلامی ایران می باشد. در واقع این پروژه ها سهم بزرگی از اقتصاد ما را شامل می شوند.از آنجایی که تامین کالای این پروژه ها نقش بسزایی در اتمام به موقع این طرح ها دارد در این تحقیق بر آن شدیم که عومل تاثیرگذار بر تامین کالاهای پروژه های نفتی را شناسایی نماییم و آن ها را بر اساس روش AHP رتبه بندی کنیم.
نوع روش تحقیق مبتنی بر روش اکتشافی و تعمیم به کاربردی است.دسترسی به اطلاعات و داده های مورد نیاز تحقیق با استفاده از روش های مشاهده مستقیم، مصاحبه با کارشناسان بازرگانی و تدارکات پروژه و از طریق روش کتابخانه ای و مراجعه به اسناد و مدارک موجود، مقالات ، نشریات، پایان نامه ها و سایت های اینترنتی صورت می پذیرد. اصلی ترین ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه می باشد.
جامعه مورد تحقیق به منظور گردآوری اطلاعات، مدیران، خبرگان و کارشناسان شاغل در شرکت های مختلف مجری طرح های توسعه پارس جنوبی می باشند تعیین حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 96 نفر تعیین شد که روش نمونه گیری به صورت نمونه گیری تصادفی ساده می باشد. این پژوهش در کلیه مناطق عملیاتی شرکت نفت و گاز پارس اعم از منطقه پارس جنوبی و کنگان، پارس شمالی، بوشهر و خرمشهر از تاریخ 95/11/1 لغایت 95 /4 /30 انجام شده است. در پایان مشخص گردید عواملی مانند محیط بیرونی ، کیفیت ، زمان بندی ، قیمت - هزینه - به ترتیب اولویت بر تامین کالاهای پروژه های نفتی تاثیرگذار می باشد.
مقدمه
صنعت نفت وگاز از موثرترین و بزرگترین صنایع در جهان و به ویژه ایران است. نفت و گاز، علاوه بر اینکه منبع عمده تأمین انرژی در دنیای امروز هستند، نقش مهمینیز در تعیین میزان قدرت اقتصادی ، ملی و اعتبار بینالمللی کشورهای مختلف ایفا میکند. بخش نفت و گاز در اقتصاد ایران سالهای زیادی است که عمده درآمد ملی کشور را تامین میکند و در واقع این بخش در اقتصاد کشور نقش مسلط را ایفا میکند. از طرفی با توجه به اینکه کشورهای در حال توسعه با منابع محدود و نیازهای نامحدود رو به رو هستند و نمیتوانند تمام بخشهای اقتصادی را همزمان توسعه دهند، باید به بخشهای مهم و کلیدی خود اولویت دهند.
به نظر می رسد برای افزایش درآمد سرانه، هدایت سرمایه های داخلی به سمت حوزه انرژی، باید از اصلی ترین اولویت های سیاستگزاران کلان صنعت نفت کشور باشد. هم اکنون به دلایل سیاسی و به ویژه محدودیت های بین المللی، تأمین مالی در پروژه های صنعت نفت کشور آسان نیست و با وجودی که ایران از کشورهای اصلی تولید کننده نفت و گاز در جهان به شمار می رود، تا کنون منابع مالی داخلی به طور جدی به یاری این صنعت معظم نیامده است و سرمایه داران بخش خصوصی داخل، همواره سرمایه گذاری در بخش هایی مثل بازرگانی و مسکن را ایمن تر و سودآورتر شناخته اند.
از این رو با توجه به نقش حیاتی صنعت نفت در اقتصاد کشور و نیاز به افزایش تولید نفت و گاز،و استفاده حداکثری از ظرفیت های تولید در صنعت نفت و گاز و ایجاد دیدگاهی برای سرمایه گذاری در صنعت نفت کشور به وسیله بخش خصوصی ضروری است و این امر بدون حمایت دولت از بخش خصوصی امکان پذیر نخواهد بود. امروزه انجام پروژه ها در زمان و بودجه پیش بینی شده از اهمیت خاصی برخوردار است. - خورشیدی، - 1389
در بسیاری از بخش های نفت و گاز و سازمان های پروژه محور بقای سازمان به اتمام پروژه ها در بودجه تعریف شده می باشد.به طبع آن انتخاب بهترین راه کارها و سیستم ها و بهترین و بهینه ترین زمانبندی ها از دغدغه های اصلی مدیران پروژه های عمرانی و نفت و گاز کشور می باشد . داشتن اطلاعات و تجربیات کافی و مفید و ارائه یک سیستم کارآمد مدیریت بازرگانی می تواند از عوامل مهم موفقیت مدیران داخلی باشد . با توجه به حوزه فعالیت هر پروژه به نظر می رسد یک سیستم بازرگانی مختص همان پروژه می بایست تعریف گردد، در کشور عزیز ما ایران سالانه هزاران پروژه عمرانی کلید می خورد و بسیاری از آنها دارای اهمیت بسزایی در تولید ناخالص داخلی و اشتغال هستند .
بنابراین بهره برداری به موقع از این پروژه ها به رشد اقتصادی کشورمان کمک شایانی خواهد کرد . بنا بر آنچه که ذکر شد حوزه مدیریت بازرگانی و خرید کالای این پروژه ها نقاط حساس در اجرای پروژه های عمرانی و نفت و گاز می باشد، به همین دلیل اهمیت تمرکز این تحقیق بر روی مدیریت تدارکات و خرید پروژه و به تبع آن شناسایی عوامل تاثیر گذار بر تامین کالاهای پروژه های نفت و گاز و رتبه بندی آن عوامل می باشد. در این مقاله ابتدا به بررسی مبانی نظری و مرور پیشینه تحقیق خواهیم پرداخت سپس اهداف و سوالات مطرح شده و روش تحقیق بیان میگردد. تحلیل داده ها انجام میگردد و در پایان نتایج کار به همراه پیشنهادات شرح داده می شوند.
