بخشی از مقاله
چکیده
شهرها محلی برای زندگی انسانها هستند و یک شهر باید قادر به برآوردن نیازهای مختلف انسانها باشد. یکی از مهمترین نیازهای انسانها، سکونت و محلی آرام و ایمن برای سکونت میباشد. آرام سازی ترافیک با هدف حفظ تعاملات زیست محیطی، تعاملات اجتماعی، فرهنگی مناطق مسکونی و با هدف اصلی افزایش ایمنی عابران و سایر شیوههای جابجایی غیرموتوری مطرح است. در کشور ایران روشهای فیزیکی نسبت به روشهای انسانی - مدیریت منطقه ای و مشارکت شهروندان - آرام سازی ترافیک کاربرد بیشتری دارد. امروزه سطح ایمنی و آرامش در معابر آرام سازی ترافیک یکی از موضوعات مهم در شهرسازی و برنامه ریزی حمل و نقل شهری است.
در این مقاله اهداف آرام سازی ترافیک و رویکردهای نوین مورد استفاده آن توسط برنامه ریزان شهری و مهندسان ترافیک برای افزایش ایمنی ترافیک به ویژه دوچرخه سواران و افراد پیاده و همچنین اثرات جانبی آن از جمله کاهش آلودگی صوتی و هوا بررسی شده است. در همین راستا ارتباط بین طراحی مناطق و خیابانها با تصادفات منجر به خسارت، جرح و فوت مورد بررسی قرار خواهد گرفت و در نهایت پیشنهاداتی در خصوص به کارگیری روشهای آرامسازی ترافیک در شهر مشهد ارائه شده است.
-1 مقدمه
طراحی شهری فرآیندی است که به شکلدهی فیزیکی بافتهای مختلف شهری منجر میشود. طراحی شهری با رویکرد ساختارگرایی به ایجاد اماکن متعدد میپردازد. این فرآیند طراحی ساختمانها، فضاها و چشم اندازها را در بر میگیرد و نهایتاً جریانی را به راه میاندازد که به عمران و آبادی شهری کمک میکند. طراحی شهری بخش بسیار مهم و حساسی از هویت شهروندان یک شهر به شمار میرود. بدین معنا که چگونه میاندیشند، چه امکاناتی در دسترس دارند و چه متخصصانی نبوغ خود را ارائه دادند تا شهری که در آن زندگی میکنیم ساخته شده است.
زمانی که این عوامل در کنار یکدیگر قرار میگیرند تا ترکیبی از یک شهر ارائه شود، سیمای شهر گویای فرهنگ و نگرش آن جامعه خواهد بود. معیار فرهنگی، سلیقهی شخصی، تفکر و امکانات نهادهای اجتماعی در یک کشور تعیین کنندهی نمای ظاهری شهری و بالطبع طراحی شهری است. از جمله نتایج مهم حاصله میتوان به استفاده از بهترین نوع تجهیزات آرام سازی ترافیک در کاهش سرعت قابل قبول در ضمن کمترین افزایش زمان سفر و زمان تأخیر اشاره کرد.