بررسی مبانی نظری
پروژه: از نظر موسسه بین المللی مدیریت پروژه آمریکا یک پروژه مجموعهای از فعالیتهاست که برای دستیابی به منظور یا هدف خاصی انجام میگیرد . پروژهها شامل فعالیتهایی هستند که باید در تاریخهای معین ، با هزینههایی معین و کیفیت تعیینشدهای به انجام رسند ؛ لازمه موفقیت هر پروژه ، دستیابی توام به هر سه عامل زمان ، هزینه و کیفیت معین است و خارج شدن هر یک از سه عامل مذکور از حدود تعیین شده ، میتواند به انجام پروژهای ناموفق و غیراقتصادی منجر شود.
مدیریت پروژه: از دیدگاه هنری گانت مدیریتپروژه برنامهریزی و هدایت پروژه در چهارچوب زمان ، هزینه و کیفیت مشخص بهسوی ایجاد نتایج مشخص آن است . مدیریتپروژه فعالیتهای برنامهریزی ، سازماندهی ، نظارت بر اجرا و هدایت اجرا را در بر میگیرد و سعی دارد تا با استفاده درست از منابع ، نتایج مشخص و موردانتظار را با هزینه توافقشده قبلی در موعد درست خود تحویل دهد. مدیریت پروژه در اجرای این مهم از دو بازوی قدرتمند برنامهریزی و کنترل پروژه بهره میگیرد.
مدیریت بازرگانی: از نظر دکتر علی رضاییان طرح کسب و کار یک سند برنامهریزی است که اقدامات کسب و کار را برای یک دورهی زمانی مشخص به صورت خلاصه ارائه میدهد.
مدیریت تدارکات و خرید: آقای حمید رضا امام در فصلنامه لجستیک بیان می کند که مدیریت تدارکات و خرید پروژه یک راه حل جامع، منظم وسیستماتیک است که به یکپارچه سازی مبانی ارتباط با فروشندگان و پیمانکاران، یعنی فرایندهای استعلام، مناقصه، خرید، نظارت و کنترل دقیق تر فرایند خرید می انجامد/ فرایندهای به کارگرفه شده در مدیریت خرید و تدارکات، ثبت دقیق و اتوماسیون فرایندهای خرید و تدارکات و بهینه سازی تعاملات و ارتباط های تجاری در محدوده درونی و برونی سازمان را با هدف بهینه سازی رابطه سازمان با ارائه کنندگان کالاها و خدمات در داخل و خارج از کشور، ممکن می سازد. هدف نهایی از مدیریت خرید و تدارکات پروژه، به پایان رساندن و تحویل به موقع و کیفی طرح است.
زنجیره تامین: از نظر سید مهدی الوانی مدیریت زنجیره تامین تلفیقی است از هنر و علم که در جهت بهبود دسترسی به مواد اولیه , ساخت محصولات و یا خدمات و انتقال آن به مشتری بکار میرود. که شامل پنج بخش اصلی برنامه ریزی - منابع – تولید- ارساال و ارجاع می باشد.
کنترل پروژه: موسسه بین المللی کنترل پروژه آمریکا بیان می کند که کنترل پروژه فرایندی است در جهت حفظ مسیر پروژه برای دستیابی به یک تعادل اقتصادی موجه بین سه عامل هزینه ، زمان و کیفیت در حین اجرای پروژه ، که از ابزار و تکنیکهای خاص خود در انجام این مهم کمک میگیرد . در واقع کنترل ، اجرای دقیق و کامل برنامه تدوینشده برای پروژه است ، بگونهای که هنگام خروج از برنامه بتوان با تشخیص علل و طرح اقتصادیترین فعالیتها ، پروژه را به نزدیکترین حالت ممکن در مسیر اولیه و اصلی خود بازگرداند . کنترل پروژه در این راه از سه عامل بهره میگیرد: تعیین وضعیت واقعی پروژه - مقایسه وضعیت واقعی با برنامه - در نظر گرفتن اقدام اصلاحی.
مدل: ابراهیم گرجی در کتاب مبانی روش تحقیق در علوم اجتماعی بیان می کند که مدل برای شناخت مسایل و اجزا متشکله آنها و همچنین پیشبینی نتایج راهحلها، میتواند وسیله مؤثر و مفیدی در دست خطمشیگذار باشد. به کمک مدل میتوان متغیرهای موجود و رابطه بین آنها را به خوبی شناخت، هر شق را به سهولت ارزیابی کرد و از میان راهحلها، بهترین را برگزید.
روش : - AHP - توماس ساعتی این روش را ابداع نموده و این گونه آن را تعریف می کند که در علم تصمیمگیری که در آن انتخاب یک راهکار از بین راهکارهای موجود و یا اولویتبندی راهکارها مطرح است، چند سالی است که روشهای تصمیم گیری با شاخصهای چند گانه MADM جای خود را باز کردهاند. از این میان روش تحلیل سلسله مراتبی AHP1 بیش از سایر روشها در علم مدیریت مورد استفاده قرار گرفته است.
نرم افزار: SPSS 2 نام یک نرمافزار رایانهای است که برای تحلیلهای آماری به کار میرود.