امنیت و ایمنی حمل و نقل موضوعی بسیار مهم و همیشگی در طراحی شهرها و مناطق مختلف شهری بوده است. در حالی که معماران، برنامه ریزان و طراحان شهری سعی در افزایش زیستپذیری خیابانهای شهری از طریق ایجاد فضاهای زیباییشناسی در ساختمانها، معابر و ... نمودهاند، مهندسان حمل و نقل با کمک روشها و ابزارهای آرامسازی ترافیک سعی بر ایجاد فضاهایی ایمن و کم خطر برای تردد عابران و دوچرخهسواران مینمایند تا با بهرهگیری از ابزارهای مختلف به مناسبترین تکنیکهای آرامسازی دست یابند . - Dumbaugh, 2005:284 -
دستیابی به شهر و سیستم حمل و نقل پایدار به عنوان یکی از اجزای اصلی آن، یکی از بزرگترین چالشهای قرن 21 به شمار می رود. دستیابی به این الگو در شهرها از جهت تامین چشمانداز شهر سالم، آرام، دارای حمل و نقل سریع، ایمن و کارآمد برای عموم شهروندان اهمیت دارد. توسعه پایدار حمل ونقل دارای سه بعد اصلی اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی است. شرط رسیدن به توسعه پایدار حمل و نقل برقراری تعادل و هماهنگی بین این ابعاد است. هر یک از این ابعاد در تاثیر متقابل با حمل و نقل هستند در واقع برای دستیابی به حملونقل پایدار باید الگویی دنبال شود که بر اثر افزایش جمعیت و گستردگی شهر و توسعهی فعالیتهای اقتصادی، اجتماعی، مشکل تراکم ترافیک بروز نکند و سیستم حمل و نقلی به نحو مطلوبی پاسخگوی جابهجاییهای مسافر و بار باشد و پایدار باقی بماند . - Coleman et al, 2004:12 -
طراحی اصولی و صحیح خیابانها یکی از نتایج منسجم مرتبط با سیاستهای حمل و نقل است که باید تامین کننده راحتی و ایمنی راه و استفادهکنندگان با توجه به نحوه سفر آنها باشد. طراحی خیابان به تنهایی مشخص کننده انتخاب سیستم حمل و نقلی نمیباشد. بلکه میزان تمایل و رغبت استفادهکنندگان را افزایش میدهد. طراحی خیابانها با عواملی هچون کاربری زمینهای اطراف، توسعه حمل و نقل پایدار، محدودیتهای دسترسی، مدیریت فضای پارکینگ و .. درارتباط است. همچنین طراحی اصولی خیابانها امکان استفاده بهینه از فضای ممکن برای وسایل موتوری و عابران پیاده برای انجام فعالیتهای اجتماعی را فراهم میسازد.
سالیان متمادی خیابانها تنها رابط بین مسیرهای مختلف توسط وسایل حمل و نقل موتوری بودند اما امروزه با تغییر این نگرش، خیابانها نه تنها نقش کریدورهای ترافیکی را بر عهده دارند بلکه شاهد نقش تعاملی و فعال خیابانها در شهر هستیم. در نتیجه خیابانها باید طبق معیارها و استانداردهای ترافیکی، اجتماعی، عملکردی، اقتصادی طرح و برنامه ریزی شوند . - Stepan and Rotaru, 2011:5 - طراحی خیابانها بر کیفیت و زندگی روزانه شهروندان تاثیرگذار است.
از این رو خیابانها تنها راه و مجرای گذر موتوری نیست بلکه مکانی برای گذراندن وقت و تفریح مردم است و تامین ایمنی از مهمترین ارکان طراحی به شمار میرود . - Davis, 2014:I - نتایج بررسیهای لابراتور تحقیقاتی حمل و نقل لندن یکی از راههای موثر کاهش شدت تصادفات و جریانهای ترافیکی را طراحی خیابانهایی میداند که در آنها از ابزارها و اقدامات کاهش سرعت ترافیکی استفاده شده است .
- Urban Design London, 2015:1 - در واقع در اصول طراحی شهری جدید خیابانهای مسکونی باید منطبق بر طیف وسیع و گسترده استفادهکنندگان از آن باشد و سازگاری و مطبوعیت فعالیتهای اجتماعی آنها را تامین نماید. در واقع نقش اجتماعی خیابان باید برابر یا بیشتر از ویژگی جابهجایی آن باشد . - Biddulph, 2014:4 - بطور مثال روند پیوسته رشد جمعیت و مرکزیت زدایی کلی در آمریکا باعث افزایش تعداد ماشینها، خیابانها و بزرگراهها شده است. حجم بالای ترافیک و سرعت بخصوص در مناطق مسکونی به علت ایجاد ناامنی، آلودگی و سر و صدا کیفیت زندگی ساکنان را پایین آورده است.
